Κώστας Βάρναλης «Το ΟΧΙ του λαού»

Γράφει ο  Ηρακλής Κακαβάνης

Το ποίημα «Το ΟΧΙ του λαού» είναι ένα από τα άγνωστα ποιήματα του Κώστα Βάρναλη που βρήκα στο αρχείο του ποιητή και δημοσίευσα στο βιβλίο μου «Ο άγνωστος Βάρναλης και 19 αδημοσίευτα ποιήματα». Τον ποίημα στο αρχείο είναι άτιτλο, εμπνευσμένο από το ΟΧΙ και τους αγώνες του λαού. Τον τίτλο τον έδωσε η επιμελήτρια του αρχείου Θεανώ Μιχαηλίδου. Όπως φαίνεται στη φωτογραφία που συνοδεύει την ανάρτηση στο κάτω μέρος του χειρογράφου υπάρχει η λέξη ΟΧΙ. Το πιθανότερο ότι είναι η ετυμηγορία του ποιητή για μη δημοσίευση του ποιήματος.

Το ΟΧΙ του λαού

Ποιος είναι κείνος ο λαός, που λέει στους ξένους «όχι»

και που κρατάει κατάκορφα της λεφτεριάς τη λόχη

κι όντας οι λίγοι αφέντες του, που τον διαφεντεύγουν

τον παρατάν μεσοστρατίς και ασκώνονται και φεύγουν;

Ποιος είναι κείνος ο λαός, που στάθηκε λιοντάρι,

όντας του πέσανε μαζί δυο κολοσσοί κουρσάροι

κι από τα ξένα οι αφέντες του, αντί να τον βοηθήσουν,

τα φκιάνανε με τον Οχτρό για να ξαναγυρίσουν.

Ποιος είναι κείνος ο λαός, που πάντα προδομένος

πολέμαγεν αβόηθητος, ξυπόλυτος, δεμένος

και θάμπωνε τον ουρανό, τη γη και τα πελάη

κι ο πιο μεγάλος φάνταζε μικρός σ’ αφτόνε πλάι;

Ποιος είναι κείνος ο λαός, που με καρδιά τσελίκι

πολέμαγε για λεφτεριά και πέθαινε για νίκη

μα τούχωναν μπαμπέσικα, τη μαχαιριά στην πλάτη

του ξένου η αρπάχτρα κάκητα, του ντόπιου η δόλια απάτη;

Όλ’ οι λαοί κι όλοι μικροί μεγάλοι κάθε τόπου

που αγωνιστήκανε να σώσουν την τιμή τ’ ανθρώπου

μα πιότερο ο ελληνικός, ο πρώτος μες τους πρώτους

πρώτος μέσα στους νικητές και μες τους αλυτρώτους

Ο Λατσεζάρ Ελένκοβ, εκπρόσωπος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Βουλγαρίας και της Ενωσης Βουλγάρων Συγγραφέων, στην εισήγησή του στο επιστημονικό συνέδριο του ΚΚΕ για τον Κώστα Βάρναλη το 2011, αναφέρει ποίημα  του Βάρναλη εμπνευσμένο από το ΟΧΙ του λαού και παραθέτει στίχους σε ελεύθερη μετάφραση που μοιάζουν να είναι μετάφραση από «Το ΟΧΙ του λαού» (τελευταία στροφή):

«Ή εκείνο το στίχο αφιερωμένο στο λαϊκό ΟΧΙ, στο τελεσίγγραφο του Μουσουλίνι, την 28η Οχτώβρη (και πάλι σε ελεύθερη μετάφραση) : Αυτός είναι ο λαός μας καιμόλις το όνομά του πεις/ άξαφνα βλέπεις τον ουρανό με δάφνες στολισμένο/ Πρώτος μεταξύ των νικητών/ κι ακόμη πρώτος μεταξύ των σκλαβωμένων».

Οι υποθέσεις από αυτή την ομοιότητα είναι προς διερεύνηση και επαλήθευση ή απόρριψη.

(Το εικαστικό με με τίτλο «Το στιλέτο» είναι του Τάσσου και δημοσιεύτηκε το Νοέμβριο του 1940  στο περιοδικό «Νεοελληνικά Γράμματα»).