Ο εθνικισμός του εμβολίου και η οικουμενική πανδημία

 

γράφει ο Παντελής Μπουκάλας

 

 

Η πανδημία δοκιμάζει τις αντοχές της ανθρωπότητας, φθείροντας την υγεία της σε όλες τις διασταυρούμενες μορφές της: τη σωματική, την ψυχική, την πνευματική και την ηθική. Δοκιμάζει την ποιότητα και τις αξίες μας· το φρόνημά μας. Τα συμπεράσματα από τον δεκάμηνο πόλεμο δεν είναι ενθαρρυντικά. Οι τεράστιες απώλειες, με πάνω από 1.100.000 νεκρούς παγκοσμίως, αποκάλυψαν με απογοητευτική ενάργεια τις αδυναμίες των συστημάτων υγείας ανά τον πλανήτη, δημόσιων, ιδιωτικοποιημένων ή ενδιάμεσων. Τόσο στις χώρες που επαίρονται αυτοκατατασσόμενες στον «Πρώτο Κόσμο» όσο και στον απαξιωτικά ταξινομούμενο ως «Τρίτο Κόσμο».

 

Το γεγονός ότι οι εκατόμβες με θύματα τροφίμους γηροκομείων καταγράφτηκαν πρωτίστως στον Πρώτο Κόσμο νομιμοποιεί το απλό ερώτημα: Σε τι ακριβώς πρωτεύει ο κόσμος αυτός, όταν επιφυλάσσει στους παλαίμαχους αλλά όχι και απόστρατους του βίου μια μοίρα που φέρνει στον νου το «Κείων νόμιμον», έστω σε ηπιότερη μορφή; Οταν δηλαδή το όριο ηλικίας εξόδου από τον κόσμο τούτο –αναγκαστικής τότε, στην Κέα, λόγω ανεπάρκειας των υλικών πόρων, σχεδόν αναπόφευκτης σήμερα, «λόγω της βαριάς συγκυρίας» και της πολιτειακά ανεξέλεγκτης κατάστασης σε πολλές μονάδες φιλοξενίας υπερηλίκων– δεν είναι τα εβδομήντα χρόνια, αλλά τα ογδόντα;

 

Η ψυχική μας υγεία μάχεται ν’ αντέξει μέσα στο ναρκοπέδιο του φόβου, της ανασφάλειας, της ανεργίας, της κλεισούρας, των εν αναστολή αισθήσεων της διαλυμένης κοινωνίας (δεν είναι παρέα η εικονική διαδικτυακή συγκέντρωση ανθρώπινων μονάδων). Με βαριά τραύματα βγαίνει από τον πόλεμο με όλα αυτά, το βλέπει ο καθείς μέσα του και δίπλα του. Για να την αποτελειώσει έπειτα η ολοένα μειούμενη εμπιστοσύνη στην πολιτεία – ελληνική, αμερικανική, ρωσική κ.ο.κ.· οι διαφορές αφορούν τη ρητορική, όχι την ουσία. Ενα στοιχείο της πικρής ουσίας είναι η ωμά ομολογημένη πλέον χειραγώγηση του αριθμού των κρουσμάτων· ένα στυγνό παιχνίδι με σκοπό τη δημιουργία ψευδαισθήσεων, «για το καλό του τουρισμού» καθώς και για το καλό της εικόνας του ηγέτη, όποιου ηγέτη.

 

Ούτε όμως η διανοητική και η ηθική υγεία δικαιούνται να περηφανεύονται για την ασπίδα τους. Η μόλυνση δεν περιορίζεται στα πνευμόνια μας. Την πνευματική ήττα την πιστοποιεί η ευρύτατη διάδοση που είχαν εξαρχής θεωρίες συνωμοσίας όχι απλώς εύπεπτα αφελείς, αλλά καταφανώς βλακώδεις. Ολως τυχαίως, οι κυριότερες, που διακινούνται και από καταστροφικούς πολιτικούς, συδαυλίζουν τον ρατσισμό, τον εθνικισμό και τη μισαλλοδοξία:

 

«Φταίνε οι σχιστομάτηδες της Κίνας / οι μουσουλμάνοι, που ανέλαβαν την αποστολή να μολύνουν τον δυτικό κόσμο, / οι Εβραίοι, πάντα οι Εβραίοι, το λένε και τα “Πρωτόκολλα της Σιών”, που μπορεί να μην υπήρξαν ποτέ, παραμένουν ωστόσο το ευαγγέλιο των όπου γης νεοναζιστών / οι μαύροι / ο Γκέητς και ο Σόρος / η κρυφή “Παγκόσμια Διακυβέρνηση” / οι Νεφελίμ και οι παραφυάδες αυτών, οι Καραπιπερίμ».

 

Ολα μπορεί να τα πιστέψει κανείς, είτε στην απελπισία του, επειδή αδυνατεί να οργανώσει σε μια στοιχειωδώς λογική διήγηση το χάος των αντιφατικών πληροφοριών και των φημών, είτε «για καλαμπούρι», που ποτέ δεν είναι ουδέτερο, ή για να νιώσει ότι συγκαταλέγεται στους «μυημένους»· στους «λίγους που ξέρουν την αλήθεια και δεν είναι τετράποδα για να φορέσουν φίμωτρο», μάσκα δηλαδή. Μπορεί να πιστέψει ακόμα και ότι «η μάσκα είναι αμαρτία», γιατί προσβάλλει λέει το πρόσωπό μας, πλασμένο κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν. Προσοχή όμως, το πρόσωπο του άντρα μόνο, αφού το αποσαφήνισε ο Απόστολος Παύλος στην Προς Κορινθίους Α΄ επιστολή του, ότι ο άντρας είναι «εικών και δόξα Θεού», ενώ η γυνή είναι απλώς «δόξα ανδρός», γι’ αυτό και πρέπει να φοράει πάντα κάλυμμα στην κεφαλή της. Ή, για να μείνουμε στα παραθεολογικά, να πιστέψει ότι πράσινοι παπαγάλοι, σμήνη ολόκληρα, ψέλνουν εσχάτως το «Κύριε ελέησον» στα πάρκα της Κωνσταντινούπολης, σαν «άγγελοι του Ποθούμενου», όπως τουλάχιστον διαλάλησε σε πρωτοσέλιδό της εφημερίδα ειδικευμένη στα προφητικά.

 

Δεν γίνεται όμως να πιστέψουμε ότι απαξάπαντες οι κυβερνήτες των χωρών του κόσμου, ανεξαρτήτως ιδεολογίας και εθνικού ή προσωπικού κύρους, συσκεφθέντες εν κρυπτώ και παραβύστω συνωμότησαν από κοινού και αποφάσισαν ομοθυμαδόν να εκπαιδεύσουν έναν φονικό ιό. Και μετά την αποφοίτησή του να τον αμολήσουν για να εξολοθρεύσει τους ίδιους τους υπηκόους τους.

 

Ποιοι; Αυτοί που δεν ομονοούν για να αντιμετωπίσουν ένα πρόβλημα που ο ΟΗΕ, χωρίς ίχνος μελοδραματισμού, το χαρακτηρίζει εξίσου επικίνδυνο και θανατηφόρο με την πανδημία, πρωτίστως για τα παιδιά: την κλιματική αλλαγή. Αυτοί που, ηθικώς ψυχροί, ανάλγητοι, έχουν ήδη αρχίσει να ανταγωνίζονται σφοδρά, μετερχόμενοι όλα τα όπλα της προπαγάνδας, για τη δόξα της πρωτιάς στην παραγωγή εμβολίου και της αποτελεσματικότητας κάθε πατέντας («η δική μας μάλαμα κι ασήμι, η δική σας σκάρτη»). Αντί οικουμενικής απάντησης σ’ ένα βασανιστικό οικουμενικό πρόβλημα, μικρόψυχος εθνικισμός, μικρονοϊκός πολιτικαντισμός και χυδαίος τυχοδιωκτισμός. Γιατί έτσι επιτάσσει το περιστασιακό συμφέρον του κάθε Τραμπ ή του κάθε Πούτιν. Που δεν λένε να χωνέψουν ότι σε τούτο τον πλανήτη έχουν περπατήσει με τα κόκκινα σανδάλια ή άρβυλα της εξουσίας μυριάδες Τραμπ και Πούτιν, κι όλοι τους με τη σιγουριά του παντοδύναμου και του αθάνατου.

 

Η ηθική υγεία πολλών εκλεγμένων ηγετών του κόσμου, και ιδιαίτερα των «μεγαλοδύναμων», είναι τόσο φθαρμένη ώστε αντί του οικουμενικού οφέλους να προτάσσουν το εθνικό συμφέρον, το οποίο συχνά αποτελεί ευφημισμό του προσωπικού τους συμφέροντος. Το επιβεβαίωσαν αυτό, στην αρχή της πανδημίας, οι συγκρούσεις των μυστικών υπηρεσιών για ένα φορτίο μάσκες ή οι εθνικώ δικαίω κατασχέσεις σε λιμάνια και αεροδρόμια αναπνευστήρων, φαρμάκων και ειδικών στολών, που άλλες χώρες τα είχαν παραγγείλει και τα είχαν προπληρώσει αδρά κι αλλού κατέληγαν. Και τίποτε –μάρτυς ο «Τρίτος Κόσμος» και τα ληγμένα που του στέλνουν δίκην φιλανθρωπικής προσφοράς– δεν μας επιτρέπει την αυταπάτη ότι το κενό ηθικής θα το καλύψουν, από φιλότιμο ή ουμανισμό κινούμενοι, οι επιχειρηματίες των φαρμακοβιομηχανιών. Τίποτε δηλαδή δεν μας επιτρέπει να πιστέψουμε ότι το εμβόλιο (ή τα εμβόλια), όταν ετοιμαστεί, θα αντιμετωπιστεί ως οικουμενικό αγαθό υπέρτερο της αγοράς και των διαβόητων νόμων της, υπέρτερο επίσης της πολιτικής και των κοντόφθαλμων βλέψεών της.

 

Τα γνωρίζουν όλα αυτά και στον ΟΗΕ και στον ΠΟΥ, δύο οργανισμούς μιας οικουμενικότητας ισχνής, πλην –ακόμα κι έτσι– παραμυθητικής. Γι’ αυτό και άρχισαν προ πολλού να προειδοποιούν, να επισημαίνουν, να εκλιπαρούν για παγκόσμια αλληλεγγύη και ίσες δυνατότητες πρόσβασης στα εμβόλια και στα φάρμακα. Για να φτάσει το εμβόλιο παντού και σε όλους. «Ο εθνικισμός του εμβολίου θα παρατείνει την πανδημία του κορωνοϊού», είπε την περασμένη Κυριακή ο επικεφαλής του ΠΟΥ Τέντρος Αντάνομ Γκεμπρεγεσούς. Και θα επιβεβαιώσει τη βαριά ηθική ήττα της ανθρωπότητας.