2015: Χρονιά κρίσης και ελπίδας

Αν η αμερικανική βιομηχανία του θεάματος μπορούσε να προβλέψει τα μελλούμενα, η χρονιά που έρχεται θα αποτελέσει επιστροφή σε ένα σκοτεινό μέλλον. Όχι βέβαια γιατί το 2015 ήταν η χρονιά στην οποία διαδραματιζόταν η ταινία επιστημονικής φαντασίας «Επιστροφή στο Μέλλον ΙΙ», αλλά γιατί οι παραγωγές που θα κυκλοφορήσουν τις επόμενες ημέρες περιγράφουν ένα δυστοπικό αύριο. Το περίφημο CSI επιστρέφει ως CSI Cyber με την αστυνομία να στήνει μηχανισμούς ελέγχου και στο διαδίκτυο ενώ την επανεμφάνισή τους κάνουν και οι «24 ώρες» – η τηλεοπτική σειρά με τον Κίφερ Σάδερλαντ που δικαιολογούσε τα βασανιστήρια της CIA και του Πενταγώνου στα χρόνια του Τζορτζ Μπους και του Ντικ Τσένι. Ο Κέβιν Σπέισι σε ρόλο μακιαβελικού προέδρου των ΗΠΑ θα διοικεί τον κόσμο από την σειρά House of Cards ενώ η νέα αμερικανο-ισραηλινή παραγωγή με τίτλο ο Τύραννος (από τους δημιουργούς του ιλαμοφοβικού Homeland) αναμένεται να σπείρει το μίσος απέναντι στον αραβικό κόσμο.

Η Αμερικανική αυτοκρατορία φαίνεται να ετοιμάζεται για μια νέα σταυροφορία εντός και εκτός των συνόρων τη στιγμή που η Ευρωπαϊκή Ένωση κινείται θεσμικά πλέον στα όρια της δικτατορίας και της δημοκρατίας ενισχύοντας όχι μόνο τους κατασταλτικούς μηχανισμούς των κρατών μελών και παραβιάζοντας συντάγματα και νόμους αλλά εκθρέφοντας και μια νέα άκρα δεξιά.

Μήπως λοιπόν να τα παρατήσουμε όλα και να τρέξουμε να κρυφτούμε; Ακριβώς το αντίθετο. Το 2015 θα είναι μια ακόμη χρονιά δομικής κρίσης του κυρίαρχου συστήματος προσφέροντας σε λαϊκά στρώματα δυνατότητες ανατροπής της ασκούμενης πολιτικής. Η ταχύτητα απομάκρυνση ακόμη και από τους θεσμούς της αστικής δημοκρατίας δεν είναι δείγμα ισχύος των κυβερνόντων αλλά σημάδι απόγνωσης.
Σε αρκετές χώρες σε ολόκληρο τον κόσμο, από την Αργεντινή μέχρι το Ισραήλ και από την Βρετανία μέχρι την Πορτογαλία θα υπάρξουν κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις που θα αποτελέσουν αφορμές ιδεολογικής πάλης και αμφισβήτησης. Όσοι όμως εναποθέσουν τις ελπίδες τους σε αυτές θα είναι οι μεγάλοι χαμένοι της χρονιάς που έρχεται.

Εκλογές λοιπόν που δεν θα αλλάξουν τα πράγματα – από μόνες τους – νέες γεωπολιτικές ισορροπίες στη Μέση Ανατολή και την Ασία και συνέχιση της οικονομικής κρίσης για τους πολλούς και του πλουτισμού για τους λίγους αναμένεται να χαρακτηρίσουν το 2015

Στη γηραιά ήπειρο, η ευρωζώνη θα συνεχίσει να προκαλεί ελλείματα και χρέη στις περιφερειακές οικονομίες της ΕΕ προσφέροντας πλεονάσματα στο Βερολίνο. Με εξαίρεση το λαϊκό παράγοντα τίποτα δεν αναμένεται να διακόψει το μεγάλο φαγοπότι που εξασφαλίζει η ένωση για τις οικονομικές ελίτ αν και η απόφαση του Λουξεμβούργου να δημοσιοποιεί από 1η Ιανουαρίου στοιχεία των τραπεζικών καταθέσεων στο έδαφός του ίσως αναταράξει για λίγο τους οικονομικούς παραδείσους στο εσωτερικό της ΕΕ. Η σχετική απόφαση, που ελήφθη ύστερα από πιέσεις του Βερολίνου, εντάσσεται στην ευρύτερη προσπάθεια της Γερμανίας να αποκτήσει τον ολοκληρωτικό έλεγχο του χρηματοπιστωτικού συστήματος της Ευρώπης – προσπάθεια που ξεκίνησε με την γερμανική επίθεση στο τραπεζικό σύστημα της Κύπρου.

Τα «γουρούνια» της ευρωζώνης (PIGS) κινούνται μαζικά προς τις κάλπες καθώς εκτός από τις διαφαινόμενες εκλογές στην Ελλάδα η Ισπανοί ψηφοφόροι θα περάσουν πίσω από το παραβάν είτε στα τέλη Νοεμβρίου ή τις αρχές Δεκεμβρίου του 2015. Τα μάτια όλων θα είναι στραμμένα φυσικά στην πορεία του Podemos το οποίο θα κληθεί να αποδείξει (όπως λέει και το όνομά του) ότι «μπορεί» να επιβεβαιώσει τις δημοσκοπήσεις του 2014 που το έφερναν ακόμη και πρώτο με ποσοστό 27.7%. Το πρόβλημα είναι ότι ένας χρόνος ισοδυναμεί με έναν αιώνα για τις μετεωρικές εξελίξεις στην ευρωζώνη και αν το κόμμα συνεχίσει στο δρόμο της συντηρητικοποίησης που ακολουθεί σήμερα μπορεί να μην είναι αναγνωρίσιμο μέχρι το φθινόπωρο της επόμενης χρονιάς.

Κάλπες θα στηθούν όμως και στην Πορτογαλία από τις 20 Σεπτεμβρίου μέχρι τις 11 Οκτωβρίου. Παρά το γεγονός ότι οι Πορτογάλοι κατάφεραν να στείλουν έστω και λίγα 24ωρα στη φυλακή τον σοσιαλιστή πρώην πρωθυπουργό Ζοζέ Σόκρατες, για ξέπλυμα χρήματος και φορολογικές απάτες, το εκλογικό σκηνικό δεν φαντάζει τόσο ανατρεπτικό. Ο κεντροδεξιός συνασπισμός θα διεκδικήσει τη διατήρησή του στην εξουσία απέναντι στο νέο επικεφαλής των σοσιαλιστών Αντόνιο Κόστα.

Το βέβαιο είναι ότι οι εκλογές που προγραμματίζονται ή αναμένονται στη Μεσόγειο δεν προοιωνίζονται δυναμική αμφισβήτηση (πόσο μάλλον έξοδο) από την ευρωζώνη αφήνοντας τα σκήπτρα του ευρωσκεπτικισμού στην ακροδεξιά Μαρί Λεπέν στη Γαλλία, τον Φάρατζ στην Αγγλία και σε «προσωπικότητες» όπως ο Πέπε Γκρίλο στην Ιταλία. Να σημειωθεί ότι η παράταξη του ακροδεξιού Νάιτζελ Φάρατζ θα δοκιμάσει τις δυνάμεις της στις βουλευτικές εκλογές που θα πραγματοποιηθούν στη Μεγάλη Βρετανία το αργότερο μέχρι τις 7 Μαίου.
Ήδη από την 1 Ιανουαρίου η ευρωζώνη θα «καταπιεί» την οικονομία και της Λιθουανίας, η οποία θα μετατραπεί στο 19ο μέλος μιας νομισματικής ένωσης την οποία ο νομπελίστας οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν συνεχίζει να αποκαλεί «ζουρλομανδύα».

Παράλληλα η Λιθουανία θα παίζει όμως και το παιχνίδια της Ουάσιγκτον μετατρέποντας τις χώρες του πρώην Συμφώνου της Βαρσοβίας σε δορυφόρους της βορειοατλαντικής συμμαχίας. Το 2015 θα ξεκινήσουν οι πρώτες ασκήσεις μιας κοινής στρατιωτικής δύναμης 4.500 στρατιωτών από την Πολωνία, την Ουκρανία και φυσικά τη Λιθουανία. Αποτελεί ειρωνεία της τύχης ότι η σχετική συμφωνία αμυντικής συνεργασίας υπογράφηκε στη… Βαρσοβία και ως μοναδικό στόχο έχει να επιτρέπει την ενεργοποίηση του άρθρου 5 του ΝΑΤΟ εναντίον της Ρωσίας. Εάν λόγου χάρη η συγκεκριμένη πολυεθνική δύναμη (στην οποία συμμετέχουν δυο μέλη της βορειοατλαντικής συμμαχίας) απειληθεί σε ουκρανικό έδαφος (που δεν είναι μέλος της συμμαχίας) οι χώρες μέλη του ΝΑΤΟ θα έχουν το «δικαίωμα» να παρέμβουν. Η τουλάχιστον αυτό θα ισχυριστούν.
Στην Ουκρανία η Ουάσινγκτον θα συνεχίζει να πυροδοτεί εντάσεις με τους Ρωσόφονους των λαϊκών δημοκρατιών του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ, ωθώντας και την Ευρώπη σε ακόμη μεγαλύτερη αντιπαράθεση με τη Μόσχα και κατ’ επέκταση σε ακόμη μεγαλύτερη ενεργειακή εξάρτηση από τα αμερικανόφιλα πετρελαιοπαραγωγά κράτη του Περσικού Κόλπου.

Η Ρωσία θα απαντήσει στις συνεχείς απειλές και πιέσεις της Δύσης στρεφόμενη ακόμη περισσότερο προς ανατολάς. Μέσα στο 2015 αναμένεται να οριστικοποιηθούν και οι τελευταίες λεπτομέρειες των δυο συμφωνιών ενεργειακής συνεργασίας για τη μεταφορά ρωσικού φυσικού αερίου ενώ η Ουάσιγκτον θα συνεχίσει να ανησυχεί για το ενδεχόμενο εγκατάλειψης του δολαρίου στις διμερείς εμπορικές σχέσεις των δυο χωρών. Πεκίνο και Μόσχα θα συνεχίσουν να προβάλλουν ανοιχτά τη νέα τους συνεργασία γνωρίζοντας όμως ότι σε βάθος χρόνου τα συμφέροντά τους στην ανατολική Ασία είναι αντικρουόμενα και συνεπώς εισέρχονται σταδιακά σε ένα παίγνιο μηδενικού αθροίσματος, όπου οι επιτυχίες της μίας χώρας καταγράφονται σαν αποτυχίες της άλλης.

Από την πρώτη ημέρα της νέας χρονιάς θα ιδρυθεί και επισήμως η Ευρασιατική Οικονομική Ένωση, η οποία εκτός από τη Ρωσία θα περιλαμβάνει στο σκληρό της πυρήνα τις όχι και τόσο δημοκρατικές κυβερνήσεις της Λευκορωσίας, του Καζακστάν και της Αρμενίας. Το Κιργιστάν και το Τατζισκιστάν αναμένεται να είναι τα επόμενα μέλη της ένωσης.
Στη Μέση Ανατολή οι πρόωρες βουλευτικές εκλογές στο Ισραήλ, που έχουν εξαγγελθεί για τις 17 Μαρτίου θα αποτελέσουν πηγή έντασης εντός και εκτός της Κνεσέτ. Όπως και κάθε κυβέρνηση του Ισραήλ που σέβεται τον εαυτό της, η κυβέρνηση Νετανιάχου γνωρίζει πολύ καλά ότι θα χρειαστεί να κλιμακώσει την ένταση με τους Παλαιστίνιους και να προκαλέσει τη μεγαλύτερη δυνατή αιματοχυσία για να συσπειρώσει την εκλογική της βάση. Ήδη καθώς γράφονταν αυτές οι γραμμές η ισραηλινή αεροπορία ξεκινούσε «προεκλογικούς» βομβαρδισμούς.

Στο εσωτερικό, το ισραηλινό καθεστώς έχει φροντίσει ήδη να ανεβάσει το εκλογικό κατώφλι για την είσοδο στο κοινοβούλιο από το 2 στο 3.25% προκειμένου να αποκλείσει τα τρία μικρά αραβικά κόμματα ενώ εντείνει τις διώξεις εναντίον ισραηλινών πολιτικών αραβικής καταγωγής όπως η Χανίν Ζοάμπι.
Η διενέργεια εκλογών και στα Παλαιστινιακά εδάφη, που είχε προγραμματιστεί αρχικά για τον Ιούνιο του 2014, θα παραμείνει ζητούμενο για το 2015 με φόντο την εύθραυστη αλλά και πολλά υποσχόμενη λειτουργία της κυβέρνησης εθνικής ενότητας των οργανώσεων Φατάχ και Χαμάς. Η διαγραφή της Χαμάς από την λίστα των τρομοκρατικών οργανώσεων της ΕΕ είναι αμφίβολο αν θα αλλάξει ουσιαστικά τη στάση των Βρυξελλών που εδώ και χρόνια χρηματοδοτούν άμεσα και έμμεσα το κράτος Απαρτχάιντ του Ισραήλ.

Το 2015 καθώς ένα νέος στολίσκος της ελευθερίας, αποτελούμενος από τουλάχιστον τρία πλοία, θα επιχειρεί να σπάσει και πάλι τον αποκλεισμό της Γάζας, η σημαντικότερη συζήτηση των υποστηρικτών του παλαιστινιακού λαού θα είναι αν ο αγώνας θα πρέπει να συνεχιστεί με άξονα τη λεγόμενη λύση των δυο κρατών ή του ενός κράτους. Η Ελλάδα πάντως θα παραμείνει στρατηγικός σύμμαχος του κράτους τρομοκράτη της Μέσης Ανατολής ακόμη και σε ενδεχόμενη αλλαγή κυβέρνησης – εκτός αν οι πολίτες κινητοποιηθούν για να σταματήσει αυτό το έγκλημα του ελληνικού υπουργείου εξωτερικών.

Η δεύτερη μεγάλη εκλογική αναμέτρηση στην «ευρύτερη Μέση Ανατολή» θα πραγματοποιηθεί στις 13 Ιουνίου του 2015 με τον Αχμέτ Νταβούτογλου να διεκδικεί την πρωθυπουργία με το κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) Ερντογάν. Έξι νέα κόμματα, τα οποία δημιουργήθηκαν τους τελευταίους μήνες – κυρίως ως αποτέλεσμα διαρροών από το AKP και το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) διεκδικούν έδρες στη Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση.

Τα κοράκια διεθνών χρηματοπιστωτικών οίκων όπως ο Moody’s έσπευσαν να αποδώσουν στην δημοκρατική διαδικασία την οικονομική αστάθεια που αναμένεται να επικρατήσει στην Τουρκία με πτώση της ανάπτυξης και υψηλότερο πληθωρισμό. Προφανώς κανένας δεν θέλει να συζητά για τα πύλινα, νεοφιλελεύθερα πόδια της τουρκικής οικονομίας, αν και όλοι έχουν ένα κακό λόγο να πουν για τον περιορισμό της ανεξαρτησίας της κεντρικής τράπεζας της χώρας.

Άρης Χατζηστεφάνου
Εφημερίδα ΠΡΙΝ 28/12/2014