Πως η Ελλάδα μπορεί να εφαρμόζει όχι ένα αλλά τρία μνημόνια

του Τάσου Δασόπουλου

Σε σταυροδρόμι θα βάλει την ελληνική οικονομία η πρώτη αξιολόγηση του προγράμματος, αφού η επιτυχής ολοκλήρωσή της θα φέρει την Ελλάδα από το ένα μνημόνιο που εφαρμόζει αυτήν την στιγμή - μετά και την συμφωνία για το χρέος - να εφαρμόζει τρία.

Το τρίτο μνημόνιο του καλοκαιριού παρουσιάζει ήδη σημαντικές δυσκολίες αφού περιέχει μια ασφαλιστική μεταρρύθμιση που έχει ήδη ξεσηκώσει σωρεία αντιδράσεων και ένα φορολογικό που θα δημιουργήσει επίσης εντάσεις τους επόμενους μήνες.

Ο διοικητής της ΤτΕ κ. Γιάννης Στουρνάρας, αλλά και ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας επεσήμαναν ότι η αξιολόγηση που θα ξεκινήσει μέσα στην εβδομάδα θα πρέπει να τελειώσει το συντομότερο, δίνοντας ο καθένας βάσιμα επιχειρήματα.

Η ερώτηση είναι ποια θα είναι η επόμενη μέρα της ολοκλήρωσης της αξιολόγησης και της λύσης που οι Ευρωπαίοι εταίροι μας υπόσχονται να δώσουν για το ελληνικό χρέος. Από το σημείο αυτό και πέρα ο έλεγχος και η αυστηρή εποπτεία θα αρχίζουν να μεγεθύνονται με γεωμετρική κλίμακα.

Αν το ΔΝΤ αποφασίσει ότι θα συμμετέχει εκτός από επόπτης και ως χρηματοδότης του προγράμματος, τότε η Ελλάδα θα αναγκαστεί να υπογράψει μια δεύτερη συμφωνία με συγκεκριμένες υποχρεώσεις σε αντικατάσταση του μνημονίου που είχε υπογράψει η προηγούμενη κυβέρνηση το 2012 και το οποίο τυπικά λήγει στο τέλος Μαρτίου.

Συνεπώς μέσα στο καλοκαίρι, όπως υπολογίζει το Ταμείο, αν όλα πάνε καλά η Ελλάδα θα έχει υπογράψει άλλη μια συμφωνία περίπου ένα χρόνο μετά το μνημόνιο ΙΙΙ. Το μνημόνιο αυτό θα υπογραφεί ακόμη και αν το ταμείο δεν θελήσει να βάλει χρήματα για να αντικατασταθεί το τρέχον πρόγραμμα. Το πρόβλημα όμως δεν σταματά εδώ.

Η λύση για το χρέος, σύμφωνα με τις δηλώσεις Ευρωπαίων αξιωματούχων, δεν θα είναι άμεση ή άμεσα ορατή. Ακόμη και αν υπάρξει μείωση των επιτοκίων δανεισμού, η Ελλάδα δεν θα έχει δημοσιονομικό όφελος από μια ελάφρυνση πριν από το 2022. Τότε λήγει η περίοδος χάριτος των πρώτων δανείων από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και η Ελλάδα θα πρέπει να αποπληρώσει τοκοχρεολύσια 33, 3 δισ. ευρώ από τα οποία τα 25.5 δισ. ευρώ θα είναι τόκοι.

Η λύση αυτή θα βασιστεί σε δέσμευση από την ελληνική πλευρά ότι θα διατηρεί υψηλά πλεονάσματα σε βάθος χρόνου, ώστε το χρέος να μειώνεται με προσπάθεια και της Ελλάδας και όχι μόνο των εταίρων. Η υποχρέωση αυτή από μόνη της συνιστά ένα δύσκολο δημοσιονομικό κανόνα, ο οποίος θα συνεχίσει την περιοριστική δημοσιονομική και τα επόμενα χρόνια.

Επίσης, θεωρείται σίγουρο ότι θα συνδεθεί και με τους στόχους του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων και ειδικά στην κατανομή των εσόδων που θα έρχονται από την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας. Μπορεί να μην ονομαστεί επίσημα «μνημόνιο», αλλά στην ουσία θα λειτουργεί όπως και τα μνημόνια.

Το χειρότερο είναι ότι όλα αυτά θα συμφωνηθούν ενόσω η Ελλάδα βρίσκεται ήδη σε μνημόνιο με συγκεκριμένα μέτρα που θα πρέπει να υλοποιήσει. Συνεπώς εκτός από την δυσκολία να υλοποιήσει το… ένα μνημόνιο, τελικά θα πρέπει να «τρέξει» τρία.