Αντί στεφάνου, 30 χρόνια μετά

Γράφει ο Πέτρος Μανταίος

Πέρασαν κιόλας 30 χρόνια. Από τη ματωμένη νύχτα του Πεκίνου της 4ης προς 5η Ιουνίου 1989. Εξέγερση στην κεντρική πλατεία Τιεν Αν Μεν (της Ουράνιας Γαλήνης, στην ελληνική απόδοση). Η Πρώτη δημοκρατική εξέγερση στη μετα-μαοϊκή Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας (έχουν και τα ονόματα τις… ιδιοτροπίες τους, αποκαλύπτουν…).

Αμέτρητοι, ακόμα και τώρα, οι νεκροί και οι αγνοούμενοι. «Οταν ο γιος μου βρήκε τραγικό θάνατο στην πλατεία Τιεν Αν Μεν ήμουν 52 ετών. Σήμερα είμαι 82 και σίγουρα δεν θα ζήσω άλλα τριάντα χρόνια για να δω την αποκατάσταση των θυμάτων, αν αυτή συμβεί…». Ζανγκ Ζιγιάνγκ, μητέρα, τότε μαθητή λυκείου («παρασκήνιο», προχθεσινή «Εφ.Συν.»).

Από σχετικό ρεπορτάζ του Γιώργου Τσιάρα, στο ίδιο φύλλο της «Εφ.Συν.»: «Οπως κάθε χρονιά, οι κινεζικές αρχές προετοιμάστηκαν προσεκτικά για την επέτειο της σφαγής, φυλακίζοντας δεκάδες αντιφρονούντες “συνήθεις υπόπτους”, αυξάνοντας ακόμη περισσότερο την προληπτική λογοκρισία στο “σιδερόφραχτο” Ιντερνετ, ιδιαίτερα στο “κινεζικό facebook”, την πλατφόρμα Weibo, και φυσικά γεμίζοντας την πόλη με χιλιάδες πάνοπλους αστυνομικούς έτοιμους να συλλάβουν…». Μόνο στο Χονγκ Κονγκ τιμήθηκε, εκ παραδόσεως, η θλιβερή επέτειος: κάθε χρόνο, επί τριάντα χρόνια, χιλιάδες διαδηλωτές ξενυχτούν τους νεκρούς της Τιεν Αν Μεν με αναμμένα κεριά.

Γύρισα 30 χρόνια πίσω. Στο χρονογράφημά μου «στα πεταχτά» με τίτλο «Αντί στεφάνου», που δημοσίευσα στην «Ελευθεροτυπία», 7 Ιουνίου 1989: «Τέσσερις μέρες τώρα πιάνω το μολύβι γράφω δυο λέξεις και σταματάω: Ουράνια Γαλήνη. Τσαλακώνω το χαρτί, το πετάω στο καλάθι και ξαναγράφω: Ουράνια Γαλήνη. Και σταματάω. Τέσσερις μέρες. Αμέτρητες φορές τη μέρα. Γεμίζω το καλάθι με τσαλακωμένα χαρτιά. Γράφουν μόνο δυο λέξεις: Ουράνια Γαλήνη. Υστερα παίρνω το λεωφορείο, γυρίζω σπίτι και λέω στη γυναίκα μου: “Αμα με ζητήσει κανείς στο τηλέφωνο, λείπω”…».