Ενώπιον των συνεπειών ενός «ιστορικού λάθους»

Γράφει η Νικόλ Λειβαδάρη

ΟΖαν Κλοντ Γιούνκερ μίλησε για «ιστορικό λάθος», ο Αλέξης Τσίπρας είπε ότι «η απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να απορρίψει την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Βόρειας Μακεδονίας αποτελεί ένα μήνυμα αδυναμίας και ήττας για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα», και η Frankfurter Allgemeine Zeitung έγραψε ότι «η απόφαση των Βρυξελλών δεν είναι μόνο ενάντια στα συμφέροντα της Αλβανίας και της Βόρειας Μακεδονίας, αλλά και εναντίον των συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης».

Για τον Εμμανουέλ Μακρόν όμως η ανάγνωση ήταν διαφορετική, μικροπολιτική και καθόλου ευρωπαϊκή. Επέλεξε την στιγμή της αδυναμίας και της αποδρομής της Μέρκελ για να κάνει εξαγωγή «ηγετικού προφίλ» από τις Βρυξέλλες στο Παρίσι, ανέβηκε στο εγχώριο εθνολαϊκιστικό κύμα που βλέπει την ευρωπαϊκή ένταξη των χωρών των δυτικών Βαλκανίων ως την πύλη που θα στείλει ακόμη περισσότερους μετανάστες στην Γαλλία και μπλόκαρε την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων των δύο χωρών.

«Τα κίνητρα του Μακρόν», έγραψε η Süddeutsche Zeitung είναι κυρίως εσωτερικοπολιτικά. Εκείνο που του κάθεται στον... λαιμό είναι η Μαρίν Λεπέν η οποία του επισημαίνει συνεχώς την ύπαρξη πολλών Αλβανών που έχουν κάνει αίτηση για άσυλο στη Γαλλία. Αλλά δεν αποδυναμώνει κανείς τους εθνολαϊκιστές με το να υιοθετεί τις θέσεις τους. Και δεν ενισχύεται η Ευρώπη με το να αθετεί τις υποσχέσεις της».

Kατόπιν τούτου, η απόφαση του Ζόραν Ζάεφ να προκηρύξει πρόωρες εκλογές ήταν μονόδρομος, κι ας απασφαλίζει μια εξαιρετικά επικίνδυνη ρώσικη ρουλέτα για όλα τα Βαλκάνια. Όταν έχεις πείσει έναν λαό και μία χώρα να αλλάξουν – αμετάκλητα - όνομα και σύνταγμα στο όνομα της ευρωπαϊκής προοπτικής και οι ευρωπαίοι σου δείχνουν απλώς... πόρτα, η μόνη άλλη επιλογή που έχεις είναι να παραιτηθείς άμεσα και να παραδώσεις αμαχητί την εξουσία και το ναρκοπέδιο των Δυτικών Βαλκανίων στα χέρια των εθνικιστών του VMRO-DPMNE και των εντολοδόχων του Γκρούεφσκι.

Το  VMRO-DPMNE προηγείται σταθερά το τελευταίο διάστημα σε όλες τις δημοσκοπήσεις έναντι των σοσιαλιστών του Ζάεφ με διαφορές που φθάνουν και το 12%. Και  μετά τον αποκλεισμό της Βόρειας Μακεδονίας από την Ε.Ε. το πιθανότερο είναι πως η «ψαλίδα» αυτή θα ανοίξει ακόμη περισσότερο.

Μια επάνοδος των ακραίων εθνικιστών και του αλυτρωτικού δόγματος Γκρούεφσκι στην εξουσία της Βόρειας Μακεδονίας σημαίνει, πριν απ’ όλα, επιστροφή της γεωπολιτικής ρευστότητας πέριξ των ελληνικών συνόρων. Έμπειροι διπλωματικοί παράγοντες δεν υποτιμούν τον κίνδυνο αναζωπύρωσης των αλβανικών εθνικισμών τόσο μέσα από την εκλογική πόλωση που αναμένεται στην Βόρεια Μακεδονία όσο και λόγω της ανοιχτής πολιτειακής κρίσης στα Τίρανα, ενώ επισημαίνουν την ήδη ασταθή πολιτική κατάσταση και στην γειτονική Σερβία όπως και το διαρκώς ανοιχτό ζήτημα του Κοσόβου.

Σε αμιγώς διμερές επίπεδο, και σε ό,τι αφορά αυτή καθαυτή τη Συμφωνία των Πρεσπών, οι ίδιες πηγές βλέπουν διπλή όψη στις εξελίξεις: Από την μία πλευρά, η Συμφωνία των Πρεσπών θεωρείται ασπίδα για την Ελλάδα καθώς, όπως λένε «οι Πρέσπες είναι αμετάκλητες» και ανεξαρτήτως της αλυτρωτικής ρητορικής, ακόμη και μια κυβέρνηση του VMRO δεν μπορεί να την ακυρώσει.

Από την άλλη πλευρά, είναι προφανές ότι ένα κόμμα το οποίο πολέμησε λυσσαλέα τη συμφωνία θα κάνει, πιθανότατα, ό,τι μπορεί για να την υπονομεύσει. Στην πράξη, τούτο σημαίνει ότι μπορεί να καθυστερήσουν, ή να επιχειρηθεί να παγώσουν, πτυχές της συμφωνίας όπως είναι η αφαίρεση των αλυτρωτικών στοιχείων από τα βιβλία της ιστορίας της Βόρειας Μακεδονίας.

Υπονομευτικό, άλλωστε, για την ταχεία υλοποίηση συγκεκριμένων βημάτων στη Συμφωνία των Πρεσπών είναι ήδη η απόφαση της Ευρωπαϊκής Ενωσης να μπλοκάρει την ενταξιακή πορεία της χώρας. Και τούτο διότι η ίδια η Συμφωνία προβλέπει ότι η αλλαγή του ονόματος στα επίσημα έγγραφα που αφορούν χρήση στο εσωτερικό της Βόρειας Μακεδονίας θα γίνεται σταδιακά, σε ακολουθία «με το άνοιγμα κάθε διαπραγματευτικού κεφαλαίου της ΕΕ στο συναφές πεδίο, και θα ολοκληρώνεται εντός πέντε ετών από τότε». Άρα, όπου δεν ανοίγει ενταξιακό κεφάλαιο, δεν υπάρχουν και οι αλλαγές που προβλέπει το erga omnes.

Προφανώς, όλα αυτά μάλλον πρέπει να απασχολούν ήδη και την ελληνική κυβέρνηση, η οποία εν προκειμένω δεν έχει κανένα περιθώριο ούτε για επανάπαυση  στην εξωτερική πολιτική της αδράνειας, ούτε για εγκλωβισμούς στην προεκλογική γραμμή των «μακεδονομάχων»…