Σπριντ σε λεπτό στρώμα πάγου

Του Πέτρου Παπακωνσταντίνου

Μετά τη νίκη-σοκ του Brexit στο δημοψήφισμα του 2016, ο Μπόρις Τζόνσον εθεωρείτο βέβαιος διάδοχος του παραιτηθέντος πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον. Ωστόσο, ο επικεφαλής της εκστρατείας του, Μάικλ Γκόουβ, προχώρησε στο «πισώπλατο μαχαίρωμα του αιώνα», τον αποκάλεσε ανίκανο για το υψηλό αξίωμα και έθεσε ο ίδιος υποψηφιότητα. Το αποτέλεσμα ήταν να ηττηθούν και οι δύο ηγετικές προσωπικότητες της εκστρατείας για το Brexit και να αναδειχθεί πρωθυπουργός μια άχρωμη πολιτικός που είχε ταχθεί υπέρ του Remain, η Τερέζα Μέι.

                                  

Το άδοξο τέλος της Μέι έδωσε στον Τζόνσον μια δεύτερη ευκαιρία να μετακομίσει στην Ντάουνινγκ Στριτ. Στην κούρσα της διαδοχής, που ήδη ξεκίνησε και αναμένεται να ολοκληρωθεί στα τέλη Ιουλίου, ο τέως υπουργός Εξωτερικών προβάλλει ως φαβορί: Στην πρώτη από τις διαδοχικές ψηφοφορίες, σε επίπεδο κοινοβουλευτικής ομάδας, την περασμένη Πέμπτη, εξασφάλισε 114 ψήφους, ενώ ο υπουργός Εξωτερικών Τζέρεμι Χαντ, που ήρθε δεύτερος, πήρε μόνο 43 ψήφους. Υστερα από την πανωλεθρία των ευρωεκλογών, που έφεραν τους Συντηρητικούς στην πέμπτη θέση, ο Τζόνσον προβάλλει ως επίδοξος σωτήρας. Εχοντας κερδίσει δύο φορές τον δήμο του Λονδίνου, μια περιφέρεια όπου οι Τόρις παίζουν εκτός έδρας, εμφανίζεται ως ο μόνος υποψήφιος που θα μπορούσε και να απορροφήσει το Κόμμα Brexit του Νάιτζελ Φάρατζ, στα δεξιά του, και να νικήσει τους Εργατικούς του Τζέρεμι Κόρμπιν, στα αριστερά του.

Αν ο Τζόνσον είναι ένας από τους δύο υποψηφίους που θα διεκδικήσουν την αρχηγία στην τελική φάση της αναμέτρησης, όπου θα ψηφίσουν τα 160.000 μέλη των Τόρις, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα νικήσει. Για να συμβεί αυτό, όμως, θα πρέπει να επιβιώσει στις διαδοχικές ψηφοφορίες που διεξάγονται στους κόλπους της κοινοβουλευτικής ομάδας, σε στυλ ριάλιτι, όπου σε κάθε γύρο φεύγει ένας υποψήφιος.

Ωστόσο το απρόβλεπτο παραμονεύει στη γωνία καθώς ο Μπόρις Τζόνσον έχει να αντιμετωπίσει έναν αντίπαλο πολύ δεινότερο και από τους εννέα ανθυποψηφίους του μαζί: τον κακό του εαυτό. Παροιμιώδης για τον ναρκισσισμό και τους θεατρινισμούς του, έχει την ικανότητα να διασκεδάζει τους πικραμένους οπαδούς των Τόρις, αλλά όχι και να πείθει τους πιο συνετούς ότι μπορούν να εμπιστευθούν σε έναν πολιτικό της δικής του κοψιάς την καυτή πατάτα του Brexit και τους κωδικούς των βρετανικών πυρηνικών όπλων. Είναι αλήθεια ότι αυτή τη φορά εμφανίζεται πιο μετρημένος, αλλά η ροπή του να παίζει με πυροτεχνήματα που καίγονται στα χέρια του μοιάζει ακατανίκητη. Τελευταίο δείγμα ήταν η υπόσχεση για φοροαπαλλαγές, το 90% των οποίων θα το καρπωνόταν το 10% των πλουσιότερων Βρετανών.

Ο Γκόουβ και η κοκαΐνη

Μέχρι το προηγούμενο Σαββατοκύριακο, ως ισχυρότερος αντίπαλος του Τζόνσον εμφανιζόταν ο Μάικλ Γκόουβ. Στο πλευρό του είχαν ταχθεί και οι Times του Μέρντοχ, στους οποίους είχε εργαστεί ως αρθρογράφος ο σημερινός υπουργός Περιβάλλοντος. Ωστόσο τα δημοσιεύματα που τον εμφάνιζαν να κάνει κατ’ επανάληψιν χρήση κοκαΐνης προ εικοσαετίας χάλασαν την εικόνα του στα μάτια των Συντηρητικών. Η ομολογία του νεανικού σφάλματος ακούστηκε κυνική, καθώς ο Γκόουβ ως υπουργός Δικαιοσύνης δεν είχε κανένα πρόβλημα με μια νομοθεσία που στέλνει στη φυλακή τον απλό χρήστη και ως υπουργός Παιδείας ενέκρινε απολύσεις εκπαιδευτικών για τον ίδιο λόγο. Στην πρώτη ψηφοφορία της Πέμπτης, ο Γκόουβ ήρθε τρίτος με μόλις 37 ψήφους.

Κατόπιν αυτού, η κυριότερη απειλή για τον Τζόνσον προσωποποιείται, για την ώρα, στον Τζέρεμι Χαντ. Στο πλευρό του τάσσονται σχεδόν όλοι από αυτούς που φοβούνται πως ο Τζόνσον θα οδηγήσει τη Βρετανία σε ένα σκληρό Brexit, χωρίς συμφωνία με τις Βρυξέλλες. Μεταξύ αυτών και δύο ισχυρής επιρροής κυρίες: η υπουργός Εργασίας Αμπερ Ραντ και η υπουργός Αμυνας Πένι Μόρντοντ. Ομως, το γεγονός ότι χαμαιλεοντίζει στο πιο κρίσιμο ζήτημα της χώρας του, το Brexit (ήταν υπέρ του Remain στο δημοψήφισμα, μετά άλλαξε γνώμη) δεν εμπνέει εμπιστοσύνη ούτε στους Βρετανούς ούτε στους Ευρωπαίους. Πολλοί τον αντιμετωπίζουν σαν μια «καινούργια Μέι, με παντελόνια», έναν πολιτικό της μέσης οδού, τη στιγμή που η χώρα τους καλείται να κόψει γόρδιους δεσμούς.

Η πικρή αλήθεια είναι ότι ουδείς υποψήφιος έχει απαντήσει στο αυτονόητο ερώτημα των πολιτών: γιατί και πώς θα πετύχει εκεί όπου η Τερέζα Μέι απέτυχε. Ολοι τους εκφράζουν την πεποίθηση πως, αν αναλάβουν την πρωθυπουργία, θα καταφέρουν να κλείσουν με τις Βρυξέλλες μια πιο ευνοϊκή συμφωνία, κάτι που οι Ευρωπαίοι κατηγορηματικά αποκλείουν. Η στάση τους αυτή, όπως δηκτικά έγραψαν οι Financial Times, παραπέμπει σε εκείνον τον Αγγλο του παλιού καιρού που βρισκόταν στο εξωτερικό και φώναζε δυνατά, και πιο δυνατά, και ακόμη πιο δυνατά, πεισμένος ότι με αυτόν τον τρόπο οι ντόπιοι τελικά θα τον καταλάβαιναν.

Αναγκασμένος να αναγνωρίσει την πιθανότητα ενός νέου αδιεξόδου, ο Μπόρις Τζόνσον δεσμεύθηκε, την περασμένη Τετάρτη, ότι σε αυτή την περίπτωση η Βρετανία θα αποχωρήσει από την Ε.Ε. στις 31 Οκτωβρίου, όπως προβλέπεται σήμερα, ακόμη και χωρίς συμφωνία. Αν εκλεγεί κι αν φανεί συνεπής σε αυτή του τη δέσμευση, τότε η χώρα του είναι πολύ πιθανό να αντιμετωπίσει σφοδρή συνταγματική κρίση. Το Κοινοβούλιο έχει ταχθεί κατ’ επανάληψιν εναντίον της εξόδου χωρίς συμφωνία και ο πρόεδρός του, Τζον Μπέρκοου, οπαδός του Remain, είναι βέβαιο ότι δεν θα μείνει με τα χέρια σταυρωμένα. Η ακραία πρόταση ορισμένων σκληροπυρηνικών, όπως ο Ντόμινικ Ράαμπ, να τερματιστούν οι εργασίες του Κοινοβουλίου προτού εκλεγεί νέος πρωθυπουργός, ώστε να παρακαμφθεί το εμπόδιο, μάλλον δεν έχει καμία τύχη.

Πρόταση δυσπιστίας

Μπορεί να θεωρείται βέβαιο ότι, σε περίπτωση εκλογής του Τζόνσον, οι Εργατικοί θα καταθέσουν πρόταση δυσπιστίας, την οποία μπορεί κάλλιστα να κερδίσουν, αφού αρκεί να την υπερψηφίσουν μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός χεριού βουλευτές των Τόρις. Η Βρετανία θα πάει σε πρόωρες εκλογές, τις οποίες, με τα σημερινά δεδομένα, είναι πολύ πιθανό να κερδίσουν οι Εργατικοί του Τζέρεμι Κόρμπιν, με το δεύτερο δημοψήφισμα να εγγράφεται στην ημερήσια διάταξη.

Η προοπτική αυτή έχει θορυβήσει την Ουάσιγκτον, όπως έδειξαν οι πρόσφατες, απαξιωτικές για τον Κόρμπιν δηλώσεις των Ντόναλντ Τραμπ και Μάικ Πομπέο. Ωστόσο, παρόμοιες κινήσεις έχουν τα αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Το γεγονός ότι τόσο ο Τζόνσον όσο και ο Χαντ επινόησαν προσχήματα για να αποφύγουν συνάντηση με τον Τραμπ κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στο Ηνωμένο Βασίλειο μαρτυρεί ότι ο Αμερικανός πρόεδρος μάλλον «καίει» όποιους επαινεί και ανεβάζει όσους ψέγει – ακόμη και στη Βρετανία.