Τι συμβαίνει με τις Φιλιππίνες;

Του Κωνσταντίνου Βέργου*

                                 

Στον νέο παγκόσμιο χάρτη «σφαιρών επιρροής», Ρωσία και Κίνα φαίνεται να αναπτύσσουν κάτι εναλλακτικό απέναντι στην παντοκρατορία των ΗΠΑ. Στα πλαίσια αυτά, η πρόσφατη μυστηριώδης απόφαση του προέδρου των Φιλιππίνων να επισκεφτεί την Κίνα σε ταξίδι-αστραπή ακούγεται σαν μεγάλη έκπληξη. Τι κρύβεται πίσω από το ταξίδι αυτό και τι παγκοσμίου βεληνεκούς εξελίξεις εγκυμονούνται στην Ασία;

Οι Φιλιππίνες είναι μια χώρα 100 εκατομμυρίων κατοίκων, φτιαγμένη από ένα σύμπλεγμα 7.000 νησιών, που πέρασε από τα χέρια των Ισπανών στις ΗΠΑ το 1898, ενώ ανεξαρτητοποιήθηκε από τις ΗΠΑ και έγινε κυρίαρχο κράτος μόλις πριν 70 χρόνια, το 1946, με την «συνθήκη της Μανίλας».  Οι ΗΠΑ δεν επέτρεψαν στην Ιαπωνία να καταλάβει την χώρα στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, αλλά παράλληλα χρησιμοποίησαν τις Φιλιππίνες διαθέτοντας εκεί πολεμικές βάσεις.

Το «μοίρασμα της παγκόσμιας πίτας» που περιλαμβάνει χώρες με βαριά βιομηχανία, σημαντικό εργατικό δυναμικό, πολύτιμα μέταλλα, ενεργειακά αποθέματα και πολεμικές βάσεις, επιτρέπει σε κάποιες χώρες να ασκούν ευκολότερα πολιτική που ευνοεί τις δικές τους εταιρίες. Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1990 δημιούργησε μία αναμφισβήτητη παγκόσμια υπερδύναμη, τις ΗΠΑ, αφήνοντας σε περιφερειακό, αν όχι εξαρτώμενο ρόλο χώρες όπως τη Ρωσία ή την Κίνα. Αυτή η εξέλιξη πήρε άλλη διάσταση από την εποχή που η κυβέρνηση Clinton, ως συνέχεια των προηγούμενων πολιτικών «αρραβωνιάστηκε» με τα συμφέροντα 300 πολυεθνικών, δημιουργώντας διεθνείς συνθήκες που ενδυνάμωναν τα συμφέροντά των εταιριών αυτών κατά προτεραιότητα, μέσα από προνομιακές διεθνείς συνθήκες-συμφωνίες, στις οποίες περιλαμβάνονται οι Φιλιππίνες, μαζί με σειρά άλλων χωρών!

Οι ΗΠΑ διαθέτουν όχι μόνο σημαντική εμπορική συνεργασία με την χώρα, αλλά επίσης διέθεταν εκεί την μεγαλύτερη πολεμική βάση παγκοσμίως. Στην παρούσα φάση, μετά τις εξελίξεις του 2014 που επέτρεψαν στις ΗΠΑ ισχυρότερη στρατιωτική και πολιτική παρέμβαση  στην περιοχή, η χώρα ενίσχυσε την Αμερικάνικη παρουσία με την συνθήκη ενισχυμένης Στρατιωτικής παρουσίας (Enhanced Defense Cooperation Agreement - EDCA) και 5 στρατιωτικές βάσεις. Η ως πρόσφατα διεφθαρμένη διακυβέρνηση της χωράς από δικτάτορες, αποτελούσε ιστορικά μια εξαιρετική βάση για τις ΗΠΑ, όμως το εισόδημα από 10 εκατομμύρια Φιλιππινέζες και Φιλιππινέζους παγκοσμίως ήταν η σημαντικότερη πηγή εσόδων για την χώρα αυτή, καθώς οι ΗΠΑ δεν φαίνεται, με εξαίρεση τη μετατροπή μιας πολεμικής βάσης σε εμπορικό κέντρο,  και παρότι η χώρα διαθέτει εξαγωγική δραστηριότητα τόσο στον χώρο των ηλεκτρονικών, όσο και ναυπηγικής και αυτοκινητοβιομηχανίας, να οδήγησαν σε μεγάλη ανάπτυξη την χώρα ως τώρα.

Ο νέος πρόεδρος Ντουτέρτε, που βαθιά δημοκρατικές απόψεις και που ανέλαβε πριν λίγους μήνες, μετά πετυχημένη δημαρχία στην πόλη Νταβάο, όπου τσάκισε τα ναρκωτικά και πλέον συνεχίζει αυτή την πολιτική στην ίδια τη χώρα, αποφάσισε να κάνει μια εντυπωσιακή στροφή και να ορίσει την Κίνα ως πρώτη σύμμαχο, κάτι που βοηθάει σημαντικά τα χρηματοοικονομικά δεδομένα της χώρας! Η Κίνα φαίνεται να  ανταποκρίθηκε σε αυτό και προσανατολίζεται σε σημαντικές επενδύσεις. Η συμμαχία των Φιλιππίνων με την Κίνα έχει πολλά πλεονεκτήματα. Αφενός επιλύει το βασικό θέμα σε ότι αφορά την εκμετάλλευση των πετρελαίων σε αμφισβητούμενες ζώνες στη θάλασσα, αφετέρου επιτρέπει στη χώρα να συνδεθεί με την ταχύτερη αναπτυσσόμενη χώρα του κόσμου από τις μεγάλες, την Κίνα, με σημαντικές επενδύσεις σε υποδομές και είσοδο κινέζικων κεφαλαίων σε βασικούς τομείς της χώρας, επενδύσεις που πιθανώς θα επιτρέψουν οικονομική απογείωση της χώρας, ιδιαιτέρως καθώς η Κίνα είναι ο σημαντικότερος εταίρος με το 1/5 περίπου των εμπορικών συναλλαγών και μεγάλο πολιτικό, στρατιωτικό και οικονομικό εκτόπισμα. Όμως, καθώς  για τις ΗΠΑ η χώρα αποτελεί σημαντικό στρατιωτικό σύμμαχο, η κίνηση αυτή ουσιαστικά ενισχύει τον ρόλο Κίνας που μαζί με τη Ρωσία αποτελούν παγκόσμιο αντίβαρο σε εκείνη των ΗΠΑ, όχι όμως ακόμη αμφισβητώντας τις ΗΠΑ, καθώς η χώρα παραμένει μέλος στους οικονομικούς συνασπισμούς που ευνοούν τα Αμερικάνικα συμφέροντα.

Η κίνηση αυτή, επομένως του προέδρου Ντουτέρτε, επιτρέπει επομένως την ανάπτυξη ενός εναλλακτικού οικονομικού πόλου στο μέλλον στην Ασία με επίκεντρο την Κίνα, κάτι που αμφισβητεί την Αμερικάνικη υπερδύναμη, αλλά επί του παρόντος θα ήταν παρακινδυνευμένο να υποθέσουμε ότι είμαστε άμεσα μπροστά σε μια τέτοια εξέλιξη. Αναμφίβολα, όμως, σε μια εποχή που ξαναμοιράζεται η «παγκόσμια πίτα», οι Φιλιππίνες ίσως πλέον αποτελέσουν όντως μια νέα περιφερειακή δύναμη, για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας, κάτι εξαιρετικά θετικό για την παγκόσμια ειρήνη και ανάπτυξη.

* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία.