Ό,τι φάγανε, φάγανε, φτάνει πια

Αν μη τι άλλο, ο ελληνικός φοροεισπρακτικός μηχανισμός της χώρας έχει γίνει… διάσημος σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη. Δεν είναι και λίγο πράγμα να ασχολείται ο Μπαράκ Ομπάμα με την εφορία της Ελλάδας (και εμμέσως πλην σαφώς να τη χαρακτηρίζει άχρηστη). Ούτε να σε κατηγορεί ανοιχτά και δημόσια ο Β. Σόιμπλε ότι σου προσέφερε βοήθεια και εξειδικευμένο προσωπικό για να θωρακίσεις τον εισπρακτικό σου μηχανισμό και εσύ ως κυβέρνηση απέρριψες τη συγκεκριμένη προσφορά (σ.σ.: δεύτερο καμπανάκι για την κυβέρνηση Σαμαρά μέσα σε λίγες ημέρες, με πρώτη την καταγγελία Τσίπρα ότι με πρωτοβουλία Σαμαρά ορίστηκε ως προθεσμία των διαπραγματεύσεων το τέλος Φεβρουαρίου).

 

Αν προστεθεί και η δημόσια πρωτοβουλία του Γάλλου υπουργού Οικονομικών να προτείνει και αυτός παροχή τεχνικής βοήθειας στην Ελλάδα για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής (και αυτό το αίτημα φαίνεται να γίνεται δεκτό από τον υπουργό Οικονομικών), τότε εύκολα γίνεται αντιληπτό ότι έχει ήδη οριστεί ένας από τους κεντρικότερους στόχους (πολιτικούς και οικονομικούς) της νέας κυβέρνησης: να υπάρξουν άμεσα, μετρήσιμα αποτελέσματα από το μέτωπο της φοροδιαφυγής με διπλό σκοπό: Να εξασφαλιστούν πόροι που θα χρηματοδοτήσουν τα μέτρα από το «πακέτο της Θεσσαλονίκης» τα οποία είναι προγραμματισμένα να υλοποιηθούν μέσα στο 2015. Αρμόδιες πηγές του υπουργείου Οικονομικών έλεγαν στις αρχές της εβδομάδας ότι στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης με τους Ευρωπαίους θα ζητηθεί το πρωτογενές πλεόνασμα να διαμορφωθεί το 2015 όχι στο 3%, όπως προβλέπει ο ισχύων προϋπολογισμός, αλλά στο 1,5%. Ακόμη και αν αυτό γίνει δεκτό, εξοικονομούνται πόροι περίπου 2,8 δισεκατομμυρίων ευρώ. Αυτά τα χρήματα δεν φτάνουν για να χρηματοδοτηθούν μέτρα όπως η κατάργηση του ΕΝΦΙΑ (θα κοστίσει από μόνη της περίπου 1,5 - 2 δισ. ευρώ, ανάλογα με το πώς θα λειτουργήσει ο φόρος μεγάλης ακίνητης περιουσίας), η καταβολή της 13ης σύνταξης (κοστίζει περίπου 550 εκατ. ευρώ), η μη περικοπή των επικουρικών συντάξεων (περίπου 500 εκατ. ευρώ μαζί με τα εφάπαξ) αλλά και τα υπόλοιπα μέτρα για την καταπολέμηση της ανθρωπιστικής κρίσης (δωρεάν ρεύμα, επιδότηση ενοικίου, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη κ.λπ.). Είναι προφανές ότι, για να λυθεί η εξίσωση «πρωτογενή πλεονάσματα και μέτρα ανακούφισης», πρέπει να βρεθούν χρήματα και από το «μέτωπο» της φοροδιαφυγής. Να σταλεί μήνυμα προς τα έξω ότι αυτή η κυβέρνηση – η οποία ζητάει «χαλάρωση» των δημοσιονομικών στόχων και διευθέτηση του χρέους «εδώ και τώρα» – μπορεί να κάνει πράξη τις υποσχέσεις, να υλοποιήσει πραγματικές μεταρρυθμίσεις και να τα βάλει με τους ισχυρούς, τις οικονομικές «ελίτ», όπως αναφέρει και ο όρος που χρησιμοποίησε ο Β. Σόιμπλε.

 

Μεγάλες προσδοκίες

 

Η ίδια η κυβέρνηση έχει ανεβάσει πολύ ψηλά τον πήχη καλλιεργώντας προσδοκίες εντός και εκτός συνόρων. Πού θα πέσει το βάρος; Ήδη έχουν εντοπιστεί οι τομείς όπου επί σειρά ετών διακινούνταν το «ύποπτο χρήμα». Ερωτήματα που επί σειρά ετών παρέμεναν αναπάντητα, τώρα πρέπει – επιτέλους – να εξηγηθούν:

 

1.  Πώς εξασφαλιζόταν η χρηματοδότηση και η λειτουργία των μέσων μαζικής ενημέρωσης;

2. Ποιος ήλεγχε το χρηματοπιστωτικό σύστημα και ποιος αποφάσιζε ποιες επιχειρήσεις θα δανειοδοτηθούν και ποιες όχι;

3.  Ποιοι εμπλέκονταν στις ιδιωτικοποιήσεις και στην υπογραφή των συμβάσεων παραχώρησης;

4. Πώς προγραμματίζονταν και πώς εγκρίνονταν οι αμυντικές δαπάνες;

5.  Ποιοι και πώς διαχειρίζονταν τη δημόσια περιουσία;

6.  Πώς γινόταν ο σχεδιασμός, η ανάθεση, η εκτέλεση και η παραλαβή των δημοσίων έργων;

7.  Πώς γινόταν η διανομή των εθνικών και κοινοτικών επιδοτήσεων και ποια η οικονομική και περιουσιακή κατάσταση αυτών που είχαν δικαίωμα τελικής υπογραφής;

8.  Ποιοι κρατικοί φορείς επέτρεπαν με πράξεις ή παραλείψεις το εκτεταμένο λαθρεμπόριο καυσίμων και καπνικών προϊόντων;

 

Το βάρος τού να απαντηθούν πολλά από αυτά τα ερωτήματα πέφτει, σε μεγάλο βαθμό, στον υπουργό Επικρατείας για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς Παναγιώτη Νικολούδη.

 

Ο Π. Νικολούδης, με απόφαση του πρωθυπουργού, πήρε πάνω του όλο τον ελεγκτικό μηχανισμό της χώρας και ας μην έχει ακόμη… καρέκλα να καθίσει, όπως έλεγε ο ίδιος στη Βουλή, δικαιολογώντας βέβαια το «φαινόμενο» (σ.σ.: ακόμη δεν έχει βρεθεί κτήριο για να στεγάσει το υπουργείο Κατά της Διαφθοράς) λέγοντας ότι το υπουργείο του είναι ακόμη πολύ καινούργιο.

 

Λυμένα χέρια

 

Ο Π. Νικολούδης ελέγχει ως πολιτικός προϊστάμενος το ΣΔΟΕ, τις υπηρεσίες Εσωτερικού Ελέγχου όλων των υπουργείων, την Οικονομική Αστυνομία, τα Σώματα Επιθεωρητών. Μπορεί να νομοθετεί ώστε να αλλάξει τη λειτουργία του ελεγκτικού μηχανισμού και να επιβλέπει τη λειτουργία των φορέων μαζί με τους συναρμόδιους υπουργούς. Έχει επομένως λυμένα τα χέρια να προχωρήσει σε ό,τι κρίνει απαραίτητο για να φέρει χρήμα στο δημόσιο ταμείο. Η προχθεσινή πρώτη ομιλία του πρώτου υπουργού με χαρτοφυλάκιο κατά της διαφθοράς περιείχε και τις πρώτες εξαγγελίες:

 

1. Το ΣΔΟΕ, με νομοσχέδιο που θα κατατεθεί άμεσα στη Βουλή θα αποκτήσει την αρμοδιότητα να βεβαιώνει τους φόρους εκτός από το να καταλογίζει το πρόστιμο. Είναι η επανάσταση του αυτονόητου. Τι γινόταν μέχρι σήμερα; Ό,τι και αν έκανε το ΣΔΟΕ, ολόκληρος ο φάκελος έπρεπε να μεταφερθεί στην εφορία ή το ελεγκτικό κέντρο. Εκεί, ο ελεγκτής ουσιαστικά ξεκινούσε την εξέταση της υπόθεσης από την αρχή προκειμένου να βάλει την υπογραφή του για τη βεβαίωση του προστίμου. Το αποτέλεσμα; Το ΣΔΟΕ να ανακοινώνει ότι έχουν επιβληθεί πρόστιμα δισεκατομμυρίων και από την εφορία, ύστερα από καθυστερήσεις μηνών, να προκύπτουν εισπράξεις «μηδέν».

 

2. Ξεκινάει η μάχη των… λιστών. Από το βήμα της Βουλής ακούσαμε ότι από περίπου 3.500 ελέγχους που έχουν διενεργηθεί από το 2000 και μετά, από την Αρχή για το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος, έχουν προκύψει ενδείξεις φοροδιαφυγής ύψους επτά δισεκατομμυρίων ευρώ. Τι έχει εισπραχθεί από αυτό το ποσό; Για «αναξιοποίητο θησαυρό» μίλησε ο Π. Νικολούδης τονίζοντας ότι θεωρείται εφικτή η είσπραξη περίπου 2,5 δισεκατομμυρίων ευρώ. Τι θα κάνει ο Π. Νικολούδης; Το είπε στη Βουλή. Μέσω του νέου επικεφαλής του ΣΔΟΕ, του Π. Δάνη, θα δώσει εντολή ώστε όλο το ελεγκτικό δυναμικό του ΣΔΟΕ θα ρίξει το βάρος σε αυτήν τη λίστα με τα 3.500 ονόματα. Πρόσωπα με καταθέσεις μεγαλύτερες από 200.000 ευρώ, πρόσωπα που συμπεριελήφθησαν στη «λίστα Lagard» ή πρόσωπα που έβγαλαν χρήματα στο εξωτερικό.

 

Κατά πληροφορίες, το σχέδιο του Νικολού-δη είναι να προχωρήσει χτυπώντας τα μεγάλα ονόματα από την αρχή. Άλλωστε, σχετική προαναγγελία έγινε στη Βουλή όταν ο υπουργός Επικρατείας για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς μίλησε για μια χούφτα οικογενειών που έφεραν τον… κρατικοδίαιτο καπιταλισμό στην Ελλάδα. Μια χούφτα ανθρώπων που πίστευαν ότι το κράτος είναι φτιαγμένο για να υπηρετεί τα συμφέροντά τους και συχνά επιβεβαιώνονταν. Ποιοι μπορεί να θεωρηθούν οι πρώτοι στόχοι;

 

1.  Η άμεση εξιχνίαση, από τον κατάλογο των 3.500 ονομάτων στα οποία αναφέρθηκε ο υπουργός, των 100 πρώτων υποθέσεων, έτσι ώστε να σταλεί μήνυμα στην αγορά

 

2.  Η άμεση συνεργασία με ευρωπαϊκές αρχές για το «ξέπλυμα» βρόμικου χρήματος αλλά και η συνεργασία με τις ξένες κυβερνήσεις που ήδη προθυμοποιήθηκαν να βάλουν… πλάτη στη μάχη κατά της φοροδιαφυγής (Γαλλία, Γερμανία αλλά και ΗΠΑ είναι ήδη στον σχετικό κατάλογο).

 

3.  Ο οριζόντιος έλεγχος σε όλες τις υπάρχουσες λίστες. Δεν είναι μόνο η λίστα Νικολούδη. Είναι η λίστα με τους καταθέτες που μετέφεραν χρήματα στο εξωτερικό, η «λίστα του Λίχτενσταϊν», η «λίστα Λαγκάρντ», η λίστα με τις οff-shore

 

4.   Η άμεση δέσμευση τραπεζικών λογαριασμών και περιουσίας ατόμων που θα μπαίνουν στο στόχαστρο για φοροδιαφυγή και αδήλωτα εισοδήματα.

 

Τα πρώτα απτά αποτελέσματα εκτιμάται ότι θα στείλουν ένα μήνυμα στην αγορά. Έτσι, θεωρείται ότι στη συνέχεια θα έχουν σαφώς μεγαλύτερη αποδοχή μέτρα άμεσης εισπρακτικής απόδοσης, όπως είναι η κλήση μεγαλοκαταθετών για συμβιβασμό. Σε τι θα συνίσταται αυτός ο συμβιβασμός; Οι μεγαλοκαταθέτες, υπό τον φόβο ότι θα συλλαμβάνονται να μην μπορούν να δικαιολογήσουν το «πόθεν έσχες», θα καλούνται να πληρώσουν από μόνοι τους ένα ποσό και να «αυτοσυμμορφωθούν». Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και η πρόταση για παροχή εκτεταμένων κινήτρων προκειμένου να επαναπατριστούν κεφάλαια με άμεση καταβολή συγκεκριμένων ποσών υπέρ του Δημοσίου. Τα εμπλεκόμενα κυβερνητικά στελέχη γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να περιμένουν μόνο από τον έλεγχο των… λιστών. Εκτός από τους μεγαλοκαταθέτες και τις οικογένειες του κρατικοδίαιτου καπιταλισμού, υπάρχει και η καθημερινή φοροδιαφυγή που αλλοιώνει τη φορολογική βάση. Ποιος μπορεί να πιστέψει ότι στην Ελλάδα έστω και του 2015 υπάρχουν μόλις 39.000 άτομα τα οποία δηλώνουν εισοδήματα άνω των 100.000 ευρώ; Ποιος μπορεί να πιστέψει ότι το 90% των ελεύθερων επαγγελματιών διαβιώνει με καθαρές αποδοχές κάτω των 12.000 ευρώ;

 

Το νέο φορολογικό νομοσχέδιο - πιθανότατα θα κατατεθεί στη Βουλή το 2ο εξάμηνο του 2015 - θα προβλέπει, πέραν των φορολογικών αλλαγών, και σειρά μέτρων με στόχο την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Βασικό σύνθημα που αναμένεται να υιοθετηθεί; «Πόθεν έσχες» παντού. Κάθε εξαίρεση θα καταργηθεί. Κάθε μεταβολή του εισοδήματος θα πρέπει να δικαιολογείται. Το πώς θα γίνει αυτό, είναι το πραγματικό στοίχημα. Και εδώ μπαίνει ο ρόλος του ηλεκτρονικού περιουσιολογίου.

 

Για να λειτουργήσει το περιουσιολόγιο, θα χρειαστεί καινούργιος νόμος. Και αυτό διότι το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο προβλέπει ηλεκτρονική καταγραφή όλων των περιουσιακών στοιχείων πλην ενός. Ναι, του βασικότερου. Των καταθέσεων. Η πρόθεση ΣΥΡΙΖΑ να υπάρξει πλήρης αποτύπωση - στη βάση του ΑΦΜ του καθενός μας - όλων των κινητών και ακίνητων περιουσιακών στοιχείων ερμηνεύτηκε ως προαναγγελία επιβολής ενός νέου φόρου περιουσίας όπου θα αθροίζονται τα πάντα: ακίνητα και αυτοκίνητα, καταθέσεις, μετοχές, ομόλογα και λοιπά περιουσιακά στοιχεία. Το ενδεχόμενο ξεκαθαρίστηκε από την υπουργό αναπληρώτρια Οικονομικών Νάντια Βαλαβάνη. Δεν τίθεται τέτοιο θέμα, υποστήριξε και επανέλαβε ότι το περιουσιολόγιο θα είναι το όπλο κατά της φοροδιαφυγής. Πώς θα λειτουργεί; Κάθε μεγάλη μεταβολή στην περιουσιακή κατάσταση θα πρέπει να εξηγείται με βάση τα δηλωθέντα εισοδήματα. Και αν δεν μπορεί να δικαιολογηθεί, τότε η διαφορά θα φορολογείται, ενώ σε περιπτώσεις ακραίες θα υπάρχει και δέσμευση περιουσιακών στοιχείων.

 

Ποιος είναι ο «εχθρός» όλου αυτού του πλαισίου; Ο χρόνος και η οργάνωση του κρατικού μηχανισμού. Πότε θα μπορεί να είναι έτοιμο ένα περιουσιολόγιο προκειμένου να τεθεί σε επιχειρησιακή λειτουργία; Θα συνεργαστεί το τραπεζικό σύστημα με τον ελεγκτικό μηχανισμό ώστε να επιταχυνθούν οι έλεγχοι και η απόδοση των προστίμων; Το στοίχημα είναι μεγάλο και, αν κερδηθεί, θα βοηθήσει στην επιστροφή στην ανάπτυξη.

Πηγή