Δυστυχία VS ευτυχία

Η ειδοποιός διαφορά τους δε βρίσκεται απαραίτητα στις εμπειρίες αλλά στις ερμηνείες και τον τρόπο σκέψης μας  

Τι είναι αυτό που ξεχωρίζει τους ευτυχισμένους από τους δυστυχισμένους ανθρώπους; Σίγουρα όχι η ύπαρξη ή μη αρνητικών συναισθημάτων, γιατί αρνητικά συναισθήματα βιώνουμε όλοι στη ζωή μας. Κι αυτό είναι και υγιές και απαραίτητο, γιατί όλα τα συναισθήματα έχουν κάποιο σκοπό και κάτι εξυπηρετούν. Στην πραγματικότητα, η διαφορά ανάμεσα στους ευτυχισμένους και τους δυστυχισμένους ανθρώπους δε βρίσκεται στα συναισθήματα αλλά στο πώς τα ερμηνεύουν και πως επιλέγουν να τα διαχειριστούν.

Υπάρχουν αναρίθμητες μελέτες που επιβεβαιώνουν πως ο χρόνιος αρνητισμός μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την υγεία και την ευτυχία μας. Έχει ακόμη αποδειχτεί ότι σε μεγάλο βαθμό τα αρνητικά συναισθήματα προέρχονται κυρίως από ένα λανθασμένο ή έστω διαστρεβλωμένο τρόπο αντίληψης της πραγματικότητας. Μήπως λοιπόν ήρθε η ώρα να αναλογιστούμε αν όντως η ζωή μας είναι τόσο άσχημη (ώστε να δικαιολογεί τη δυστυχία μας) ή μήπως κάνουμε εμείς κάτι λάθος;

Κάποιες κοινές συνήθειες των «δυστυχισμένων» ανθρώπων είναι:

1. Έχουν την τάση να «χρωματίζουν» αρνητικά ουδέτερα πράγματα. Πρόκειται για το γνωστό ποτήρι και την ποσότητα νερού που έχει μέσα. Μισοάδειο ή μισογεμάτο; Στην πραγματικότητα πρόκειται απλά για ένα ποτήρι με νερό μέχρι τη μέση. Ούτε θετικό, ούτε αρνητικό. Ουδέτερο. Ωστόσο, για πολλούς ανθρώπους το «μισοάδειο» έρχεται στο μυαλό τους αυτόματα. Και αυτόματα αυτό πρόκειται για κάτι αρνητικό. Είναι όμως; Μια βροχερή μέρα, η κίνηση στο δρόμο, οι ουρές στις δημόσιες υπηρεσίες, για πολλούς είναι αυτομάτως αρνητικές εμπειρίες. Στην πραγματικότητα όμως δεν είναι. Πρόκειται για απλά γεγονότα. Αυτό δε σημαίνει ότι αυτά είναι ή πρέπει να είναι ευχάριστα. Όμως είναι αυτό που είναι, τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο. Τη διαφορά την κάνει ο τρόπος που επιλέγουμε να ταυτιστούμε με τις εκάστοτε συνθήκες. Και η επιλογή μας αυτομάτως μας κάνει πιο δυνατούς ή πιο αδύναμους, μας δίνει δύναμη ή μας μετατρέπει σε θύματα των καταστάσεων. Η επιλογή πάντως είναι αποκλειστικά δική μας.

2. Συνηθίζουν να συγκρίνουν τον εαυτό τους με τους άλλους. Ένας αρκετά σίγουρος τρόπος για να νιώσουμε άσχημα είναι να συγκρίνουμε τον εαυτό μας με άλλους, επιλέγοντας να εστιάσουμε σε ό,τι θεωρούμε μειονέκτημα μας. Πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι που τα πηγαίνουν καλύτερα από μας στα επαγγελματικά, στα προσωπικά, είναι πιο όμορφοι, πιο γυμνασμένοι, κτλ. Όμως αυτό και πάλι δε λέει και δεν πρέπει να λέει κάτι για εμάς. Δεν είμαστε εμείς χειρότεροι επειδή νομίζουμε ότι κάποιος είναι καλύτερος. Ο καθένας είναι αυτό που είναι, με προτερήματα και ελαττώματα.

3. Συχνά χρησιμοποιούν φράσεις αρνητικά φορτισμένες όπως: δε μπορώ, δεν είμαι αρκετός, δε θα τα καταφέρω, και άλλες παρόμοιες, που μειώνουν την αυτοεκτίμηση, ρίχνουν την απόδοση, χαμηλώνουν τις προσδοκίες και αναπόφευκτα σαμποτάρουν την ευτυχία και την επιτυχία. Ας αναλογιστούμε: θα θεωρούσαμε φίλο μας έναν άνθρωπο που μας έλεγε συνέχεια πως δεν είμαστε αρκετά καλοί ή δε θα τα καταφέρουμε; Μάλλον όχι. Άρα γιατί να το κάνουμε εμείς οι ίδιοι στον εαυτό μας; Στην ουσία είναι σαν να είμαστε εχθροί του ίδιου μας του εαυτού.

4. Ψάχνουν πάντα κάποιον άλλο να ρίξουν το φταίξιμο. Δεν είναι σπάνιο οι άνθρωποι να ψάχνουν να βρουν ποιος ευθύνεται για τη δυστυχία τους. Άσχημη παιδική ηλικία, λάθος επιλογές, λάθος σχέσεις, οικονομικές δυσκολίες, προβλήματα υγείας, όλα μπορούν να θεωρηθούν λόγοι για να είναι κάποιος δυστυχισμένος. Όμως, παρόλο που είναι αλήθεια πως η ζωή μπορεί να είναι γεμάτη δυσκολίες, όταν ψάχνουμε συνέχεια να κατηγορήσουμε κάτι έξω από εμάς για τη δυστυχία μας, επιλέγουμε για τον εαυτό μας το ρόλο του θύματος. Και μπορεί αυτό να μοιάζει παρήγορο, γιατί εμείς έτσι δε φταίμε για ότι μας συμβαίνει, όμως αυτό μας στερεί τη δυνατότητα να πάρουμε τη ζωή μας στα χέρια μας.

5. Μένουν κολλημένοι στο παρελθόν ή μένουν να ελπίζουν σε ένα καλύτερο μέλλον. Το παρελθόν μας είναι για να μαθαίνουμε, όχι για να μας κρατάει πίσω. Είναι αλήθεια πως μπορεί να μας έχουν συμβεί πράγματα άσχημα ή δύσκολα. Όμως, με το να τα σκεφτόμαστε συνέχεια, εμποδίζουμε τον εαυτό μας να δει τις πραγματικές του δυνατότητες και να αναγνωρίσει νέες ευκαιρίες στο παρόν. Το παρελθόν δεν αλλάζει, όμως σίγουρα δε μπορεί να προκαταβάλει και το μέλλον, εκτός κι αν του το επιτρέψουμε. Το μέλλον από την άλλη, είναι αδύνατον να το προβλέψουμε. Αυτό που έχουμε σίγουρο είναι το εδώ και τώρα. Και ό,τι κάνουμε εδώ και τώρα είναι αυτό που μπορεί να καθορίσει και το μέλλον μας, αλλά κυρίως είναι αυτό που μπορεί να συνδράμει σημαντικά στην ευτυχία ή τη δυστυχία μας. Είναι λάθος να επιτρέπουμε στο παρελθόν να ορίζει το μέλλον μας, όπως είναι λάθος να εναποθέτουμε τις ελπίδες μας για την ευτυχία μας κάπου παρακάτω, σε ό,τι ελπίζουμε να συμβεί αργότερα, όταν έχουμε το σήμερα, να το κάνουμε ό,τι θέλουμε.

Αν κάτι από τα παραπάνω σας θυμίζει κάτι, τότε για μένα, αναπόφευκτα, βρίσκεστε μπροστά σε δύο επιλογές: να διατηρήσετε αυτές τις συνήθειες και να μην αλλάξει τίποτα, ή να προσπαθήσετε να τις αλλάξετε και να δείτε τη ζωή σας να αλλάζει προς το καλύτερο.

 Αθηνά Παντελίδου Κωφίδου, Ψυχολόγος, MSc