Δεν είναι όλα χρήμα, δεν είναι όλα μπίζνα

Money, follow the money, ακολούθησε το χρήμα, συστήνει ο αρθρογράφος σήμερα. Μόνο έτσι μπορεί να εξηγήσει τον κόσμο. Είναι πεπεισμένος ότι αυτό είναι το μοναδικό «εργαλείο» ερμηνείας της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Γι’ αυτόν δεν υπάρχει ανιδιοτέλεια, δεν υπάρχει η συμπάθεια, ούτε η αγάπη ως δώρο και δόσιμο. Για τον έρωτα ας μη συζητάμε. Ακόμα και το γάλα της μάνας του μετριέται σε χρήμα. Ναι, μέσα στη φασιστική του γενίκευση ακόμα και η αγάπη της μάνας του είναι μπίζνα. Όλα είναι χρήμα για τον Ι. Γ. Πρετεντέρη. Κίτρινος ο κόσμος του, χολερικός, μία «δουλειά» με κέρδη και ζημιές! Σε λίγο θα ζυγίζουν ακόμα και την ποίηση όπως σ' εκείνη των κωμωδία του Αριστοφάνη.

Βλέπεις τα πρόσωπά τους να στάζουν αλαζονεία και κακία, να αποτυπώνουν το κυρίαρχο νεοφιλελεύθερο πρότυπο, όπου το χρήμα από μέσο έγινε σκοπός, όπου  κάθε μη ανταλλακτική αξία έγινε εμπόρευμα. Δες τον αθλητισμό, το ποδόσφαιρο, ακόμα και τον κλασσικό αθλητισμό, παντού ο σκοπός είναι η νίκη-χρήμα. Το γυμνασμένο σώμα και δη το ντοπαρισμένο έγινε το «μέσο»! Το κέρδος, συνεπώς, ταυτίζεται σήμερα με την αέναη και χωρίς όρια συσσώρευση. Κι όμως κάποτε ο καπιταλισμός είχε «ηθική», δηλαδή όρια. Τι συνέβη και αποσυνδέθηκε πλήρως η οικονομία από την «ηθική» παράδοσή της;

Σύμφωνα με τον Αμάρτυα Σεν και τον Σκοτ Μηκλ, η ηθική παράδοση της οικονομικής σκέψης ξεκινάει από τον Αριστοτέλη («Ηθικά Νικομάχεια») που συσχέτιζε το αντικείμενο των οικονομικών (τον πλούτο) με τους ανθρώπινους σκοπούς. Με την επικράτηση του νεοφιλελευθερισμού, όμως, η «ηθική» αυτή παράδοση απωθήθηκε υπέρ της «μηχανικής» παράδοσης που δεν αφορά τελικούς σκοπούς και ερωτήματα, όπως για το «πως μπορεί να αναπτυχθεί ο αγαθός άνθρωπος», αλλά ενδιαφέρεται μόνο για τα ζητήματα διαχείρισης. Τώρα, οι εργαζόμενοι είναι οι αναλώσιμοι της ιστορίας, μιας ιστορίας που είναι το ατέλειωτο χρονικό των θριάμβων των «πάνω». Τώρα όλα είναι χρήμα. Η αξία του σταριού στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης αξιολογείται από κάποιον που δεν έχει δει ποτέ του ένα κόκκο σταριού. Τίποτα δεν είναι αυτό που είναι. Όλα τελικά είναι Χρήμα και αέναη συσσώρευση. Έχουν δίκιο λοιπόν οι διανοούμενοι και οι δημοσιογράφοι τύπου Πρετεντέρη που όλα τα αναλύουν με βάση την ανταλλακτική τους αξία, Έτσι «σκέφτεται» ο νεοφιλελεύθερος κόσμος τους.

Όμως υπάρχουν και κάποιοι ασυμβίβαστοι, που δεν αποδέχονται αυτόν τον ανέραστο κόσμο, υπάρχουν ακόμα οι άνθρωποι που χαίρονται όταν δίνουν, όταν δωρίζουν, όπως οι γιαγιάδες της Λέσβου, όπως ο φούρναρης της Κω, όπως ο ψαράς της Παναγιούδας, όπως οι γιατροί των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, οι Γιατροί του Κόσμου, οι δικηγόροι, όλοι οι άνθρωποι της ανιδιοτελούς προσφοράς.  Είναι οι άνθρωποι της αλληλεγγύης, που δεν προτείνουν την ατομική συμπόνια του φιλόπτωχου ταμείου της ενορίας που ταπεινώνει τον λήπτη και διαφθείρει τον δωρητή. Η δική τους αλληλεγγύη είναι αγωνιστική. Είναι εκείνη που διεκδικεί την αξιοπρέπεια ως βασικό στοιχείο της ανθρώπινης ύπαρξης.

Με άλλα λόγια, ο τόπος που ενώνει στον κοινό στόχο της εξάλειψης των αιτιών της μετανάστευσης, των πολέμων, την ανακούφιση του πόνου των ξεριζωμένων, την  καταπολέμησης της ανεργίας, της πείνας και όλων των άλλων κοινωνικών αδικιών, αυτός είναι ο πολιτικός τόπος της κοινής δράσης, εκεί όπου υφαίνεται αποτελεσματικά το αίσθημα του εαυτού μας με το αίσθημα του άλλου. Όμως, η σύγχρονη ευαισθησία θα παραμένει στείρα χωρίς ένα πολιτικό πλαίσιο που θα επιτρέπει τη δημιουργία πραγματικών και διαρκών αποτελεσμάτων και συνεπώς την ολοκλήρωση της «ανθρωπιάς» μας.

Γιώργος X. Παπασωτηρίου