Με ένα κουλούρι στην τσέπη

Γράφει η Πέπη Ρηγοπούλου

Με ένα κουλούρι στην τσέπη βρήκαν η γυναίκα του, Καλλιόπη, και η κόρη του, Ελπίδα, τον εκτελεσμένο από τους Γερμανούς το 1943, στη Βιάννο, δάσκαλο Νικόλαο Τζαγκαράκη. Η Ελπίδα ήταν τότε 11 χρόνων. Κείτονταν νεκρός, ανάμεσα στους άλλους που σκοτώθηκαν την ημέρα εκείνη, του Σταυρού, όπως μας είπε στη σημαντική ανακοίνωσή του ο Γιώργος Καλογεράκης στο συνέδριο που έγινε εκεί για τις γερμανικές οφειλές.

Οι Γερμανοί σκότωσαν στην Κρήτη 45 δασκάλους και μία δασκάλα. Οι δάσκαλοι ενοχλούσαν, όπως και επί Τουρκοκρατίας ή επί Βαλκανικών Πολέμων, γιατί συνέχιζαν και συνεχίζουν κάτι που κάθε εξουσία θέλει να σπάσει: τη μνήμη της γλώσσας και της ιστορίας. Του τι ήμασταν κάποτε και τι είμαστε τώρα. Δεν μπορεί αυτά να μη συνδέονται, γιατί τότε ο άνθρωπος παραφρονεί, χάνει το πρόσωπό του.

Τι ήθελε αυτό το αφάγωτο κουλουράκι στην τσέπη του δασκάλου; Ηταν κέρασμα για τη γιορτή; Το είχε για να το φάει, όπως ίσως και κάποιοι μαθητές του στο διάλειμμά της; Ηταν για να το δώσει σε κάποιο παιδί που δεν είχε τι να φάει; Δεν το γνωρίζουμε. Ούτε τι απέγινε εκείνο το κουλούρι, αν θάφτηκε άκλαυτο στα γρήγορα μαζί του, αφού οι Γερμανοί απείλησαν ότι, αν δεν γινόταν αμέσως η ταφή, τους νεκρούς θα τους έκαιγαν. Μάλλον το κουλουράκι δεν θα είχε προλάβει να παγώσει, όπως το νεκρό σώμα του δασκάλου. Γιατί δεν τρόμαξε τα χέρια της μικρής του κόρης που το ανακάλυψε κρυμμένο στη σοβαρή του τσέπη.

Ελεγα αυτήν την ιστορία σε φίλη οδηγό ταξί που με ρώταγε αν είναι αλήθεια αυτό που άκουσε στο ραδιόφωνο, ότι μπορεί να διεκδικήσει η Ελλάδα τις οφειλές της Γερμανίας και ότι μπορεί να πάρουν αποζημιώσεις οι οικογένειες που διαλύθηκαν. Γιατί ήξερε κι εκείνη ιστορίες, όπως για έναν γνωστό της που ήταν μικρό παιδί στο Δίστομο και σώθηκε γιατί κρύφτηκε στα ρούχα της νεκρής μάνας του.

Αλλά και άλλες, καινούργιες, που μοιάζουν με τις παλιές: Ο σύλλογος γονέων στο σχολείο του παιδιού της αποφάσισε να μοιράσει σάντουιτς για όλα τα παιδιά στο διάλειμμα. Ενα αγόρι, αφού έφαγε το μισό, κράτησε το άλλο μισό. Καθώς έμπαινε στην τάξη τον ρωτά ο καθηγητής: «τι συνέβη; Δεν θα φας το υπόλοιπο; Δεν πεινάς άλλο;». Πεινάω, του απαντά. Θα το πάω όμως στη μητέρα μου, γιατί κι εκείνη πεινά.

Τι απέγινε εκείνο το κουλούρι του δασκάλου; Θα πολλαπλασιαστεί άραγε, για να χαρίσει τροφή σήμερα;