Φίλοι άφιλοι

 

γράφει η Κυριακή Μπεϊόγλου

 

Για δες η ζωή πώς τα φέρνει κι εκείνοι που αγαπήθηκαν να γίνουνε κάποτε δυο ξένοι. Τι τα θες, μα φίλοι, μα εραστές, μα σύντροφοι, λες και επεμβαίνει μια υποχθόνια δύναμη στα ανθρώπινα που δουλειά της είναι να πολεμάει τις καλές σχέσεις. Θα μου πείτε, ναι αλλά κι ο άνθρωπος άβουλος είναι; Δεν βλέπει το κακό να έρχεται; Το βλέπει. Αλλά συχνά το κακό είναι ενδεδυμένο με στολίδια που τυφλώνουν. Είναι πίσω από σφιχτές χειραψίες και από ψεύτικα χαμόγελα τέλειων οδοντοστοιχιών.

 

Προχθές εκεί που τα 'λεγα με κάποια κολλητή μου, να σου και σκάει το νέο: «Τα έμαθες;», μου λέει. «Ο Α "καρατόμησε" τον Β!». «Μα ο Α και ο Β», της λέω έκπληκτη, «δεν ήταν φίλοι γκαρδιακοί;». «Και όμως», λέει, «με το που πήρε τη θέση του υπευθύνου έστειλε τον Β σπίτι του». Θλιβερή ιστορία, σκέφτομαι τώρα που σας γράφω αυτό το κείμενο. Και παλιά όσο κι ο κόσμος. Θυμήθηκα τις «συμπτωματικές φιλίες» του Αριστοτέλη. Υπογράμμιζε δύο είδη φιλίας που βασίζονται περισσότερο στη σύμπτωση παρά στην πρόθεση.

 

Η πρώτη είναι η φιλία που βασίζεται στην ωφελιμότητα.

 

 

Οταν τελειώνουν τα οφέλη, συνήθως τελειώνει και η φιλία. Ο Αριστοτέλης παρατήρησε πως αυτή η σχέση είναι πιο συνηθισμένη ανάμεσα σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Ε, βέβαια, σκέφτομαι, οι παιδικές φιλίες έχουν στην καρδιά τους την αθωότητα. Το δεύτερο είδος συμπτωματικής φιλίας βασίζεται στην απόλαυση.

 

Εχει συναίσθημα, αλλά ταυτόχρονα είναι το είδος της φιλίας που δεν κρατάει πολύ. Μόλις τα ενδιαφέροντα των φίλων πάψουν να είναι κοινά, σταματάει και η απόλαυση και η φιλία. Για την ιδεατή φιλία, λέει πως για τη δημιουργία της απαιτείται η ύπαρξη ενός βασικού επίπεδου καλοσύνης στο καθένα από τα δύο άτομα. Σαν να μην έφτανε αυτό, απαιτούν χρόνο και εμπιστοσύνη για να σφυρηλατηθούν σωστά.

 

Μάλιστα. Η λέξη-κλειδί είναι η καλοσύνη. Στους καλούς ανθρώπους η φιλία είναι αίσθημα που δεν επιδέχεται καμία προσβολή. Σκέφτομαι με λύπη τον Α και τον Β. Και κυρίως τον Α. Να μη σκέφτηκε ούτε μια στιγμή το λάθος, να μην μπήκε σε εκείνο το ζοφερό σκοτάδι του συναισθήματος της προδοσίας, όταν έδειχνε στεγνά τον δρόμο του λογιστηρίου στον Β; Συνειρμικά θυμάμαι εκείνη την αλεπού στον Μικρό Πρίγκιπα: Η αλεπού κοίταξε τον μικρό πρίγκιπα για πολλή ώρα. Σε παρακαλώ, εξημέρωσέ με, είπε. Το θέλω, απάντησε ο μικρός πρίγκιπας, αλλά δεν έχω πολύ χρόνο. Γνωρίζουμε μονάχα τα πράγματα που εξημερώνουμε, είπε η αλεπού. Οι άνθρωποι δεν έχουν πια καιρό να γνωρίζουν τίποτα. Τ’ αγοράζουν όλα έτοιμα απ’ τους εμπόρους. Επειδή όμως δεν υπάρχουν έμποροι που να πουλάνε φίλους, οι άνθρωποι δεν έχουν πια φίλους.