Athens Voice: Η ανατομία μιας χυδαιότητας

γράφει ο Αλέξανδρος Βάκουλας

Χθες ένα συγκεκριμένο σχόλιο που αναρτήθηκε στη fanpage της Athens Voice έτυχε εξαιρετικής διάδοσης. Παρά το πνευματώδες τους πράγματος που διεκδικεί κάθε αντίστοιχη ανάρτηση, το περιεχόμενο της δεν μπορεί να χαρακτηριστεί, με περισσή επιείκεια, ως κάτι παραπάνω από μια αποτυχημένη «εξυπνάδα».

Υπάρχει μια σειρά ζητήματα που εγείρονται. Για να τα εντοπίσουμε, βοηθά να ξεκινήσουμε από την ανατομία αυτού του αποτυχημένου σχολίου.

Πρώτα απ’ όλα, ας σκεφτούμε τους όρους με τους οποίους παράγεται περιεχόμενο στις ηλεκτρονικές πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Ο τρόπος που οι αναρτήσεις αποκτούν αυξημένη διάδοση είναι μέσω της ενασχόλησης / δέσμευσης (engagement) με την εκάστοτε ανάρτηση. Ιδανικό περιεχόμενο για να προκαλέσει τους αναγνώστες να αντιδράσουν είναι περιεχόμενο αιχμηρό, πολωτικό, αφοριστικά γενικόλογα ή σπανιότερα, εξαιρετικά ευρηματικό. Επίσης βοηθά όταν είναι σύντομο και ατακαδόρικο. Στην επιδίωξη παραγωγής σύντομου και περιεκτικό περιεχομένου, εξαιρετικά χρήσιμη είναι η άντληση νοήματος με μια καλή αναφορά σε κάτι που ο αναγνώστης θυμάται και είχε σημασία γι αυτόν στο παρελθόν.

Έτσι, η συγκεκριμένη ανάρτηση δεν είναι κάτι που ξεφεύγει από την πεπατημένη. Γιατί λοιπόν προκάλεσε τόσο έντονες αντιδράσεις;

Ας εστιάσουμε στην αναφορά που επιχειρήθηκε, ώστε το σχόλιο να αντλήσει από την ανάμνηση επίκαιρου σχολίου σε σχέση με τον Αλέξη Τσίπρα.

Το 2008, σε μια από τις πρώτες του εμφανίσεις ως επικεφαλής του ΣυΡιζΑ, ο Αλέξης Τσίπρας είχε βρεθεί στο Προεδρικό Μέγαρο με αφορμή την Εορτή της Δημοκρατίας. Μαζί του βρισκόταν η Καντίτσα Σάνκο, μετανάστρια από τη Σιέρα Λεόνε που βρισκόταν στην Ελλάδα για περισσότερο από τη μισή της ζωή. Κατά δήλωσή του, ο πρωθυπουργός είχε δηλώσει ότι η πρόσκληση του στην κα. Σάνκο είχε σκοπό συμβολικό, αλλά και προσωπικό. Η γυναίκα αυτή είχε σχολιαστεί με ύφος ουδόλως διαφορετικό από αυτό που μεταχειρίστηκε η Athens Voice στη χθεσινή της ανάρτηση.

Έντεκα χρόνια μετά, κάποιος αποφάσισε να ανασύρει τη συγκεκριμένη αναφορά. Η ερμηνεία της κριτικής προς τον ΣυΡιζΑ δεν είναι δύσκολη. Ο σχολιαστής επιχειρεί να αποδόσει επικοινωνιακή χρήση των μεταναστών από την παρούσα κυβέρνηση, κάτι που η απάντηση/ μη-απολογία της Athens Voice, μετά από την ευρεία αντίδραση που δοκίμασε, επιβεβαιώνει.

Αφού το παραπάνω δεν φαίνεται δύσκολο να το καταλάβει ο αναγνώστης, θα πει κανείς, γιατί τόσο θέμα;

Η επιλογή κάποιου να μεταχειριστεί ένα φραστικό εύρημα για να ενδυναμώσει το σχόλιό του, τον επιβαρύνει με την ευθύνη για την ευστοχία του. Εν προκειμένω, με την αναφορά που θίγεται πιο πάνω και την παράθεση του θανάτου της νοσηλεύτριας, επιχειρείται η κριτική στον επικοινωνιακό χειρισμό του μεταναστευτικού. Έναν χειρισμό που η κριτική στον οποίο, έστω και αδύναμα διατυπωμένη, θα μπορούσε να σταθεί από μόνης της. Το φραστικό σχήμα ωστόσο δεν βρήκε την αιχμή του και το περιεχόμενο των αντιδράσεων το υπογραμμίζουν.

Ας εστιάσουμε στο ποιος πραγματικά μπήκε στο στόχαστρο αυτού του σχολίου. Παρότι ο στόχος ήταν ο Αλέξης Τσίπρας, η συγκεκριμένη κριτική απέτυχε παταγωδώς να θίξει αυτό που σκόπευε. Κατ’ επέκταση, και αυτόν που φιλοδοξούσε να στοχεύσει. Στο στόχαστρο, πραγματικά, βρέθηκε μια γυναίκα, μετανάστρια χωρίς χαρτιά, πιθανώς ανασφάλιστη, επισφαλώς εργαζόμενη. Μια γυναίκα, αποκλειστική νοσοκόμα, που πήδηξε από τον πρώτο όροφο νοσοκομείου και κατέληξε να χάσει τη ζωή της, φοβισμένη και αθέλητα ή απελπισμένη και σκοπίμως. Μια γυναίκα που φοβόταν την απέλαση. Μία γυναίκα που ονομαζόταν Γκαϊανέ Κασαρτζιάν και βρισκόταν για περισσότερα από 25 χρόνια στην Ελλάδα.

Ποιο πνευματώδες σχόλιο είναι τόσο εύστοχο που να μπορεί να στηρίξει το βάρος ενός τέτοιου θανάτου; Σίγουρα όχι αυτό. Η επιλογή του συγκεκριμένου επίκαιρου σημείου για την διατύπωση μιας τέτοιας κριτικής ήταν άστοχο και εκτροχίασε οποιαδήποτε προσπάθεια διατύπωσης σχολίου.

Υπό τον ορυμαγδό των αντιδράσεων, στο σημείο αυτό, χρειάζεται και μια κουβέντα για τον λόγο που παράγουν τα μέσα που ταυτόχρονα παράγουν και δημοσιογραφία. Σίγουρα δεν χρησιμεύει να γινόμαστε τιμητές μιας άμεμπτης και αντικειμενικής δημοσιογραφίας. Είναι σαφές ότι κάθε μέσο, επιλέγοντας τι αναδεικνύει και τι παραλείπει, ιχνηλατεί τις προτεραιότητες του. Αυτό που θα οφείλαμε να κάνουμε, ωστόσο, είναι να αντιμετωπίζουμε γεγονότα δίκαια, τις απόψεις, γενναιόδωρα και αναλυτικά και τις πληροφορίες, με επιφύλαξη.

Αντιμετωπίζοντας το χθεσινό σχόλιο γι’ αυτό που είναι, λοιπόν, αντικρίζουμε, στη βάση μιας άστοχης κριτικής με ψήγματα επιχειρήματος, μια χυδαία εξυπνάδα στο κυνήγι των clicks.