Από το κακό στο χειρότερο

Από την κατάρρευση της Κίνας και των αναδυόμενων αγορών, την περιπέτεια της Ελλάδας και τον εξαναγκασμό της στο τρίτο Μνημόνιο έως την πρώτη αύξηση των επιτοκίων από τη Fed, την έναρξη της ποσοτικής χαλάρωσης από την ΕΚΤ και την καθίζηση των πετρελαϊκών τιμών, το 2015 ήταν μια ενδιαφέρουσα χρονιά για την παγκόσμια οικονομία. 

Η κρίση της Κίνας και των αναδυομένων αγορών

Το θορυβώδες σκάσιμο της κινεζικής χρηματιστηριακής φούσκας από τις αρχές του περασμένου Ιουνίου έστειλε ρίγη σε όλον τον κόσμο. Σε μόνο μία ημέρα τον περασμένο Αύγουστο το Χρηματιστήριο της Σανγκάης έχασε 8,5%, σημειώνοντας τη μεγαλύτερη πτώση από το 2007.

Ο πανικός μεταδόθηκε χτυπώντας όλες τις αγορές του κόσμου. Μέσα από αντίστοιχου μεγέθους βουτιές οι απώλειες από τα ρεκόρ του Ιουνίου για την κινεζική αγορά ξεπέρασαν κάποια στιγμή και το 40%.

Το σκάσιμο αυτό αντανακλά το ξεφούσκωμα της εξαγωγικά προσανατολισμένης κινεζικής οικονομίας, η οποία ύστερα από χρόνια εκρηκτικών ρυθμών ανάπτυξης καλείται σε ένα περιβάλλον χαμηλής παγκόσμιας ζήτησης να μειώσει ταχύτητα.

Τα αποτελέσματα αυτής της εξέλιξης αντανακλώνται στη ζήτηση για πρώτες ύλες και εμπορεύματα, οι τιμές των οποίων βυθίζονται συμπαρασύροντας μαζί τους οικονομίες, νομίσματα και αξίες των αναπτυσσόμενων χωρών που στηρίζονται στις εξαγωγές αυτών.

Η καθίζηση του πετρελαίου

Από τα 116 δολάρια ανά βαρέλι τον Ιούνιο του 2014, η τιμή του μπρεντ βούτηξε αυτόν τον μήνα στα 36,05 δολάρια, το χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 11 ετών.

Η μεγάλη πτώση των τιμών αντανακλά τη χαμηλότερη ζήτηση της ασθμαίνουσας παγκόσμιας οικονομίας αλλά και την υπερπροσφορά καθώς ο ΟΠΕΚ -έρμαιο των προθέσεων της Σαουδικής Αραβίας και των γεωπολιτικών σχεδίων της συμμάχου της ΗΠΑ- δείχνει αδύναμος να προχωρήσει σε μείωση των εξαγωγών του.

Η μεγάλη πτώση των τιμών ενέργειας δεν κατάφερε πάντως να δώσει ώθηση στην ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας. Αντίθετα, γονατίζει τις αναπτυσσόμενες οικονομίες που στηρίζονται στις εξαγωγές του μαύρου χρυσού.

Η αλλαγή πολιτικής απο FED και ΕΚΤ

Η αμερικανική Fed προχώρησε στα μέσα αυτού του μήνα στην πρώτη αύξηση των επιτοκίων της ύστερα από μια δεκαετία, βάζοντας τέλος στην επταετή περίοδο μηδενικών επιτοκίων που ξεκίνησε το 2008.

Αρκετοί όμως αμφιβάλλουν αν η κίνηση αυτή όπως και ο τερματισμός της ποσοτικής χαλάρωσης νωρίτερα (που ενισχύουν το δολάριο και τις αξίες σε αυτό) υποδηλώνουν οριστική έξοδο της αμερικανικής οικονομίας από την κρίση του 2007-2009.

Για την ώρα τις δραματικές επιπτώσεις αυτής της αλλαγής πολιτικής από την αμερικανική κεντρική τράπεζα βιώνουν οι αναπτυσσόμενες χώρες, από τις οποίες εδώ και μήνες αποχωρούν μαζικά επενδυτικά κεφάλαια προς χάριν του δολαρίου, βυθίζοντας νομίσματα, μετοχές, επιχειρήσεις, οικονομίες.

Από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η ΕΚΤ ακολουθεί αντίστροφη πορεία. Ξεκίνησε τον περασμένο Μάρτιο τις αγορές κρατικών ομολόγων και ανακοίνωσε επέκτασή τους αυτόν τον μήνα ώς τον Μάρτιο του 2017. Παράλληλα μείωσε σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα το επιτόκιο καταθέσεων (-0,3%).

Στόχος, η αναθέρμανση της οικονομίας της ευρωζώνης. Οσο και αν χαλαρώνει όμως η νομισματική πολιτική, η ευρωπαϊκή οικονομία δεν ανακάμπτει. Η έλλειψη επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής είναι εμφανής.

Ομως αυτό απαγορεύεται διά ροπάλου από το νεοφιλελεύθερο διευθυντήριο που καθορίζει σήμερα την οικονομική πολιτική της ευρωζώνης. Αποτέλεσμα: οικονομική στασιμότητα και η ίδια ρητορική περί διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.

Η Ελληνική τραγωδία

Αν μη τι άλλο, η ελληνική κρίση οδήγησε πολύ κοντά στην άβυσσο την ευρωζώνη ενώ τροφοδότησε αρκετές φορές στη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου αστάθεια στις διεθνείς αγορές. Διόλου τυχαία θεωρείται απ’ όλα τα διεθνή ΜΜΕ κορυφαίο οικονομικό γεγονός του 2015.

Να θυμίσουμε μόνο ότι σύμφωνα με τα ξένα δημοσιεύματα, μετά από επτά χρόνια κρίσης και σκληρής λιτότητας, η χώρα μας έχει το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας στην Ε.Ε. και τις χειρότερες επιδόσεις σε όρους κοινωνικής δικαιοσύνης, η φτώχεια καλπάζει, οι Ελληνες έχουν χάσει περίπου το 1/3 του πλούτου τους ενώ η μεσαία τάξη περί τα 1,2 εκατ. μέλη από τις τάξεις της.

Κι όμως οι Ελληνες δουλεύουν περισσότερες ώρες από οποιονδήποτε άλλο λαό στην Ευρώπη.

Φοροδιαφυγή πολυεθνικών

Για ακόμη μία χρονιά οι αποκαλύψεις για τη φοροδιαφυγή των πολυεθνικών, τη μεγάλη μάστιγα της παγκόσμιας οικονομίας και των λαών του πλανήτη, περίσσεψαν. Starbucks, Fiat, Amazon, Google, Ikea και άλλοι κολοσσοί συνέχισαν -με τη βοήθεια κυβερνήσεων του ευρωπαϊκού κυρίως Βορρά- να πληρώνουν καθόλου ή ελάχιστο φόρο για τα κέρδη τους στη γηραιά ήπειρο, στερώντας από τις κυβερνήσεις των υπόλοιπων χωρών πολύτιμα έσοδα και εξαναγκάζοντας τους λαούς αυτών στη διαρκή λιτότητα.

Αποκαλύφθηκε ότι αρωγοί σε αυτό το έργο, με το «φιλικό» στις επιχειρήσεις φορολογικό τους καθεστώς, δεν είναι πια μόνον οι συνήθεις ύποπτοι, Λουξεμβούργο, Κύπρος, Ιρλανδία, αλλά και μερικές από τις κορυφαίες οικονομίες της Ευρώπης όπως η Ολλανδία, η Βρετανία και η Γερμανία.

Σύμφωνα με έρευνες που είδαν το φως στη διάρκεια της χρονιάς, οι τράπεζες της τελευταίας δέχονται εύκολα καταθέσεις-προϊόν φοροδιαφυγής.

Παρά τις αποκαλύψεις, η υποκρισία των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και των Βρυξελλών ήταν αμέτρητη.

Παρά τις αντίθετες υποσχέσεις κανένα ουσιαστικό μέτρο για την πάταξη αυτού του οικονομικού εγκλήματος δεν έχει ληφθεί. Απόρροια του ελέγχου των ευρωπαϊκών κέντρων αποφάσεων από τα επιχειρηματικά λόμπι.

Στα τελευταία αφιέρωσαν πέρυσι πάνω από το 75% των συναντήσεών τους οι υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι της Κομισιόν.

Tο σκάνδαλο VOLKSWAGEN

Η αποκάλυψη του λογισμικού που είχε εγκαταστήσει στα πετρελαιοκίνητα οχήματά της η Volkswagen προκειμένου να παραποιεί τα αποτελέσματα των ελέγχων και να τα βγάζει καθαρά ήταν αναμφίβολα το σκάνδαλο της χρονιάς.

Η απάτη ξεμπρόστιασε όχι μόνο τον γερμανικό κολοσσό αλλά όλο το γερμανικό επιχειρείν, ξεθωριάζοντας το περιβόητο «made in Germany», τη φήμη δηλαδή της Γερμανίας για την ποιότητα των προϊόντων της -ειδικά των βιομηχανικών.

Οι επιχειρηματικές συγχωνεύσεις

Ενας μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων αποφάσισαν ότι το 2015 ήταν η σωστή στιγμή για να κάνουν τη στρατηγική κίνηση. Ετσι, η συνολική αξία των εξαγορών παγκοσμίως -κυρίως από τις ΗΠΑ προς την Απω Ανατολή- χτύπησε στις αρχές Δεκεμβρίου ρεκόρ, στα 4,6 τρισ. δολάρια.

Πραγματοποιήθηκαν 9 συμφωνίες αξίας μεγαλύτερης των 50 δισ. δολαρίων, 5 περισσότερες από το 2014, και καθοριστικό ρόλο σ’ αυτό διαδραμάτισαν τα χαμηλά επιτόκια.

Μπάμπης Μιχαήλ