P. Krugman: Το πρόβλημα δεν είναι η Ελλάδα, αλλά η Γερμανία

Η αμερικανική οικονομία φαίνεται να βγαίνει από τη «μαύρη τρύπα», όπου παγιδεύτηκε κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Δυστυχώς, στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στην Ευρώπη, μια ήπειρος που βρίσκεται σε βαθιά κρίση, κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί κάτι τέτοιο.

Το ποσοστό ανεργίας βρίσκεται πεισματικά σε επίπεδα διπλάσια των ΗΠΑ, ενώ ο πληθωρισμός κινείται σε επίπεδα αρκετά χαμηλότερα από τον επίσημο στόχο του 2% που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Ο αποπληθωρισμός όπως φαίνεται είναι μια άμεση απειλή.

Οι επενδυτές έχουν αντιληφθεί την κρισιμότητα της κατάστασης: τα επιτόκια στην Ευρώπη έχουν διολισθήσει σε πολύ χαμηλά επίπεδα, με τις αποδόσεις στα γερμανικά κρατικά ομόλογα να περιορίζονται στο 0,7%. Διεθνώς οι αποδόσεις σε αυτά τα επίπεδα έχουν συσχετιστεί με τον αποπληθωρισμό στην Ιαπωνία. Οι αγορές διαμηνύουν ότι η Ευρώπη πρόκειται να διανύσει τη δική της «χαμένη δεκαετία».

Γιατί η Ευρώπη βρίσκεται σε αυτήν την κατάσταση; Η επικρατέστερη πεποίθηση μεταξύ των Ευρωπαίων αξιωματούχων είναι ότι σήμερα πληρώνεται το τίμημα για την ανευθυνότητα του παρελθόντος. Ορισμένες κυβερνήσεις δεν συμπεριφέρθηκαν με τη φρονιμότητα που απαιτούσε η νομισματική ένωση, επιλέγοντας να ικανοποιήσουν παραπλανημένους ψηφοφόρους τους και να εφαρμόσουν αποτυχημένα οικονομικά δόγματα. Εάν ζητούσατε τη γνώμη μου (ή την άποψη αρκετών οικονομολόγων που έχουν εξετάσει σε βάθος την κρίση στην Ευρωζώνη) θα σας έλεγα πως η ανάλυση αυτή είναι σωστή εκτός από μία πολύ σημαντική παράμετρο. Η ταυτότητα των κακών σε αυτό το έργο είναι λανθασμένη.

Η κακή συμπεριφορά που έχει οδηγήσει την Ευρωζώνη στα σημερινά προβλήματα δεν εντοπίζεται στην Ελλάδα, στην Ιταλία ή στη Γαλλία, αλλά στη Γερμανία. Δεν αρνούμαι ότι η ελληνική κυβέρνηση συμπεριφέρθηκε ανεύθυνα πριν από την κρίση ή ότι η Ιταλία αντιμετωπίζει ένα μεγάλο πρόβλημα με τη στασιμότητα στην παραγωγικότητά της. Αλλά η Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα με μια ιδιαίτερα περιπλεγμένη δημοσιονομική κατάσταση. Παρομοίως, τα μακροχρόνια προβλήματα της Ιταλίας δεν ωθούν την Ευρωζώνη στον αποπληθωρισμό. Εάν αποπειραθεί κανείς να εντοπίσει τις χώρες που εφάρμοζαν λανθασμένες πολιτικές πριν από την κρίση, έπληξαν την Ευρωζώνη από την έναρξη της κρίσης και αρνούνται να διδαχθούν από τα λάθη του παρελθόντος, τότε θα αναγνωρίσει τη Γερμανία ως τον «κακό» σε αυτό το έργο.

Παρ’ όλα αυτά, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι είναι αποφασισμένοι να κατηγορούν άστοχα χώρες και όχι την άσκηση λανθασμένων πολιτικών. Πράγματι, η Κομισιόν συζητά ένα επενδυτικό σχέδιο για την τόνωση της οικονομίας, με τη χρηματοδότηση προγραμμάτων από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. Αλλά η δέσμευση δημόσιων πόρων είναι ελάχιστη σε σχέση με τις διαστάσεις των οικονομικών προβλημάτων της Ευρωζώνης και τελικά καταλήγει να αποτελεί ανέκδοτο η συζήτηση αυτού του σχεδίου. Παράλληλα, η Κομισιόν προειδοποιεί τη Γαλλία, η οποία παρουσιάζει σήμερα το χαμηλότερο κόστος δανεισμού σε όλη την ιστορία της, ότι κινδυνεύει με πρόστιμα για την άρνησή της να μειώσει το δημοσιονομικό έλλειμμα βάσει του χρονοδιαγράμματος που έχει συμφωνηθεί με τις Βρυξέλλες.

Και τι θα γίνει με το πρόβλημα του πολύ χαμηλού πληθωρισμού στη Γερμανία; Μια αρκετά επιθετική νομισματική πολιτική μπορεί να είναι η ιδανική λύση (αν και δεν το εγγυώμαι), αλλά οι γερμανικές νομισματικές αρχές διαφωνούν με τη λήψη τέτοιων μέτρων, διότι έτσι θα διευκολυνθεί η αποπληρωμή χρέους άλλων. Στην καρδιά των οικονομικών προβλημάτων της Ευρωζώνης, λοιπόν, βρίσκεται η καταστροφική δύναμη των κακών ιδεών. Η ευθύνη είναι μόνο της Γερμανίας. Ομως, η Γερμανία είναι ένας μεγάλος παίκτης στην Ευρώπη και μπορεί να εφαρμόζει μόνο αντιπληθωριστικές πολιτικές, όπως θεωρεί σωστό ένα αρκετά μεγάλο κομμάτι της ευρωπαϊκής ελίτ.

Πηγή