Το πολιτικό σύστημα και τα ΜΜΕ

γράφει ο Γιάννης Ραγκούσης*

Η ​κυβέρνηση ξεκίνησε και διεξάγει ως ξεχωριστές τις συζητήσεις για την αδειοδότηση των τηλεοπτικών σταθμών και τον εκλογικό νόμο. Πρόκειται για την ασφαλέστερη απόδειξη πως δεν επιθυμεί να αντιπαρατεθεί πραγματικά με το φαινόμενο της διαπλοκής, καθώς δεν συνδέει μεταξύ τους αυτές τις συζητήσεις. Δύο άρρηκτα συνδεδεμένα θέματα με το φαινόμενο της εξάρτησης της πολιτικής, της διαπλοκής.

Πώς, πού και με ποιον τρόπο γεννιέται η διαπλοκή; Ακριβώς εκεί που η βούληση του λαού μετασχηματίζεται σε πολιτική εξουσία. Στις εκλογές. Ακριβώς τότε συντελείται η εξωθεσμική επικονίαση για να δέσει ο καρπός της εξάρτησης. Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο μοντέλο οικονομικής και θεσμικής καθυστέρησης. Επιλογής, τονίζω, του ίδιου του πολιτικού συστήματος. Θεμελιωμένο στο σύνολό του πάνω σε τρεις πανίσχυρους πυλώνες.

Σταυρός προτίμησης – μεγάλες εκλογικές περιφέρειες. Ο σταυρός προτίμησης για τις εθνικές εκλογές καθιερώθηκε πριν από περίπου 100 χρόνια. Στην Ελλάδα του μεταρρυθμιστικού λαϊκισμού, καθιερώθηκε στις ευρωεκλογές το 2014. Ταυτόχρονα, μάλιστα, με τη μετατροπή της χώρας σε μία ενιαία εκλογική περιφέρεια-μαμούθ των 8 εκατ. ψηφοφόρων.

Ο σταυρός προτίμησης, σε συνδυασμό με τις πολύ μεγάλες εκλογικές περιφέρειες στις οποίες καταστέλλεται η έννοια της αντιπροσώπευσης, είναι η μήτρα παραγωγής αναξιόπιστων πολιτικών υποκειμένων. Εξαρτημένων πολιτικών προσώπων. Εμβαπτισμένων στην πελατειακή αντίληψη.

Ο εκλογικός σταυρός αποτελείται: Πρώτον, από την κάθετη γραμμή. Αυτή που συνδέει πελατειακά τον υποψήφιο με τον ψηφοφόρο. Τον υποψήφιο με τις ποικιλώνυμες ολιγαρχίες μικρών και μεγάλων συμφερόντων. Δεύτερον, από την οριζόντια γραμμή. Αυτή που «συνδέει» ή καλύτερα διχάζει τους συνυποψηφίους του ίδιου κόμματος. Διχασμός, που επέτρεψε με μεγάλη ευκολία τη χειραγώγηση του πολιτικού προσωπικού. Αναμφίβολα πρόκειται για την ανοιχτή πολιτική κερκόπορτα από την οποία περνούν το μαύρο πολιτικό χρήμα και η διαπλοκή.

Τα ΜΜΕ. Ο ρόλος των ΜΜΕ καθίσταται πρωταρχικής σημασίας εξαιτίας του σταυρού προτίμησης, των τεράστιων εκλογικών περιφερειών αλλά και των μπόνους. Δηλαδή είναι το αιτιατό, όχι το αίτιο.

Δεν είναι η φύση των ΜΜΕ στην Ελλάδα που είναι διαφορετική. Η θέση τους είναι άλλη. Είναι δεσπόζουσα. Εγκαθιδρύεται στη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου. Εκεί που εξελίσσεται ο εμφύλιος των υποψηφίων για έναν σταυρό στον εκλογικό ωκεανό μιας περιφέρειας. Τελικά, καθορίζοντας όχι μόνον την εκλογή των βουλευτών, αλλά κατά βάθος και τη σύνθεση της εκάστοτε κυβέρνησης. Γιατί ποιος πρωθυπουργός αγνοεί τους χιλιάδες σταυρούς;

Επομένως, εάν θέλουμε να πούμε «όχι» στη χειραγώγηση της πολιτικής από τα ΜΜΕ αλλά και το αντίστροφο, τότε η ανατρεπτική αλλαγή της αρχιτεκτονικής του πολιτικού συστήματος είναι ο μοναδικός δρόμος. Το θέμα δεν είναι ποιος θα εκβιάζει ποιον. Το θέμα είναι ο καθένας να επιτελεί ανεξάρτητα τον ρόλο του.

Ο νέος νόμος για την αδειοδότηση των τηλεοπτικών σταθμών είναι απαράδεκτος όχι γιατί δεν χρήζει κανόνων και ελέγχου το καθεστώς λειτουργίας τους. Αλλά διότι σκοπός του νόμου είναι να επαναλάβει, να επαναθεμελιώσει μια σχέση δούναι και λαβείν, ακριβώς σαν αυτή που ξεκίνησε το 1989 όταν με πολιτική ιδιοτέλεια γεννήθηκε το άναρχο και νοσηρό καθεστώς λειτουργίας της ιδιωτικής τηλεόρασης.

Είναι πασιφανές πως έχει μεταφερθεί στον κ. Τσίπρα η πολύτιμη εμπειρία τής τότε ηγεσίας του ενιαίου Συνασπισμού, για τη διαχρονική αξία που παρέχει σε ένα κόμμα, αλλά όχι στο δημοκρατικό πολίτευμα, μια νέα γενιά τηλεοπτικών πελατειακών εξαρτήσεων. Αξία που μπορεί να εξαργυρώνεται πολιτικά σε δόσεις, όπως έγινε με τα στελέχη-τηλεαστέρες του ΣΥΡΙΖΑ, λ.χ. στις πρωινές εκπομπές. Ή που μπορεί να εξαργυρώνεται οικονομικά τοις μετρητοίς όπως συνέβη με το ΚΚΕ, το οποίο αντί να επιστρέψει στο Δημόσιο την τηλεοπτική του άδεια, την εμπορεύτηκε έναντι τιμήματος το οποίο οικειοποιήθηκε. Η διαπλοκή ανακυκλώνεται όταν κάποιος αναγκάζεται να αισθανθεί πως αυτό που του αξίζει το αποκτά χάρη στην πολιτική απόφαση. Οι ανεξάρτητες αρχές, είτε λ.χ. το ΑΣΕΠ είτε το ΕΣΡ, σε τελική ανάλυση αυτή τη θεσμική εγγύηση παρέχουν. Οτι δεν υπάρχει πολιτική μεσολάβηση και άρα δεν υπάρχει πολιτικό χρέος.

Η κυβέρνηση πασχίζει να παραχωρήσει η ίδια τέσσερις τηλεοπτικές άδειες για να επιβάλει την πολιτική μνήμη σε αυτούς που θα τις αποκτήσουν, πως σε αυτήν τις οφείλουν. Πασχίζει να συνάψει ένα νέο δικό της συμβόλαιο δούναι και λαβείν.

Ο νόμος Τσίπρα-Καμμένου-Παππά συνιστά ιστορική ήττα όχι για τους ιδιοκτήτες ΜΜΕ αλλά για το πολιτικό σύστημα και τη δημοκρατία. Παραδίδει τη διαδικασία ανάδειξης της νομοθετικής και της εκτελεστικής εξουσίας στον έλεγχο μιας νέας ολιγαρχίας μόλις τεσσάρων καναλαρχών. Το συμφέρον της ανεξαρτησίας της πολιτικής επιτάσσει το αντίθετο. Τη διανομή και τον κατακερματισμό της ισχύος των ΜΜΕ σε όσο το δυνατόν περισσότερους ιδιοκτήτες Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης.

* Ο κ. Γιάννης Ραγκούσης είναι πρώην υπουργός.

Έντυπη