Αλγόριθμοι της υποκρισίας και της λογοκρισίας

Του Παντελή Μπουκάλα

Στα μαθηματικά τα πράγματα είναι απλά: από τον Πέρση μαθηματικό Μοχάμεντ ιμπν Μουσά αλ-Χουαρίζμι και μετά, πάνω από μια χιλιετία τώρα, ως αλγόριθμο εννοούμε μια συστηματική διαδικασία αριθμητικών χειρισμών. Στην πληροφορική τα πράγματα γίνονται περισσότερο σύνθετα, τουλάχιστον για τους πολλούς μη εξοικειωμένους· κατά τον εγκυκλοπαιδικό ορισμό του, ο αλγόριθμος είναι «μια πεπερασμένη σειρά αυστηρά καθορισμένων ενεργειών, εκτελέσιμων σε επίσης πεπερασμένο χρόνο», μια διαδοχή βημάτων που υπακούουν σε αυστηρούς κανόνες. Στον κόσμο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, από την καθαρότητα μετατοπιζόμαστε στην ασάφεια, από τους αριθμητικούς χειρισμούς στην ιδεολογική διαχείριση και από τους αυστηρούς κανόνες σε κανόνες βολικά και αυθαίρετα εύπλαστους. Στους κανόνες της υποκρισίας και της λογοκρισίας δηλαδή.

Τους μυστηριώδεις αλγόριθμους επικαλούνται μονότονα οι πατέρες του Φέισμπουκ, όποτε κατηγορούνται ότι ο κωδικοποιημένος φαρισαϊσμός τους λογοκρίνει και εξοβελίζει εικόνες –φωτογραφίες ή πίνακες ζωγραφικής– που μεταφέρουν ένα απτό κοινωνικό μήνυμα, εύκολα μεταφράσιμο σε όλες τις γλώσσες της ανθρωπότητας, είτε πικρό είτε εξεγερσιακό-απελευθερωτικό. Αίφνης, πέρυσι τέτοιον μήνα το Φέισμπουκ μπλόκαρε (έστω προσωρινά) ένα από τα γνωστότερα παγκοσμίως έργα ζωγραφικής, «Η Ελευθερία οδηγεί τον λαό» ο τίτλος του. Το πρόσχημα; Ο Ευγένιος Ντελακρουά απεικόνισε γυμνόστηθη τη διάσημη Μαριάν, το εθνικό σύμβολο της Γαλλίας...

Η γύμνια και πάλι, αλλά αυτή τη φορά των παιδιών, ήταν το πρόσχημα για να διαγραφεί από τους τοίχους του Φέισμπουκ η φωτογραφία της Βιετναμεζούλας που τρέχει να σωθεί από τις αμερικανικές βόμβες ναπάλμ, τον Ιούνιο του 1972, μια φωτογραφία που θα στοιχειώνει εσαεί τη μνήμη της «ανώτερης» Δύσης. Η ίδια εφιαλτικά αστεία δικαιολογία χρησιμοποιήθηκε τον περυσινό Οκτώβριο, όταν διαγράφτηκε η φωτογραφία της αποσκελετωμένης επτάχρονης Τζαμάλ από την Υεμένη, που είχε δημοσιευθεί από τους New York Times.

Τώρα, σύμφωνα με τις καταγγελίες πολλών «κατοίκων» του Φέισμπουκ, το δίκτυο έστρεψε τη λογοκριτική του υποκρισία κατά του Γιάννη Μπεχράκη, του εξαιρετικού φωτορεπόρτερ που πέθανε το βράδυ του Σαββάτου. Μια συγκλονιστική φωτογραφία του, που τραβήχτηκε στη Σομαλία το 1992, κρίθηκε ακατάλληλη και αποκαθηλώθηκε. Η πρόφαση; Σταθερή: η παιδική γύμνια. Μια αποσκελετωμένη μάνα προσπαθεί να ξεδιψάσει μ’ ένα μπιτόνι το επίσης αποσκελετωμένο παιδί της, το φύλο του οποίου δεν διακρίνεται καν. Μα ποιος είναι γυμνός; Το παιδάκι ή οι βασιλιάδες του Φέισμπουκ;