Πρώτο χαμόγελο

Γράφει ο Λευτέρης Κουγιουμουτζής

Είναι συγκλονιστικό θέαμα το πρώτο χαμόγελο ενός μωρού. Ανόθευτο κι αμόλυντο, αβίαστο κι αγνό, ανεπιτήδευτο και πηγαίο, σαν την παρθένα ψυχή του. Εκεί που μπεμπεκίζει κουνώντας μηχανικά τα χεροπόδαρά του κι ενόσω του λες γλυκόλογα, γυρνά και σ’ το χαρίζει αιφνιδιαστικά κι απρόσμενα. Ενδεχομένως να πρόκειται για ασυνείδητη γκριμάτσα και αντανακλαστικό μορφασμό του προσώπου, που σκορπά όμως το φως και τη χαρά.

Τέτοια ανυπόκριτα χαμόγελα χαρίζαμε όλοι μας τον πρώτο ασυνείδητο καιρό της ζωής μας. Μάλλον είμαστε φτιαγμένοι να ερχόμαστε σ’ ετούτον τον κόσμο με διάθεση καλοπροαίρετη κι έχοντας εμπιστοσύνη ότι θα πάρουμε την αγάπη και τη φροντίδα που χρειαζόμαστε για να σταθούμε στα πόδια μας. Αλλιώς, το μωρό του ανθρώπου δεν θα ήταν το πιο ανήμπορο κι αδύναμο γέννημα όλου του ζωικού βασιλείου, παντελώς ανίκανο για αρκετά χρόνια μετά τη γέννησή του να φροντίσει στοιχειωδώς τον εαυτό του.

Κάποια στιγμή μεγαλώνοντας, μετατρεπόμαστε από καλοπροαίρετα πλάσματα σε καχύποπτα και κακόβουλα θεριά. Περιχαρακωνόμαστε στο Εγώ μας και αναζητούμε εχθρούς ώστε να ετεροπροσδιοριστούμε, γινόμαστε φοβικοί και μισαλλόδοξοι, κοιτώντας να συντρίψουμε οποιονδήποτε διαφέρει από εμάς, ξεχνάμε την καλοπροαίρετη ανθρώπινη φύση μας και διψάμε για καβγά και σπαραγμό.

Ασκούμε και δεχόμαστε κάθε λογής βία, σε αδιανόητα ύψη, όχι για να ικανοποιήσουμε κάποιο ένστικτο επιβίωσης όπως κάθε άλλο θεριό σ’ ετούτο τον πλανήτη, αλλά με τρόπο αιμοδιψή, απάνθρωπο και φρικαλέο. Κανένα άλλο καταγεγραμμένο είδος δεν φτάνει σε τέτοια επίπεδα μοχθηρίας και λύσσας απέναντι σε άλλα πλάσματα, ομοειδή του ή όχι, εφόσον έχει καλυμμένες τις βασικές ανάγκες του. Κανένα άλλο πλάσμα δεν αντλεί ηδονή ούτε συμπεριφέρεται χαιρέκακα μπρος στο μαρτύριο του διπλανού του.

Κι όμως, ο άνθρωπος είναι το μοναδικό ον απ’ όλα τα γνωστά που χρειάζεται τόση υποστήριξη και αγάπη μέχρι να πατήσει στα πόδια του και να γενεί ικανό να αυτοεξυπηρετηθεί. Τι πάει στραβά στον δρόμο; Σε ποιο σταυροδρόμι ξεστράτισαν οι κοινωνίες μας προς το μονοπάτι του μίσους; Ποιος σπόρος δηλητηριάζει το μέσα και το είναι μας και μας μετατρέπει από άκακα πλάσματα που μοιράζουν χαμόγελα σε ανήμερα θεριά, γεμάτα αστείρευτη χολή; Και, άραγε, υπάρχει επιστροφή σ’ αυτόν τον αδιέξοδο δρόμο του μίσους και της καταστροφής, της συμφοράς και της κακίας;

Η εποχή είναι πολύ δύσκολη ψυχολογικά. Γέμισε ο τόπος μαυρίλα και σκοτάδι, μικροπρέπεια, μικροψυχία και κακεντρέχεια. Τι να γράψεις και τι να πεις· ματαιοπονία και σαστιμάρα. Ευτυχώς τα μωρά χαμογελούν ακόμα. Εχουμε πολλά να μάθουμε για εμάς παρατηρώντας τα. Και –ποιος ξέρει;– ίσως κάποτε μας βοηθήσουν να ξαναβρούμε το χαμένο μας νήμα.