Η απειλή Ερντογάν και το «σχέδιο Καστελόριζο»

«Δεν λέω ότι η Τουρκία θα αγοράσει τους S-400, λέω ότι τους έχει ήδη αγοράσει. Είναι τελειωμένη συμφωνία»: Με αυτή την απάντηση στο τελεσίγραφο της Ουάσιγκτον και στο αμερικανικό δίλημμα «με την Μόσχα ή με εμάς», ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απειλεί να παίξει στα άκρα την ρώσικη ρουλέτα της ανατολικής Μεσογείου.

Με την παράλληλη προσθήκη-επαναδιακήρυξη ότι η Άγκυρα θα προχωρήσει το προσεχές διάστημα στις γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ, επιβεβαιώνει ότι ο επαναπροσδιορισμός της σχέσης της Τουρκίας με τις ΗΠΑ συνιστά και καταλύτη για το ευρύτερο γεωπολιτικό status στην περιοχή. Και με αποδέκτες τόσο την Ουάσιγκτον, όσο και την Λευκωσία και την Αθήνα, στέλνει το μήνυμα με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο: «Δεν μπορούμε», δήλωσε χθες το βράδυ ο Τούρκος πρόεδρος, «να δούμε ξεχωριστά τα προβλήματα για τους S-400 και τα F-35. Δεν μπορούμε να δούμε ξεχωριστά την ένταση για τις γεωτρήσεις στην ανατολική Μεσόγειο».

Εν ολίγοις, ο Ταγίπ Ερντογάν δείχνει – μέχρι στιγμής τουλάχιστον – έτοιμος να δοκιμάσει τα όρια της αμερικανικής αποφασιστικότητας απέναντι στην Τουρκία. Και το κάνει επιλέγοντας την οδό της ευθείας πρόκλησης: Προχωρώντας αφενός την διαδικασία απόκτησης των S-400 και απειλώντας αφετέρου – εμμέσως πλην σαφώς – με δημιουργία νέων τετελεσμένων στην ανατολική Μεσόγειο, κι ενδεχομένως και στο Αιγαίο, εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες υλοποιήσουν τις προειδοποιήσεις για αντίποινα και αποκλείσουν οριστικά την Τουρκία από το πρόγραμμα των F-35.

Η απειλή δεν είναι αμελητέα ούτε για την Λευκωσία, ούτε για την Αθήνα – πόσο μάλλον μετά το κρεσέντο της τουρκικής επιθετικότητας στο Αιγαίο τα τελευταία 24ωρα. Μόνον μέσα στις τελευταίες 48 ώρες έχουν καταγραφεί 180 παραβάσεις του εθνικού εναέριου χώρου – αριθμός που αποτελεί ρεκόρ εξαμήνου – ενώ είχαμε και τέσσερις υπερπτήσεις κάθε μέρα, και δη την ώρα που βρισκόταν σε εξέλιξη η μεγάλη άσκηση του Πολεμικού Ναυτικού «Καταιγίδα».

Στο κάδρο αυτό, τόσο στο υπουργείο Άμυνας όσο και στο υπουργείο Εξωτερικών η προοπτική ενός «θερμού καλοκαιριού» δεν αποτελεί πλέον ένα σενάριο χαμηλών πιθανοτήτων. Οι ανησυχίες είναι σαφείς και εστιασμένες: Η Τουρκία έχει ήδη στείλει πλοίο για την πραγματοποίηση γεωτρήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ και ουδείς αποκλείει να έχει ανάλογα σχέδια και για περιοχές κοντά στο Καστελόριζο εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.

  

Σε μια τέτοια περίπτωση οι επιλογές για την ελληνική πλευρά δεν είναι πολλές. Η Κύπρος μπορεί, εκ των πραγμάτων και λόγω απουσίας εναλλακτικών, να εξαντλεί τις νομικές και διπλωματικές ενέργειες, για την Ελλάδα όμως οποιαδήποτε τέτοια κίνηση συνιστά αμφισβήτηση κυριαρχίας και «σημαίνει πράξεις». «This means actions» ήταν ακριβώς και η φράση που χρησιμοποίησε ο υπουργός Άμυνας Ευάγγελος Αποστολάκης στην τελευταία επίσκεψή του στις ΗΠΑ, για να καταστήσει σαφές πως εάν η Τουρκία επιχειρήσει οποιαδήποτε κίνηση στην θαλάσσια περιοχή του Καστελόριζου η Ελλάδα θα απαντήσει άμεσα.

Το ίδιο ακριβώς μήνυμα, σύμφωνα με απολύτως έγκυρες πληροφορίες, είχε μεταφέρει και ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Κατρούγκαλος στην τελευταία του συνάντηση με τον Τούρκο ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου στο Ελσίνκι.

Στο δια ταύτα, τόσο οι Αμερικανοί όσο και η Άγκυρα γνωρίζουν πλέον πολύ καλά ποια είναι η απόλυτη κόκκινη γραμμή για την Ελλάδα. Το ερώτημα είναι εάν στο πλαίσιο της ενδο-νατοϊκής μάχης ισχύος και του γεωπολιτικού μπρα ντε φερ με την Ουάσιγκτον θα ρισκάρουν και να την δοκιμάσουν.

Εδώ, η μία διπλωματική εκτίμηση λέει πως ο Ερντογάν θα τραβήξει το σχοινί μέχρι εκεί που δεν θα σπάσει – θα κορυφώσει, δηλαδή, τον πόλεμο νεύρων αλλά δεν θα ρισκάρει μια γενική αποσταθεροποίηση στην περιοχή, και πιθανώς και εντός Τουρκίας, την ώρα που έχει ήδη πολλαπλά ανοιχτά μέτωπα και βρίσκεται ένα βήμα πριν από την έναρξη νέων πολεμικών επιχειρήσεων κατά των Κούρδων στη Συρία.

Μια δεύτερη διπλωματική οπτική, ωστόσο, σημειώνει ότι η Τουρκία ιστορικά εκμεταλλεύεται κρίσιμες και μεταβατικές πολιτικές συγκυρίες στην Ελλάδα για να δημιουργήσει γεωπολιτικά τετελεσμένα και να ενισχύσει τις διεκδικήσεις της. Εδώ, για κάποιες πλευρές έχει αξία και η προειδοποίηση Σημίτη για κίνδυνο «νέων Ιμίων», παρά την – εύλογη – κριτική προς τον πρώην πρωθυπουργό για την παράλληλη πρόταση του υπέρ της επίλυσης «εκκρεμοτήτων» με την Τουρκία. Κι όσοι δίνουν βάση σ’ αυτή την ιστορική πραγματικότητα, δείχνουν ως ιδιαίτερα κρίσιμο διάστημα για τα ελληνοτουρκικά το διάστημα αμέσως μετά τις εκλογές της 7ης Ιουλίου…

     

πηγή