Συμμαχία με τη Λαγκάρντ ή με τη Μέρκελ;

Της Νικόλ Λειβαδάρη

Στο δίλημμα «Κριστίν Λαγκάρντ ή Άνγκελα Μέρκελ» η Ελλάδα θα ήθελε να έχει την πολυτέλεια να… μην διαλέξει καμία. Εν προκειμένω, και με τα ταμεία σχεδόν άδεια, η πολυτέλεια αυτή δεν υφίσταται, οπότε η νέα σύγκρουση ΔΝΤ – Ευρώπης για το κούρεμα του ελληνικού χρέους μπορεί και να γεννά μια τελευταία ίσως ευκαιρία για την Αθήνα.

Το μήνυμα, σύμφωνα με τους Financial Times, κόμισε στους ευρωπαίους ο γνωστός μας Πολ Τόμσεν: Ο πρώην επικεφαλής της τρόικας και νυν διευθυντής του ευρωπαϊκού τμήματος του ΔΝΤ φέρεται να δήλωσε, περίπου τελεσιγραφικά, στο μνημειώδες Eurogroup της Ρίγα ότι εάν δεν υπάρξει κούρεμα του ελληνικού χρέους, το Ταμείο θα αποχωρήσει από το ελληνικό πρόγραμμα και δεν θα καταβάλει το μερίδιό του στη δόση των 7,2 δις ευρώ – ένα μερίδιο που φθάνει στα 3,5 δις.

Το έργο δεν παίζεται για πρώτη φορά – για την ακρίβεια, οδεύουμε στην τρίτη επανάληψή του. Η πρώτη φορά που το ΔΝΤ πρότεινε διαγραφή μέρους του ελληνικού χρέους ήταν την, αλήστου μνήμης, άνοιξη του 2010. Τότε, λίγο πριν από το Καστελόριζο, το Ταμείο έστειλε απεσταλμένους σε Φρανκφούρτη και Παρίσι για να συζητήσουν σχέδιο δραστικής μείωσης του χρέους. Το εν λόγω σχέδιο τορπίλισε, κατηγορηματικά και απροκάλυπτα, ο τότε πρόεδρος της ΕΚΤ Ζαν Κλοντ Τρισέ.

Όπως αποκάλυψε ο Πολ Μπλουστάιν σε πρόσφατη έρευνα του Κέντρου Διεθνούς Διακυβέρνησης και Καινοτομίας (CIGI) – χωρίς ποτέ να διαψευστεί από την ΕΚΤ – ο Τρισέ, απέρριψε κατηγορηματικά την πρόταση φοβούμενος τις ζημιές που θα είχαν οι τράπεζες της Γαλλίας και της Γερμανίας οι οποίες ήταν τότε «φορτωμένες» με ελληνικά κρατικά ομόλογα. «Ο Τρισέ σχεδόν ούρλιαζε», γράφει ο Μπλουστάιν επικαλούμενος τη μαρτυρία μετέχοντα στη συνάντηση, «λέγοντας ότι είμαστε μια οικονομική και νομισματική ένωση και δεν μπορεί να υπάρξει αναδιάρθρωση χρέους».

Τα πλεονάσματα ήρθαν, η αναδιάρθρωση όχι

Η δεύτερη φορά που το ΔΝΤ έβαλε στο τραπέζι θέμα «κουρέματος» ήταν το φθινόπωρο του 2012, στη μετά Στρος Καν εποχή και με επικεφαλής ήδη την Κριστίν Λαγκάρντ. Μετά τη συμφωνία του PSI και προκειμένου να δεχθεί να μετάσχει στο δεύτερο πακέτο «διάσωσης» με 19,8 δις ευρώ, το Ταμείο αξίωσε να υπάρξει πρόβλεψη για διαγραφή υποστηρίζοντας ότι αυτός ήταν και ο μόνος τρόπος για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του χρέους. Τότε, η απαίτηση αυτή παρακάμφθηκε με την περίφημη πρόβλεψη στο ανακοινωθέν του Eurogroup του Νοεμβρίου του 2012 για μελλοντική ελάφρυνση του χρέους, υπό την προϋπόθεση ότι η Ελλάδα θα εμφάνιζε πρωτογενή πλεονάσματα.

«Τα κράτη μέλη της ΕΕ θα εξετάσουν περαιτέρω μέτρα βοήθειας, περιλαμβανομένης, μεταξύ άλλων, χαμηλότερης συγχρηματοδότησης σε διαρθρωτικά κεφάλαια και/ή περαιτέρω μείωση επιτοκίων στα διμερή δάνεια (Greek Loan Facility) αν είναι απαραίτητο προκειμένου να επιτευχθεί επιπλέον αξιόπιστη και βιώσιμη μείωση του χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ, όταν η Ελλάδα φτάσει σε ετήσιο πρωτογενές πλεόνασμα», ανέφερε το ανακοινωθέν.

Τα ετήσιο πλεόνασμα έφθασε, αλλά η μείωση του χρέους τορπιλίστηκε και πάλι – αυτή τη φορά από την εσκεμμένη σιωπή του Βερολίνου και από τον εκκωφαντικό θόρυβο του success story Σαμαρά.

Σχέδια εξαγοράς του δανείου του ΔΝΤ προς την Ελλάδα

Τώρα, το θέμα επανέρχεται εν όψει προφανώς της νέας, «μεγάλης συμφωνίας» του Ιουνίου – είτε αυτή θα λέγεται «new deal», είτε «τρίτο πακέτο». Το διακύβευμα είναι πολύ υψηλότερο από την δόση των 7,2 δις ευρώ και το ΔΝΤ δεν ζητά κούρεμα επειδή είναι… φιλάνθρωπο. Η διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους είναι, σύμφωνα με τον κανονισμό του απαραίτητη προϋπόθεση προκειμένου το Ταμείο να μετάσχει στην χρηματοδότηση οποιασδήποτε χώρας, το ελληνικό χρέος δεν είναι βιώσιμο κατά την παραδοχή των περισσότερων οικονομολόγων του πλανήτη – πλην του Γερμανού Βάιντμαν και του Αντώνη Σαμαρά - και, ήδη, η Κριστίν Λαγκάρντ δέχεται πυρά εκ των έσω για κατά συρροή παράβαση των κανόνων. 

Επιπροσθέτως, το ΔΝΤ εδρεύει στην Ουάσιγκτον, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ο μεγαλύτερος μέτοχός του και ουδέποτε οι αποφάσεις του Ταμείου κινήθηκαν έξω από τα συμφέροντα και τις επιδιώξεις της αμερικανικής πολιτικής, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό.

Εκείνο, όμως, που είναι κανόνας για το μονεταριστικό ΔΝΤ παραμένει ταμπού για τους πολιτικούς της Ευρώπης. Οι δε «σκληροί» του Βερολίνου και της Φρανκφούρτης, βλέποντας έως και… κεϋνσιανή υπονόμευση του δόγματος της λιτότητας, δείχνουν διατεθειμένοι να φρενάρουν την αναδιάρθρωση του χρέους ακόμη και με διακοπή της συμμετοχής του Ταμείου στο πρόγραμμα. Στο τραπέζι έχει μπει και στο παρελθόν, και κατά τις πληροφορίες εξετάζεται ξανά τώρα, σχέδιο εξαγοράς από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης (ESM) των δανείων του ΔΝΤ προς την Ελλάδα – δανείων που φθάνουν τα 49,8 δις ευρώ – προκειμένου να αποχωρήσει εντελώς το Ταμείο από το πρόγραμμα.

Ένθερμος θιασώτης αυτής της άποψης, ακόμη και με αποπληρωμή του Ταμείου από την ίδια την Ελλάδα (!) υπήρξε προεκλογικά και ο Ευάγγελος Βενιζέλος. Παραμένει άγνωστο εάν την ίδια θέρμη θα επιδείξουν ξανά και άλλες πολιτικές δυνάμεις. Διότι νέο δάνειο με παρών το ΔΝΤ μπορεί να σημαίνει λιτότητα και απομείωση χρέους. Νέο δάνειο χωρίς το ΔΝΤ σημαίνει μάλλον σκέτη λιτότητα. Η δε δοσολογία της λιτότητας, εάν αποδειχθεί αναπόδραστη, είναι πάντα μικρότερη όταν το χρέος είναι χαμηλότερο. Κι εάν οι δύο πρώτες φορές καταγράφηκαν ως τα «μοιραία λάθη» της κρίσης, η τρίτη μπορεί να αποδειχθεί η τελευταία χαμένη ευκαιρία.

Πηγή