Χαλυβουργική: Οι εταιρείες κλείνουν, οι «ευεργέτες» μένουν

Το ρεύμα στην Χαλυβουργική κόπηκε λόγω χρεών προς της ΔΕΗ που ξεπερνούσαν τα 30 εκατ. ευρώ. Τα δημοσιεύματα για τον κύκλο μιας ιστορικής επιχείρησης που κλείνει ως θύμα της κρίσης αλλά και εσωτερικών διαμαχών στην εταιρεία δίνουν μια εικόνα τελείως διαφορετική από την πραγματικότητα.

Πέρα από το γεγονός ότι περίπου 170 εργαζόμενοι, που έχουν μείνει στην επιχείρηση και τα τελευταία χρόνια δουλεύουν εκ περιτροπής για τη συντήρηση του εργοστασίου, βρίσκονται στον αέρα αυτό που χρειάζεται να τονιστεί είναι «τι εστί Χαλυβουργική».

Αντί άλλων σχολίων αναδημοσιεύουμε δύο παλιότερα κείμενα από τον «Ριζοσπάστη» από τον μακρινό Σεπτέμβριο του 1997.

Οικογένεια Αγγελόπουλου

Χτες πληροφορηθήκαμε από τον Π. Παναγιωτόπουλο, στον “Πλάνετ”, ότι η οικογένεια Αγγελόπουλου, ιδιοκτήτρια της “Χαλυβουργικής”, είναι μια οικογένεια που έχει προσφέρει πολλά στον τόπο! Οτι ο Παν. Αγγελόπουλος, πατέρας του συζύγου της κυρίας Αγγελοπούλου – Δασκαλάκη, είναι ένας αυτοδημιούργητος Αρκάς, που δημιούργησε αυτή τη μεγάλη επιχείρηση…

Ούτε λίγο ούτε πολύ, πρέπει να τους χρωστάμε και ευγνωμοσύνη!

Μια τεράστια ψευτιά την παρουσιάζουν ως πραγματικότητα. Οχι μόνο ο συγκεκριμένος δημοσιογράφος, ο οποίος έσπευσε με τέτοιον τρόπο να απαντήσει στο ερώτημα ακροάτριας, πού βρήκε τα λεφτά η οικογένεια Αγγελοπούλου. Είναι γενικό το κακό να παρουσιάζουν ως ευαγή ιδρύματα, τα κρεματόρια όπου Γης, και τους ιδιοκτήτες τους, αληθινούς γύπες, που τρέφονται από τις εργατικές σάρκες, ως μεγάλους ευεργέτες! Είναι γενικό το κακό, ιδιαίτερα μετά την ανατροπή του σοσιαλιστικού συστήματος στην Ευρώπη.

Αυτές οι θεωρίες, του βιοπαλαιστή που πουλούσε κεράκια και με την αξία του ανέβηκε της κοινωνίας τις σκάλες, παμπάλαιες όσο και ο καπιταλισμός, βρίσκονται κάτω από την ιδεολογία της κοινωνικής συναίνεσης, της παράδοσης της εργατικής τάξης στα νύχια του κεφαλαίου.

Ας δούμε, λοιπόν, τι εστί “Χαλυβουργική”. Το αίμα που τρέχει από την κάθε καμινάδα της, την κάθε πύλη της, τον κάθε φούρνο της, συνθέτει ένα πραγματικά ανατριχιαστικό φαινόμενο. Λοιπόν, στα 45 χρόνια που η “Χαλυβουργική” υπάρχει στην Ελευσίνα, με την αμέριστη στήριξή της από όλες τις κυβερνήσεις, συνέβησαν τα εξής:

45 εργάτες έχασαν τη ζωή τους, πολλοί από αυτούς εξαφανίστηκαν στα καζάνια με τον θερμαινόμενο σίδηρο. Εξαερώθηκαν!!!

Δεκάδες εργάτες ακρωτηριάστηκαν. Αλλος έχασε το πόδι, άλλος το χέρι, άλλος τα δάχτυλα…

Εκατοντάδες εργάτες πέθαναν πριν την ώρα τους, από πνευμονικές και καρδιακές παθήσεις, δουλεύοντας μέσα σε μια κόλαση.

Χιλιάδες άλλοι απολύθηκαν, επειδή δρούσαν συνδικαλιστικά.

Ο κόλπος της Ελευσίνας νεκρώθηκε. Βασικός παράγοντας ήταν το κυάνιο που χυνόταν στη θάλασσα από την υψικάμινο της “Χαλυβουργικής”.

Σήμερα στη “Χαλυβουργική” εργάζεται το 10% των εργατών που είχε στην ακμή της. Από 3.000 και πάνω εργάτες, έχουν, για την ώρα, απομείνει 380. Ολοι οι υπόλοιποι διώχτηκαν, η επιχείρηση συρρικνώθηκε. Δε συρρικνώθηκαν όμως και τα κέρδη των Αγγελοπουλαίων. Τα – άγνωστο πόσα – τρισεκατομμύρια κέρδη, στα 45 αυτά χρόνια, διοχετεύτηκαν στις ξένες τράπεζες, έγιναν επιχειρήσεις στο εξωτερικό και εξασφάλισαν τη χλιδή στην οικογένεια.

Και όχι μόνο τη χλιδή, αλλά και τις… ευεργεσίες στο Πατριαρχείο και αλλού. Είναι κι αυτός ένας τρόπος συμπεριφοράς της πλουτοκρατίας. Να δίνει κάτι, για την υστεροφημία της. Και να κοιμίζει έτσι διάφορους φουκαράδες, που περιμένουν να πιάσουν κανένα κόκαλο από το τραπέζι της πλουτοκρατίας… Η άλλους, που περιμένουν με τέτοιες αγαθοεργίες να λυθούν τα κοινωνικά προβλήματα…

Αυτή είναι με λίγα λόγια η γνωστή ιστορία της “Χαλυβουργικής” και συνεπώς των ιδιοκτητών της. Αυτή είναι η ιστορία του κεφαλαίου: Στάζει αίμα απ’ όπου κι αν το πιάσεις. Οι θησαυροί της οικογένειας έγιναν από τη σάρκα, το αίμα, τον ιδρώτα, την αγωνία, την εκμετάλλευση χιλιάδων οικογενειών, χιλιάδων σύγχρονων σκλάβων.

Κατά τα άλλα, η οικογένεια δέχεται τα συγχαρητήρια του ΣΙΑκωβου, του Σημίτη, των ΜΜΕ και άλλων κλακαδόρων της πλουτοκρατίας, που κάνουν το παν για να υπηρετήσουν τους Μολώχ του κεφαλαίου.

Η θέση, όμως, των εργαζομένων βρίσκεται στην αντίπερα όχθη. Και στον ανειρήνευτο αγώνα κατά των μονοπωλίων.

(Πηγή: Ριζοσπάστης [10 Σεπτέμβρη 1997] Γ. Ρ.)

 «Ευεργέτες» που πάτησαν επί πτωμάτων

Σαράντα πέντε εργάτες άφησαν την τελευταία τους πνοή μέσα στη “Χαλυβουργική”. Εκατοντάδες οι σακατεμένοι, αμέτρητα τα εργατικά ατυχήματα. Εργάτες, που βρέθηκαν στη δούλεψη του Αγγελόπουλου από τα πρώτα βήματα της “Χαλυβουργικής”, μιλάνε με οργή για την προσπάθεια “αγιοποίησης” μιας ακόμα οικογένειας που φτιάχτηκε πατώντας αδίστακτα πάνω στο αίμα, τον πόνο και τον ιδρώτα εκατοντάδων εργατών

«Ανατριχιάζω, τρέμω σύγκορμος. Ποιοι ευεργέτες; Η οικογένεια Αγγελόπουλοι; Αυτοί που ανδρώθηκαν απ’ το αίμα των εργατών; Και ήταν πολύ, πάρα πολύ το αίμα που χύθηκε. Κανένας δε μιλά για τους νεκρούς εργάτες». Φωνές γεμάτες πόνο για τους εργάτες που χάθηκαν, για τους εργάτες που σακατεύτηκαν μέσα στη «Χαλυβουργική». Φωνές γεμάτες οργή για την αντιστροφή της πραγματικότητας, που επιχειρείται μέσα από τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά πάνελ, από εφημερίδες και περιοδικά, από όλους όσοι βάλθηκαν να μας πείσουν ότι ούτε λίγο ούτε πολύ η οικογένεια Αγγελόπουλοι έχει προσφέρει πολλά στον τόπο.

Ο Αρίστος Γκιόκας και ο Νίκος Αγγελόπουλος,πρώην εργάτες στην επιχείρηση και παλαίμαχοι συνδικαλιστές, έχουν νιώσει στο πετσί τους τι εστί «Χαλυβουργική».

Μετά την ανάθεση στην Αθήνα της Ολυμπιάδας του 2004, συγκεντρώνει τα φώτα της δημοσιότητας. Πολύ μελάνι έχει χυθεί για τη συμβολή της στην ανάληψη της Ολυμπιάδας, για τις “ευεργεσίες” προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο, για τους αυτοδημιούργητους Αρκάδες, για… Αυτό ήταν η αφορμή για να ροβολήσουμε προς την Ελευσίνα. Συναντήσαμε τον Αρίστο και τον Νίκο σε μια μικρή αυλή γεμάτη λουλούδια, εκεί στην Ανω Ελευσίνα.

Τέσσερις νεκροί από μια οικογένεια!

Τέσσερις νεκρούς μέσα στη “Χαλυβουργική” μετρά η οικογένεια του Αρίστου!Ο φόρος πολύ βαρύς. “Είχαμε – θα πει – πολλά θύματα στο εργοστάσιο. Ο πρώτος νεκρός από εργατικό ατύχημα στη “Χαλυβουργική”, το 1954, ήταν ο αδελφός μου, ο Ιωάννης Γκιόκας. Ηταν γερανοδηγός. Οι καμπίνες τότε δεν ήταν σκεπασμένες, ένα παταράκι ήταν με δυο κάγκελα. Στο μεταξύ τα σίδερα που λιώναν στα ηλεκτροκάμινα τα μάζευαν από παλιατζήδες, σαβούρα δηλαδή και χωρίς να γίνεται έλεγχος. Μπορεί να ήταν και οβίδες παλιές. Ο μαγνήτης τα έπαιρνε και τα έριχνε στην ηλεκτροκάμινο και λιώνανε. Αν το σίδερο είχε πάρει υγρασία, είχε λίγο νερό, την ώρα που έλιωνε, γινόταν έκρηξη. Στο τελευταίο χυτήριο της μέρας, παίρνοντας το καλάθι και ρίχνοντάς το στην ηλεκτροκάμινο έγινε η φοβερή έκρηξη. Δημιουργήθηκε μια ομπρέλα από λιωμένο σίδερο και τον έλουσε. Κάηκε ο αδελφός μου. Αν υπήρχαν μέτρα ασφάλειας θα πάθαινε εγκαύματα, αλλά δε θα σκοτωνόταν. Εγιναν και άλλοι τραυματισμοί γύρω – γύρω”.

Η φωνή “σπάει” από τις τραγικές θύμησες και συνεχίζει μετά από λίγο: “Ηταν 23 χρονών παλικάρι. Μέρα Αγίας Βαρβάρας, Σάββατο στις 4 Δεκέμβρη του ’54. Προβληματίστηκε ο κόσμος. Ελεγαν πως αν συνεχιστεί έτσι, δε θα μείνει κανένας και πολλοί φύγανε απ’ το εργοστάσιο.

Εξι μήνες μετά σκοτώθηκε από ηλεκτροπληξία ο πρώτος μου ξάδελφος, ο Νίκος Γκιόκας.Χρόνια αργότερα σκοτώθηκαν από δηλητηριώδη αέρια, μαζί την ίδια μέρα τα αδέλφια Αθανάσιος και Χρήστος Γκιόκας.Ημασταν πιο μακρινοί συγγενείς. Είχαν έρθει τα παιδιά απ’ τα Βίλλια να δουλέψουν εδώ. Ηταν καλά μαστοράκια”.

Σαράντα πέντε εργάτες έχουν σκοτωθεί

Η λέξη αθλιότητα εμφανίζεται πολύ μικρή για να περιγράψει τις συνθήκες εργασίας. “Πηγαίναμε – σημειώνει ο Αρίστος – και κουρδίζαμε την κάρτα και δεν ξέραμε αν θα την ξεκουρδίσουμε οι ίδιοι, αν θα βγούμε ζωντανοί. Να φανταστείς στο ελασματουργείο, για να κάνεις την έλαση της μπετόβεργας, αυτοί που πιάναν με την τσιμπίδα το καυτό κόκκινο σίδερο, ονομάζονταν πασαδόροι. Εφευγε απ’ τη μια έλαση που έβγαινε τρία εκατοστά το σίδερο και για να γίνει εξάρι, πέρναγε από πολλές ελάσεις. Και οι πασαδόροι παίρναν απ’ τη μια έλαση και το βάζαν στην άλλη και γινόντουσαν εμπλοκές και το κόκκινο σίδερο γινόταν κουλούρα. Υπήρχαν και αυτοί με τα τσεκούρια και μεις τους ονομάζαμε δημίους και χτυπάγανε τη βέργα για να μη συνεχίσει και τυλίξει και κάψει τους εργαζόμενους”.

Ο Νίκος θα συμπληρώσει: “Εχουν σκοτωθεί στη “Χαλυβουργική” 45 εργάτες. Εχω καταφέρει να συγκεντρώσω στοιχεία για τον τρόπο που σκοτώθηκαν για 27 συναδέλφους”.Σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα της “Ελευθεροτυπίας”, που επικαλείται δημοσιεύματα διεθνούς Τύπου, πέρσι το Μάρτη στο εργοστάσιο στην Αμερική,σημειώθηκε έκρηξη σε δεξαμενή παροχής ύδατος, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν τρεις εργάτες και να τραυματιστούν άλλοι εννιά.”Μια κατηγορία – θα πει ο Νίκος – ατυχημάτων, θανατηφόρων, οφείλεται στις εκρήξεις. Αν δεν έχουν παρθεί όλα τα μέτρα και η χύτευση δε γίνει με σχεδιασμό και πέσει υγρασία, εκρήγνυται το μέταλλο. Εχουν χαθεί πολλοί εργάτες έτσι. Μια άλλη κατηγορία πήγαν από δηλητηριώδη αέρια, που δημιουργούνταν κατά την επεξεργασία του μεταλλεύματος στην υψικάμινο”.

Ο Αρίστος παρεμβαίνει για να εξηγήσει: “Οταν ανέπνεες το δηλητήριο, ξεραίνονταν στην αρχή τα χείλη σου και μετά παρέλυες ολόκληρος και έμενες εκεί, δεν προλάβαινες να κάνεις τίποτα”.

Και ο Νίκος συνεχίζει: “Κάποιοι άλλοι συνάδελφοι σκοτώθηκαν, είτε γιατί καταπλακώθηκαν από βαριά μηχανήματα, πικέτες και τάκους από σίδερα, είτε γιατί τους έπιαναν τα έλαστρα, καθώς έκαναν δουλιά εν κινήσει για να μην σταματήσει η παραγωγή.

Αλλη μια αιτία για ατυχήματα ήταν η εντατικοποίηση. Εμπαινε ο κόσμος το πρωί και πολύ συχνά, σε πολλές περιπτώσεις, έφευγε την άλλη μέρα το βράδυ. Γιατί είχε γίνει ζημιά και έπρεπε να τη φτιάξουμε κ. ά. Το 12ωρο, που θέλουν να επαναφέρουν τώρα, ήταν το πιο λίγο διάστημα που έμεναν οι εργαζόμενοι μέσα. Διαμαρτυρόμασταν στην Επιθεώρηση Εργασίας στο υπουργείο γι’ αυτή την κατάσταση και λέγαμε γιατί απολύει, αφού προγραμματίζει 12ωρα και 16ωρα και ποτέ κανείς δεν άκουγε”.

Δεν υπάρχει εργάτης που να μην τραυματίστηκε

Εκατοντάδες είναι οι εργάτες που έχουν σακατευτεί μέσα στο εργοστάσιο. Δεν υπάρχει εργαζόμενος της “Χαλυβουργικής” που να μην έπαθε κάποιο ατύχημα, να χτύπησε ή να έσπασε πόδι, χέρι. Ελάχιστοι είναι οι χαλυβουργοί που βγήκαν στη σύνταξη και πρόλαβαν να φτάσουν στα 70. Πολλοί έχουν πεθάνει από καρκίνο και καρδιά.

“Η νομοθεσία που διέπει τα εργατικά ατυχήματα – συνεχίζει ο Νίκος – είναι βασιλικά διατάγματα και δεν προβλέπουν ποινικές ευθύνες για τους ιδιοκτήτες. Πολλά απ’ τα εργατικά δυστυχήματα δεν έφτασαν καν στα δικαστήρια. Πήγαιναν στην οικογένεια και έλεγαν: “Μην πας, γιατί θα τα χάσεις, πάρε αυτά και μη μιλάς”. Και όσα έφτασαν στα δικαστήρια, δε δικαιώθηκε ποτέ μα ποτέ κανένας εργάτης. Σε όλα έφταιγαν οι ίδιοι και η “Χαλυβουργική” ήταν αθώα”.

«Μόνο η πείρα μπορούσε να σε γλιτώσει»

Ο Αρίστος φοβάται ότι “τώρα που λέει πως θα βάλει ξανά μπροστά την ηλεκτροκάμινο, θα γίνουν πάλι ατυχήματα. Από το πώς άφησα το εργοστάσιο φεύγοντας και από μια εικόνα που έχω για το πώς θα ξεκινήσει, γι’ αυτό το λέω. Εφυγε η “πείρα”. Εμείς ξέραμε τι πρέπει να προσέξεις, τι είναι η φάκα. Οτι όταν ακούς το καμπανάκι, κινδυνεύεις από πάνω, γιατί μεταφέρεται το χυτήριο και σε μια ανωμαλία του γερανού, ο κάδος με τους 140 τόνους λιωμένο σίδερο μπορεί να σκάσει κάτω και να κάνει ομπρέλα να σε κάψει. Ποιος θα τα μάθει αυτά στους νεότερους; Απ’ ό,τι μαθαίνουμε, στόχος του Αγγελόπουλου είναι ξεκινώντας τα ηλεκτροκάμινα, να τα δουλέψουν εργολάβοι. Γνωρίζει ο Αγγελόπουλος ότι θα έχει ατυχήματα και θέλει να ρίξει τις ευθύνες αλλού. Αλλά εσύ πολιτεία τι κάνεις; Γι’ αυτό λέω να μη γίνει ατύχημα, γιατί εμείς θα πονέσουμε, θα είναι συνάδελφοί μας”.

Στην «μπούκα» ο συνδικαλισμός

Κύλησε πολύ νερό στ’ αυλάκι, για να μπουν οι συνδικαλιστικές ελευθερίες μέσα στο εργοστάσιο, για να υπάρξουν εργατικά δικαιώματα. “Το πρώτο σωματείο – θα πει ο Νίκος – ήταν η Ενωση Χαλυβουργών, ιδρύθηκε το ’54 με αγώνες και περιλάμβανε τη “Χαλυβουργική”, την “Ελληνική Χαλυβουργία” του Σαλαπάτα, τη “Βιομηχανία Χαλύβων” του δήμου και το “Χαλυβουργείο” του Νικολακόπουλου, που έχει κλείσει τώρα, το έχει πάρει ο άλλος “ευεργέτης” ο Λάτσης. Αυτό το σωματείο το αξιοποίησε και η χούντα με ανθρώπους της εργοδοσίας, για να εμφανίζει ότι υπάρχει συνδικαλισμός. Πήγε σε ταξικά χέρια αμέσως μετά τη μεταπολίτευση. Αυτό το σωματείο ανέπτυξε σοβαρούς αγώνες, που άνοιξαν δρόμο αν θέλετε στο πανελλαδικό εργατικό κίνημα. Για 25% επίδομα ανθυγιεινό, για μεταφορά με πούλμαν, για βελτίωση στις συνθήκες δουλιάς…

Η “Χαλυβουργική” αρεσκόταν να λέει ότι δεν κυνηγάει τους αριστερούς. Ομως οι εργάτες, που ήταν αγωνιστές, διαμαρτύρονταν και διεκδικούσαν, ήταν πρώτοι πρώτοι που απολύονταν. Εκτός από λίγες περιπτώσεις που ήταν πρόεδροι ή γραμματείς και για να μη γίνεται ντόρος και ξεσηκώνονται οι εργαζόμενοι που γλίτωσαν. Τα ψηφοδέλτια τα δικά μας, τα ταξικά τα αποδεκάτιζε, έσπερνε την τρομοκρατία. Μέχρι το ’82 που ψηφίστηκε ο ν. 1264, υπήρχε αυτό και μετά φτιάχτηκε το εργοστασιακό.

Αγώνες ακόμα και για το νερό!

Τότε την περίοδο ’81-’83, που αναπτύχθηκε το κίνημα, αν δεν μπαίναμε μέσα με γιουρούσια, αν οι ταξικοί συνδικαλιστές δεν μπαίναν μπροστά, δε θα υπήρχαν συνδικαλιστικές ελευθερίες και δικαιώματα στη “Χαλυβουργική””. Και ο Αρίστος θα παρέμβει, λέγοντας: “Εγιναν σκληροί αγώνες για να κατακτήσουμε ακόμα και το νερό, γιατί μην ξεχνάμε ότι πλενόμασταν στην αρχή με αλμυρό νερό. Επεφτε πολύ ξύλο κάθε φορά. Ασε που είχε δημιουργήσει απεργοσπαστικό μηχανισμό για να “σπάει” τους αγώνες. Ολα τα χρησιμοποιούσαν για να ξεζουμίζουν ανενόχλητα τους εργαζόμενους και εξαγορές συνδικαλιστών και τρομοκρατία και φακέλωμα όλων των εργαζομένων”.

Η οργή και η αγανάκτηση ξεχειλίζουν. “Το Οικουμενικό Πατριαρχείο – θα πει ο Νίκος – ανακήρυξε τον Π. Αγγελόπουλο “Αρχοντα Λογοθέτη” και μέγα ευεργέτη. Μα “ευεργέτες” αυτοί που τα χέρια τους είναι ματοβαμμένα; Αυτοί που κοιτάν μόνο τις κονόμες τις δικές τους και δεν τους ενδιαφέρει αν πεθαίνει ο εργάτης, αν έχει να ζήσει την οικογένειά του;”.

(Πηγή: Ριζοσπάστης [28 Σεπτέμβρίου 1997])