Ο Ομπάμα φεύγει, τα προβλήματα μένουν

Όποιος θέλει να κάνει μια υπεύθυνη αποτίμηση της χτεσινής παρουσίας Ομπάμα στην Αθήνα δεν πρέπει να δει μόνο τα δύο κομμάτια της σκακιέρας που πρωταγωνίστησαν χτες, την Ελλάδα και τις ΗΠΑ δηλαδή. Επειδή και τα τέσσερα βαριά θέματα που απασχόλησαν την επίσκεψη του Αμερικανού προέδρου αφορούν στις χώρες της ΕΕ, στην Κύπρο, στην Τουρκία και στους συμμάχους του ΝΑΤΟ.

Τα θέματα αυτά ήταν το οικονομικό, η δράση του ΝΑΤΟ, το Κυπριακό και το προσφυγικό.

Η επιμονή του Μπαράκ Ομπάμα σε μια ευρωπαϊκή πολιτική που δεν θα έχει σαν σημαία τη λιτότητα, αλλά θα ενισχύει εξ ίσου την επιχειρηματικότητα δεν αφορά μόνο στην Ελλάδα. Μια φτωχότερη Ευρώπη δεν συμφέρει την αμερικανική οικονομία, που χρειάζεται καταναλωτές, αγοραστές και συμμετοχές σε εταιρίες παραγωγής, σε υπηρεσίες και σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Χρειάζεται παραγωγή περισσότερου καταναλωτικού πλούτου.

Η επισήμανση αυτή του Ομπάμα, όμως, είναι απλώς μια επιθυμία, μια ευχή, που δεν μπορεί να επηρεάσει το σχεδιασμό της ευρωπαϊκής πολιτικής, έτσι όπως τον καθοδηγούν οι Γερμανοί, οι Ολλανδοί και οι Βόρειοι Ευρωπαίοι.

Η επιμονή του Ομπάμα στη διευθέτηση του ελληνικού χρέους είναι μια πίεση ενός απερχόμενου προέδρου, που έχει την αξία της θέσης του μέχρι τις 20 Ιανουαρίου και τίποτε άλλο. Για τρείς λόγους:

α. Οι ΗΠΑ ως κύριος μέτοχος του ΔΝΤ θα ακολουθήσουν την πολιτική που θα χαράξει ο επόμενος πρόεδρος σε συνεννόηση με το διοικητικό συμβούλιο του Ταμείου.

β. Το Ταμείο έχει ήδη προαναγγείλει ότι θα δεχτεί μια ρύθμιση του ελληνικού χρέους, χωρίς να ξεκαθαρίζει αν αυτή θα είναι κούρεμα ή ετεροχρονισμός και επιτοκιακή πολιτική ελάφρυνσης, αλλά… Αλλά, αντ αυτού απαιτεί νέο μνημόνιο με νέα μέτρα, που θα πλήξουν με βεβαιότητα ακόμα περισσότερο την ελληνική μεσαία και φτωχότερη τάξη.

γ. Το ελληνικό χρέος οφείλεται πλέον στο μέγιστο μέρος του στα κράτη της ΕΕ και όχι σε ιδιωτικά ιδρύματα, από τα οποία μεταφέρθηκε στα κράτη. Δηλαδή, τραπεζίτες και ιδιώτες μετέφεραν το βάρος της αναζήτησης αποπληρωμής από τις πλάτες τους στις πλάτες των ευρωπαίων πολιτών.

Έτσι, οποιαδήποτε ελάφρυνση του χρέους πρέπει να αποφασιστεί από τα κοινοβούλια των δανειστριών χωρών. Δηλαδή, να αποφασίσουν τα κράτη, οι κυβερνήσεις, να χάσουν από αυτά που έχουν προϋπολογίσει ως έσοδο από την Ελλάδα στους προϋπολογισμούς τους. Και να το πουν στους πολίτες τους.

Επομένως, το θέμα του χρέους έχει αναδειχθεί ως μείζον από την ελληνική κυβέρνηση για λόγους καθαρά εντυπωσιοθηρικούς, αφού ξέρει πολύ καλά ότι:

Α. Δεν πρόκειται να εξασφαλίσει απομείωση παρά μόνο ετεροχρονισμό και ευνοϊκότερο επιτόκιο στην καλύτερη περίπτωση και

Β. Ακόμα και αν χαριστεί το χρέος η ελληνική οικονομία δεν πρόκειται να ορθοποδήσει αν δεν αρχίσει ΝΑ ΠΑΡΑΓΕΙ. Αυτή είναι η κύρια αιτία της καταστροφής της και όχι το χρέος, που είναι το αποτέλεσμα.

Από την πλευρά του ο Αμερικανός πρόεδρος έχει κάθε λόγο να προωθεί ανέξοδα τις αμερικάνικες οικονομικές θέσεις, που ταυτίζονται με αυτές του ΔΝΤ, πολύ περισσότερο που δεν θα πληρώσει η χώρα του για το ελληνικό κούρεμα. Θα πληρώσουν οι Ευρωπαίοι.

Σημαντικό σ αυτό το οικονομικό κεφάλαιο είναι να υπολογίζει κανείς ότι η παγκόσμια οικονομία δεν διεξάγεται σε ένα επίπεδο. Στο ταβάνι βρίσκεται ένα τεράστιο σωρευμένο κεφάλαιο, πάνω από ένα τρις δολάρια από πολλές πηγές, όχι πάντα καθαρές, που αναζητά να τοποθετηθεί. Είναι ένα παγκόσμιο, πολυεθνοτικό και ιδιωτικό κεφάλαιο, για το οποίο δεν υπάρχει διηπειρωτική ή κρατική διαμάχη. Είναι αναζήτηση αναπαραγωγής και ασφάλειας.

Πιο κάτω υπάρχει το κεφάλαιο των τεράστιων πολυεθνικών και εθνικών συμφερόντων, για το οποίο διεξάγεται μεταξύ τους ανηλεής πόλεμος επικράτησης και πλουτισμού.

Ακόμα πιο κάτω υπάρχει το μικρότερο εθνικό και το ιδιωτικό κεφάλαιο, για το οποίο κάθε χώρα και κάθε ιδιώτης παλεύει να κερδίσει, να συντηρηθεί ή να επιβιώσει. Η Ελλάδα βρίσκεται εδώ και χρόνια σ αυτή την κατηγορία. Η Αμερική βρίσκεται στην ανώτερη και ιδιώτες της με Ταμεία της στην ανώτατη.

Επομένως, πρέπει να έχει κανείς υπ όψιν του σε ποιόν απευθύνεται και σε ποιο επίπεδο παίζει ο κάθε συνομιλητής σε κάθε διεθνή συνάντηση.

Ο Μπαράκ Ομπάμα επανέλαβε την ενθάρρυνσή του στους συνομιλητές για το Κυπριακό, επαναλαμβάνοντας εμμέσως την αμερικανική επιθυμία για λύση τύπου Ανάν, την οποία προωθεί η αμερικανική διπλωματία και την οποία, ευτυχώς, δεν ευνοεί μέχρι στιγμής η Αθήνα. Και αυτό έγινε σαφές με τη δήλωση Τσίπρα (που, όχι τυχαία, απηχεί περισσότερο τη γραμμή Καραμανλή- Μολυβιάτη) ότι ένα πρόβλημα εισβολής και κατοχής δεν μπορεί να λυθεί με κατοχικές δυνάμεις στο νησί και με τριτεγγυητές.

Μένει να φανεί αν και ο πρόεδρος Αναστασιάδης είναι στην ίδια γραμμή.

Τα εύσημα του Αμερικανού προέδρου στην Ελλάδα για τη σταθερότητά της να πληρώνει το 2% του ΑΕΠ της για την ενίσχυση του ΝΑΤΟ «για την εδραίωση της ειρήνης και της ασφάλειας» έχει τρείς αποδέκτες. Τους εταίρους που πληρώνουν λιγότερα και τους απρόθυμους, την Ελλάδα ως γεωπολιτικό συμμέτοχο με τις βάσεις, αλλά και τον επόμενο πρόεδρο Τράμπ, που έχει απειλήσει προεκλογικά ότι θα περιορίσει την αμερικανική «οικονομική αιμορραγία» προς τη συμμαχία.

Ταυτόχρονα, είναι ένα μήνυμα στήριξης του στρατιωτικού αυτού κατεστημένου, που θέλει να μετεξελιχθεί σε παγκόσμιο χωροφύλακα. Είναι ένα μήνυμα, ότι η εποχή των γερακιών και της καχυποψίας, αλλά και της απροθυμίας για πραγματική σύσφιξη σχέσεων με τη Ρωσία είναι εδώ και κυβερνά το Πεντάγωνο και ο αμερικανικός τεχνολογικός εξοπλιστικός τομέας.

Το προσφυγικό κατατέθηκε στο τραπέζι με διθυράμβους για την Ελλάδα και τους Έλληνες, που υποδέχονται και φροντίζουν τους πρόσφυγες, έτσι ώστε να συνεχίσουν να τους υποδέχονται και να τους φροντίζουν, μια και ο ένας από τους βασικούς υπαίτιους αυτής της προσφυγιάς, οι ΗΠΑ (με τη διάλυση του Ιράκ και την απόπειρα εκδίωξης των Ρώσων από τη Συρία, των οποίων είναι από χρόνια βάση, με εμφύλιο) είναι πολύ μακριά για να κολυμπήσουν ή να καταφύγουν με τα δουλεμπορικά βαρκιά οι δυστυχισμένοι.

Ταυτόχρονα, τηρήθηκε απόσταση ευγένειας κατά την εδώ επίσκεψη Ομπάμα από τον πρόεδρο Έρντοαν, που καλύπτεται εδώ και χρόνια από την αμερικάνικη διπλωματία στις σχέσεις του με τον ISIS και στη διαχείριση των προσφυγικών ροών όπου τον εξυπηρετεί πολιτικά.

Φυσικά, η ελληνική πλευρά έβαλε στο τραπέζι όλο το πρόβλημα, αλλά το τραπέζι αυτό δεν έχει πόδια. Είναι ο Τράμπ, που θα διαχειριστεί το θέμα. Και δεν κρύβει τη συμπάθειά του για τον Έρντοαν.

Αλλά, το τραπέζι δεν έχει ούτε και ευρωπαϊκά πόδια, αφού κανένα όργανο στην ΕΕ δεν εναντιώνεται στις εθνικές πολιτικές που κλείνουν τα σύνορα και αρνούνται να τηρήσουν συμφωνίες. Η αυστηρότητα της Γερμανίας στην τήρηση συμφωνιών περιορίζεται στους πρόθυμους συνοδοιπόρους της, μεταξύ των οποίων και ο κ Τσίπρας, που δεν παρέλειψε να πλέξει χτες το εγκώμιο της Γερμανίδας καγκελαρίου.

Αλγεινή εντύπωση προκάλεσε η παρακλητική ομιλία του προέδρου Παυλόπουλου στο χτεσινό δείπνο, που απέπνεε κλίμα υποτελούς και ικετεύοντος περισσότερο παρά ισότιμου συνομιλητή, όπως είχε σταθεί ο Κωστής Στεφανόπουλος. Για να λέμε τα σύκα σύκα, ο πρωθυπουργός υπήρξε πιο αξιοπρεπής και απαιτητικός στις ομιλίες του κι ας ήταν επί Αμερικανού προέδρου χωρίς ουσιαστική μελλοντική ισχύ.

Συμπέρασμα: Η επίσκεψη Ομπάμα είναι αυτό που προβλεπόταν. Μια σημειολογικής σημασίας παρουσία Αμερικανού ηγέτη, που άκουσε πιθανώς και μερικά από αυτά που δεν ήξερε, αλλά το μείζον που μπορεί να προσφέρει είναι να τα μεταφέρει στα λόμπυ που εμπλέκεται και θα εμπλακεί μετά τη θητεία του.

Γιατί μέχρι τις 20 Ιανουαρίου δεν θα πάρει καμιά απόφαση που θα προκαταλάβει ή θα δεσμεύσει τον ερχόμενο Τραμπ.

Ο Ομπάμα θα μεταφέρει στο Βερολίνο αυτά που το Βερολίνο άκουσε ήδη σήμερα σε απ ευθείας μετάδοση από την Αθήνα χάρη στην τεχνολογία. Αλλά, για όσο η Γερμανία θα έχει συσσωρευμένα τα κεφάλαια όλου του ευρωπαϊκού Νότου και δεν θα απειλείται από κανέναν, οι αμερικανικές θέσεις θα του μπαίνουν από το ένα αυτί και θα του βγαίνουν από το άλλο. Ακόμα κι αν η φράση του Ομπάμα θα είναι «αν θέλετε να εμπλακεί το ΔΝΤ, όπως λέτε, πρέπει να κάνετε κάτι με το ελληνικό χρέος».

Το πιο πιθανό είναι να το κάνει η Γερμανία. Να επιμηκύνει την αποπληρωμή του, όπως αφήνει εδώ και καιρό να διαρρεύσει. Όχι επειδή το λέει ο Ομπάμα. Μετά το 2018 και με νέους όρους. Δηλαδή, νέα δεινά.

Η Ελλάδα επιβεβαίωσε ότι πατάει σε δύο βάρκες: Στην ΕΕ και στις ΗΠΑ. Αυτό έχει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά του. Η αμερικανική παρέμβαση τον Ιούλιο του 2015 απέτρεψε την έξοδο της χώρας από την ευρωζώνη μέσα στους αλαλούμ χειρισμούς της τότε κυβέρνησης. Γι αυτό και το χτεσινό «ευχαριστώ» του κ Τσίπρα στον Αμερικανό πρόεδρο.

Η εμμονή των ΗΠΑ να παρεμβαίνουν στα εσωτερικά της Ευρώπης οικονομικά και στρατηγικά καθιστούν, όμως, έτσι την Ελλάδα ευεπίφορη σε πιέσεις και σε υποχωρήσεις, όπως στα Ίμια και στην παράδοση του Αιγαίου στο στόλο του ΝΑΤΟ. Και σ αυτό φταίει εξ ίσου η ανυπαρξία ευρωπαϊκής πολιτικής άμυνας και διπλωματίας αιχμής και η απουσία ελληνικής δυναμικής διαχρονικής διπλωματίας και άμυνας.

Ο πρόεδρος Ομπάμα ήρθε και σήμερα φεύγει. Τα προβλήματα που βρήκε θα παραμείνουν εδώ. Και τίποτε δεν θα αλλάξει προς το καλύτερο αν οι ελληνικές κυβερνήσεις, αντί να παρακαλάνε για χαρίσματα, όπως κυριαρχεί στη νεοελληνική νοοτροπία, δεν στρωθούν στη δουλειά για να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον όπου η χώρα ΘΑ ΠΑΡΑΓΕΙ. Αυτό της λείπει για να γίνει σοβαρή και αξιοσέβαστη.

Γιατί μέχρι τώρα, με ελάχιστες εξαιρέσεις, παράγει απαιτήσεις κλάψα και ωραία λόγια του αέρα.

Γ Παπαδόπουλος-Τετράδης