Με πόσα αγοράζεις μια χώρα;

Ας ξεκινήσουμε υποθέτοντας ότι κάποιο Ταμείο (εν προκειμένω κάποιο που ονομάζεται ΤΑΙΠΕΔ), όποιο κι αν είναι αυτό, νομιμοποιείται να αποτιμά την περιουσία του ελληνικού δημοσίου, με σκοπό την εκποίησή της. Σε ποια τιμή μπορεί κανείς να αγοράσει την περιουσία αυτή; Με βάση το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων του 2013-2016, η απάντηση του ΤΑΙΠΕΔ είναι 9.4 δις ευρώ,. Σήμερα. Σύντομα μπορεί να πέσει και άλλο αυτή η τιμή. Όπως επισημαίνεται σε καίρια ερώτηση προς τον πρωθυπουργό, την οποία κατέθεσε τις προηγούμενες ημέρες ο επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης, η τιμή αυτή ήταν 50 δις την εποχή του πρώτου μνημονίου και 285 δις πριν το 2010. Ο επικεφαλής της αντιπολίτευσης καλεί τον πρωθυπουργό να τοποθετηθεί για το ποιόν του ΤΑΙΠΕΔ ως θεσμού. Και ενώ αναμένουμε την απάντηση του πρωθυπουργού, ας δούμε τι ακριβώς πωλείται στην τιμή των 9,4 δις. Του Τέλη Τύμπα

Η απάντηση είναι μια ατέλειωτη σειρά από  υποδομές, εταιρείες και ακίνητα. Στο χαρτοφυλάκιo του ΤΑΙΠΕΔ περιλαμβάνονται ήδη τα εξής (τα στοιχεία από την ιστοσελίδα του Ταμείου, τα έχω βάλει σε μια σειρά με βάση τομείς): Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα, ΔΕΗ, Δημόσια Επιχείρηση Αερίου, Ελληνικά Πετρέλαια, Υπεράκτια Εγκατάσταση Αποθήκευσης Φυσικού Αερίου,  ΛΑΡΚΟ, Ελληνικοί Αυτοκινητόδρομοι, Εγνατία Οδός, ΤΡΑΙΝΟΣΕ, οργανισμοί λιμένων των δύο μεγαλύτερων λιμένων της χώρας (Πειραιά και Θεσσαλονίκης, εκ των μεγαλυτέρων της Μεσογείου, σε στρατηγική θέση και οι δύο) και 10 περιφερειακών λιμένων, ένας μεγάλος αριθμός από μικρά λιμάνια και μαρίνες, Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, δεκάδες περιφερειακά αεροδρόμια της χώρας,  Ελληνική Βιομηχανία Οχημάτων, οι εταιρείες ύδρευσης και αποχέτευσης της πρωτεύουσας και της συμπρωτεύουσας (δηλαδή οι εταιρείες παροχής του αγαθού του νερού στην πλειοψηφία των πολιτών της χώρας), Ελληνικά Ταχυδρομεία και Ψηφιακό Μέρισμα (φάσμα ραδιοσυχνοτήτων).
Απόλυτη δηλαδή ιδιωτικοποίηση των πάντων, από το να πιείς νερό μέχρι να μαγειρέψεις με ηλεκτρικό στην κουζίνα, από το να μετακινηθείς με αυτοκίνητο, τραίνο, πλοίο και αεροπλάνο μέχρι το να στείλεις γράμμα, να μιλήσεις στο κινητό, να ακούσεις ραδιόφωνο ή να δεις τηλεόραση. Για 9,4 δις ευρώ και ίσως και λιγότερο. Πρόκειται για ένα πολύ μικρό ποσό, ελάχιστο σε σχέση με το χρέος της χώρας. Το ΤΑΙΠΕΔ δεν είναι προφανώς κάποιος θεσμός που θα λύσει την κρίση χρέους. Στήθηκε για να ξεπουληθεί η δημόσια περιουσία.

Δεν υπάρχει ιστορικό προηγούμενο στις χώρες της Δύσης, δεν υπάρχει χώρα που να ευημερεί στην Ευρώπη που να έχει αποτολμήσει κάτι αντίστοιχο. Αξίζει να γνωρίζουμε ότι, σε αρκετές περιπτώσεις (π.χ. ΔΕΗ), δημόσιος πλούτος της Ελλάδας θα ιδιωτικοποιηθεί μέσω ΤΑΙΠΕΔ, υπέρ, πιθανότατα, αγοραστών που θα είναι οι αντίστοιχες δημόσιες επιχειρήσεις Ευρωπαϊκών χωρών που ευημερούν! Όλα αυτά τη στιγμή που, όπως έχει παρατηρήσει επανειλημμένα ο καθηγητής οικονομικών και υπεύθυνος του ΣΥΡΙΖΑ για θέματα ανάπτυξης Γιώργος Σταθάκης, η ιδιωτικοποίηση στην Ελλάδα είχε ήδη προχωρήσει πολύ περισσότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο μετά από τα κύματα ιδιωτικοποιήσεων των κυβερνήσεων Μητσοτάκη και Σημίτη. Σίγουρα πολύ περισσότερο σε σύγκριση με χώρες όπως η Γερμανία, η οποία, πολύ χαρακτηριστικά, δεν προχώρησε ποτέ στην πλήρη ιδιωτικοποίηση του τραπεζικού της τομέα.
Το τι επιπλέον μπορεί να αγοράσει κάποιος με τα 9,4 δις ευρώ παραμένει σκανδαλωδώς αδιευκρίνιστο. Η λίστα των ακινήτων του χαρτοφυλακίου του ΤΑΙΠΕΔ είναι  τεράστια. Από τον ανυπολόγιστης αξίας χώρο του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού, μέχρι ένα μεγάλο αριθμό από τουριστικά ακίνητα, κτήρια ολυμπιακών εγκαταστάσεων και κτήρια υπουργείων (τα οποία, όπως διευκρίνισε το ΤΑΙΠΕΔ, θα παραχωρηθούν με προίκα τη δέσμευση του δημοσίου να πληρώνει για δεκαετίες ενοίκιο σε αυτόν που θα τα αγοράσει—ο οποίος δεν θα ρισκάρει εντέλει καθόλου με την αγορά τους). Όπως τονίζεται σε επίκαιρη κοινοβουλευτική ερώτηση μελών του ΣΥΡΙΖΑ που κατατέθηκε στις 21 Μαρτίου, με την εκποίηση του Αστέρα Βουλιαγμένης είναι άγνωστο τι θα γίνει με τον αρχαίο ναό του Απόλλωνος Ζωστήρος, ο οποίος βρίσκεται στον προς εκποίηση χώρο. Καθόλου ίσως τυχαία, όπως έχει επισημάνει με παρέμβασή της η επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ για θέματα περιβάλλοντος Ηρώ Διώτη,  με αναπτυξιακό νόμο που βρίσκεται στη Βουλή περιορίζονται οι αρμοδιότητες των αρχαιολογικών υπηρεσιών σε περίπτωση στρατηγικών επενδύσεων.
Το τι είναι παθητικό και τι όχι από αυτά που εκποιούνται σηκώνει μεγάλη κουβέντα. Ένα νησιωτικό αεροδρόμιο μπορεί να είναι παθητικό αν η μονάδα οικονομικής ανάλυσης είναι μόνο το αεροδρόμιο, μπορεί όμως να μην είναι αν συνυπολογίσει κάποιος πόσο κερδίζει σε έσοδα το νησί και η κοινωνία γενικότερα από τον τουρισμό και τις άλλες οικονομικές δραστηριότητες που προϋποθέτουν την ύπαρξη του συγκεκριμένου αεροδρομίου. Δεν είναι όμως ότι το ΤΑΙΠΕΔ και αυτοί που το εξουσιοδότησαν να αποτιμήσει και να εκποιήσει τη δημόσια περιουσία κάνουν λάθος ως προς το τι είναι παθητικό και τι όχι. Μάλλον δεν τους ενδιαφέρει καθόλου τι είναι παθητικό και τι κερδοφόρο για το δημόσιο. Την πιο άμεση απόδειξη γι αυτό παρέχει η υπαγωγή στο ΤΑΙΠΕΔ εταιρειών δημοσίου συμφέροντος που είναι γνωστοί για την κερδοφορία τους. Όπως ο διαχρονικά κερδοφόρος ΟΠΑΠ. Ο οποίος εκποιείται μαζί με τα Κρατικά Λαχεία, τον Οργανισμό Διεξαγωγής Ιπποδρομιών Ελλάδος, το Καζίνο Πάρνηθας και τις Άδειες παιχνιομηχανημάτων του Οργανισμού Προγνωστικών Αγώνων Ποδοσφαίρου.
Μετά από τρεις δεκαετίες ιδεολογικής ηγεμονίας του νεοφιλελευθερισμού και ιδιωτικοποιήσεων, οι χώρες του δυτικού κόσμου με τη μεγαλύτερη, συγκριτικά με άλλες, ευημερία και ισότητα επέμειναν στην ανάγκη διατήρησης ενός ισχυρού δημόσιου τομέα. Δεν διανοήθηκαν ποτέ μια ιδιωτικοποίηση τόσο καθολική (πόσο μάλλον τόσο ραγδαία) όσο αυτή που επιχειρείται σήμερα στην Ελλάδα. Αυτό αποκρύπτεται επιμελώς σήμερα στη χώρα μας. Επειδή αυτοί (κόμματα και πρόσωπα της συγκυβέρνησης) που σήμερα προωθούν την καθολική ιδιωτικοποίηση έχουν κάθε λόγο να αποκρύπτουν την παρατεταμένη κακοποίηση του δημόσιου τομέα από τους ίδιους. Παρουσιάζουν το δημόσιο ως εγγενώς αντιπαραγωγικό και επομένως μη απαραίτητο, επιχειρώντας να κρύψουν το ότι το πρόβλημα δεν είναι το δημόσιο αλλά οι δικές τους πολιτικές, τα δικά τους κόμματα, τα δικά τους πολιτικά πρόσωπα.
Ένα υποστηρικτής ενός καθεστώτος όπως της Γερμανίας ή της Σουηδίας και ένα υποστηρικτής ενός καθεστώτος που θα στοχεύει στην γενικευμένη ευημερία και δημοκρατία, χωρίς κοινωνικές τάξεις, θα διαφωνήσουν ως προς τη φυσιογνωμία του δημόσιου τομέα. Η ανάγκη όμως ενός ισχυρού δημόσιου τομέα είναι και για τους δύο δεδομένη. Οι μαθητευόμενοι μάγοι του ΠΑΣΟΚ, της ΝΔ και της ΔΗΜΑΡ προχωρούν όμως σε κάτι που είναι τελείως διαφορετικό: την απόλυτη κατάργηση του δημόσιου τομέα.
Επείγει να συζητήσουμε με δημοκρατικό και αποτελεσματικό τρόπο το αποτέλεσμα της κακοποίησης του δημόσιου τομέα από το μονοπώλιο των κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, την υποβάθμισή του από τον κομματισμό και την πελατειακή λειτουργία, την υλική και ιδεολογική απαξίωσή του. Να συζητήσουμε με διαφάνεια και χωρίς αγκυλώσεις που ενδέχεται να λειτουργήσουν σε βάρος του ίδιου του δημόσιου τομέα. Χωρίς μια τέτοια συζήτηση δεν θα καταλάβουμε που βρισκόμαστε, δεν θα μπορέσουμε επομένως να αναβαθμίσουμε το δημόσιο. Δεν θα μπορέσουμε να στήσουμε θεσμούς κρίσης και κίνητρα (π.χ. ελκυστικές απολαβές) που θα φέρουν στο δημόσιο τομέα τους άριστους των προπτυχιακών και των μεταπτυχιακών προγραμμάτων των πανεπιστημίων μας. Οι οποίοι, με τη σειρά τους, με την ποιότητα της συλλογικής τους δουλειάς ως εμπνευσμένοι και  ικανοί δημόσιοι λειτουργοί και υπάλληλοι θα εγγυώνται ότι θα υπάρχουν οι δημόσιες υποδομές που θα εξασφαλίζουν ίσες δυνατότητες για κάθε παιδί.
Να συζητήσουμε όσο χρειάζεται για το πιο δόκιμο εύρος και βάθος του δημόσιου τομέα. Να δούμε με διαφάνεια και δημοκρατία αν πρέπει να παραχωρήσει κάτι το δημόσιο,  αφού βέβαια δούμε ταυτόχρονα  τι πρέπει να πάρει επειγόντως πίσω το δημόσιο. Όπως, για παράδειγμα, ένα μέρος του τραπεζικού τομέα, το οποίο θα εγγυάται ότι κάποιοι θεσμοί (off shore, τράπεζες πλυντήρια χρήματος, ανεξέλεγκτο χρηματιστικό κεφάλαιο, κτλ) δεν θα οδηγούν την κοινωνία σε ασφυξία (άλλωστε, όπως έχει επισημάνει ο Γιάννης Μηλιός, καθηγητής οικονομικών και υπεύθυνος για οικονομικά θέματα του ΣΥΡΙΖΑ, οι τράπεζες αυτή τη στιγμή υπάρχουν μόνο επειδή δανείζονται με χρήματα που εγγυάται το δημόσιο, δηλαδή με εγγυητή την περιουσία των ελλήνων πολιτών).
Αλλά για να συζητήσουμε για το βέλτιστο δημόσιο, πρέπει πρώτα να εξασφαλίσουμε ότι θα υπάρχει κάποιο τέτοιο. Αυτό προϋποθέτει ότι, με δημοκρατικές διαδικασίες, η κοινωνία θα καταφέρει να ανατρέψει άμεσα την συγκυβέρνηση και θα δώσει τέλος στα σχέδια ραγδαίας εκποίησης της χώρας μέσω ενός αδιαφανέστατου υπερθεσμού όπως το ΤΑΙΠΕΔ.

Του Τέλη Τύμπα για το blog Χιώτικη Σφίγγα - Ο κ. Τύμπας διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και είναι μέλος της πανελλαδικής Γραμματείας του Τμήματος Ενέργειας του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ
http://tvxs.gr/