Πρόσφυγες, μετανάστες και εθνική κυριαρχία

γράφει ο Δημήτρης Μηλάκας

Όπως ακριβώς η αδυναμία να ξεπληρωθούν τα δάνεια της χώρας έχει οδηγήσει στην εκχώρηση της δημοσιονομικής της κυριαρχίας, έτσι και η αδυναμία διαχείρισης του προβλήματος των μεταναστευτικών/ προσφυγικών ροών,  οδηγεί στην εκχώρηση περαιτέρω κυριαρχικών δικαιωμάτων. Αυτή είναι, με λίγα λόγια, η  σύνοψη του «νέου» προβλήματος που αντιμετωπίζει σήμερα η κυβέρνηση αναφορικά με το προσφυγικό/ μεταναστευτικό ζήτημα. 

Το… μακρινό καλοκαίρι του 2015 αλλού ήταν στραμμένη η προσοχή των πρωταγωνιστών στην κεντρική πολιτική σκηνή: θα τα καταφέρει ο ΣΥΡΙΖΑ να διατηρήσει την εξουσία ή θα αποτελέσει μια σύντομη αριστερή παρένθεση; Θα μπορέσει ο Τσίπρας να αφομοιώσει δίχως πολιτικό κόστος την αποτυχημένη διαπραγμάτευση με τους δανειστές που οδήγησε τελικά στο τρίτο μνημόνιο και τη διάσπαση του κόμματός του; Εκείνο, το τρομερό περσινό καλοκαίρι, κανείς από τους πρωταγωνιστές στην κεντρική πολιτική σκηνή δεν μπορούσε να δει πέρα από την μύτη του και το στενό περίγραμμα του ρόλου του το, απίθανων διαστάσεων, πρόβλημα που προστέθηκε στα ήδη μεγάλα και δισεπίλυτα  προβλήματα της χώρας: Τη διαχείριση των προσφυγικών/ μεταναστευτικών ροών.

Μάλιστα, επίμονα αφελής, η κυβέρνηση του κ. Τσίπρα θεώρησε ότι αυτό ακριβώς το προσφυγικό πρόβλημα που προστέθηκε στα πολλά άλλα ελληνικά προβλήματα  θα αποτελούσε ένα διαπραγματευτικό επιχείρημα και όπλο για ηπιότερους τρόπους και χαμηλότερες ταχύτητες  υλοποίησης του τρίτου μνημονίου που του επέβαλαν τελικά οι δανειστές. Πολύ γρήγορα, ωστόσο,  ο πρωθυπουργός αντιλήφθηκε, αυτό που ήδη θα έπρεπε να έχει συνειδητοποιήσει:  ότι κάθε ελληνική αδυναμία, προσθέτει μια ακόμη απαίτηση από την πλευρά των δανειστών.

Η επιχειρηματολογία (και η απαίτηση) των εταίρων (και δανειστών) στην ΕΕ είναι απλή: Από τη στιγμή που η Ελλάδα δεν είναι σε θέση να ελέγξει την είσοδο των προσφύγων/ μεταναστών στο έδαφός της κάποιοι άλλοι θα πρέπει να την αναλάβουν. Πρόκειται, προφανώς, για προσχηματική επιχειρηματολογία, ανάλογη με αυτήν που οι δανειστές χρησιμοποιούν για να ελέγξουν (και θεσμικά πλέον) ολόκληρη την δημοσιονομική πολιτική και τους μηχανισμούς των εισπράξεων του κράτους.

Ήδη η ελληνική κυβέρνηση έχει παραδώσει στη frontex αρμοδιότητες ελέγχου των ροών προσφύγων που φτάνουν στην Ελλάδα και επιθυμούν να μεταβούν σε άλλες ευρωπαικές χώρες.

Ωστόσο, όπως ακριβώς στον δημοσιονομικό έλεγχο ποτέ δεν είναι αρκετές οι περικοπές και απαιτούνται από τους δανειστές νέες, έτσι και στην περίπτωση του ελέγχου των προσφυγικών ροών η εκχώρηση τομέων κυριαρχίας της χώρας είναι δίχως τέλος. Η  αναβάθμιση της frontex σε ισχυρή υπηρεσία φύλαξης των ευρωπαικών συνόρων, περικλείει δικαιώματα και αρμοδιότητες της νέας αυτής υπηρεσίας τα οποία φτάνουν μέχρι  και τη δυνατότητα να επιβάλει σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης περιοχές της χώρας στην οποία δραστηριοποιείται (της Ελλάδας, δηλαδή) απλώς ενημερώνοντας την κυβέρνηση.

Υποτίθεται ότι όλη αυτή η υπόθεση- περί των αρμοδιοτήτων της νέας ισχυρής frontex- είναι υπό διαπραγμάτευση. Κοιτώντας, ωστόσο, τη «μεγάλη εικόνα» εύκολα μπορεί κάποιος να προβλέψει το αποτέλεσμα και αυτής της διαπραγμάτευσης. Και η «μεγάλη εικόνα» είναι τρομακτική:

1000%  αύξηση του αριθμούν των προσφύγων / μεταναστών που μπήκαν στη χώρα το 2015 σε σχέση με το 2014

Η κλιμάκωση της έντασης στη Μ/Ανατολή εκτιμάται ότι θα διατηρήσει στα ίδια επίπεδα τη ροή, η οποία ακόμη και αυτές τις χειμωνιάτικες μέρες ξεπερνά τους 2,500 την ημέρα

Απ αυτούς τους ανθρώπους το 50%  προέρχεται από εμπόλεμες περιοχές ενώ το υπόλοιπο 50% είναι μετανάστες από χώρες κατά κύριο λόγο της Βόρειας Αφρικής, οι οποίοι δεν πρόκειται ποτέ να πάρουν άσυλο από κάποια ευρωπαική χώρα, με αποτέλεσμα να εγκλωβιστούν στην Ελλάδα.

Οι ευρωπαίοι εταίροι, ο καθένας ξεχωριστά, αλλάζουν την πολιτική τους στο μεταναστευτικό και γράφοντας στα παλιά τους τα παπούτσια τη συνθήκη Σένγκεν αλλά και άλλες  διεθνείς συνθήκες   και κανόνες κλείνουν τα σύνορά τους, μετατρέποντας ουσιαστικά την Ελλάδα σε «χωματερή» προσφύγων και μεταναστών

Ποια λοιπόν μπορεί να είναι η διαπραγματευτική δυνατότητα της χρεοκοπημένης οικονομικά χώρας για την αντιμετώπιση του προσφυγικού/ μεταναστευτικού προβλήματος που απασχολεί την Ευρώπη, αλλά καίει στην κυριολεξία την Ελλάδα;

Μπορεί, για παράδειγμα, η κυβέρνηση να αποκρούσει την απαίτηση για αυξημένες αρμοδιότητες της νέας frontex  ενώ την ίδια στιγμή καίγεται για «θετικές αξιολογήσεις» και νέα δανεικά;

Μπορεί να υλοποιήσει της δεσμεύσεις της για τη δημιουργία ανοιχτών χώρων φιλοξενίας  30.000 προσφύγων / μεταναστών;

Μπορεί να καλύψει τα έξοδα διαβίωσης αυτών των ανθρώπων;

Τα παραπάνω και άλλα πολλά συναφή ερωτήματα, καθώς και η πραγματικότητα των αριθμών οδηγούν – ακόμα και κυβερνητικούς παράγοντες—στο οδυνηρό συμπέρασμα: Η νέα frontex δημιουργείται για να σφραγίσει (ελέγξει) τις εξόδους από την Ελλάδα των μεταναστών/ προσφύγων και οι αρμοδιότητες που θα εξασφαλίσει για την λειτουργία της, προϋποθέτουν ότι η Ελλάδα θα εκχωρήσει ένα ακόμη, βασικό κομμάτι, της κυριαρχίας της.

Υστερόγραφο: υπάρχουν πολλοί που στα ζητήματα κυριαρχίας εμφανίζονται «άνετοι» και αναπτύσσουν επιχειρήματα του τύπου «αφού δεν μπορούμε μόνοι μας να εκσυγχρονιστούμε ας έρθει η τρόικα να αναλάβει» ή «ότι δεν έχει σημασία ποιος φυλάει τα σύνορα, αρκεί κάποιος να τα φυλάει». Καλό θα είναι όλοι αυτοί να διαβάσουν- αν όχι ιστορία που ίσως τους πέφτει βαριά-  Αίσωπο και τον μύθο με το λύκο που (δεν) φυλάει τα πρόβατα…