14 ανατροπές στη φορολογία

Ετος-σταθμός θα είναι το 2016 για τη φορολογία με τις «13+1» ανατροπές που έρχονται από φέτος. Εκτός από τη μεγάλη αλλαγή στο σκηνικό με τους φόρους, ο κλοιός σφίγγει ακόμη περισσότερο για αγρότες, ελεύθερους επαγγελματίες, μικρομεσαίους, ατομικές επιχειρήσεις, μισθωτούς/συνταξιούχους αλλά και ιδιοκτήτες ακινήτων.

Μόνο η υποχρεωτική χρήση του πλαστικού χρήματος σε όλες τις συναλλαγές των υπόχρεων είναι από μόνη της η πιο μεγάλη μεταβολή στην καθημερινότητα των φορολογουμένων. Από φέτος η Εφορία δεν θα αναγνωρίζει καμία έκπτωση δαπάνης που δεν έχει γίνει μέσω χρεωστικής ή πιστωτικής κάρτας.

Συνεπώς, οι φορολογούμενοι για να διατηρήσουν το αφορολόγητο των 9.550 ευρώ θα πρέπει οι δαπάνες τους να έχουν γίνει μόνο με πλαστικό χρήμα. Εξετάζεται να αυξηθεί στο 20% το ποσοστό του ετήσιου εισοδήματος που θα πρέπει να καλύψουν με e-αποδείξεις μισθωτοί και συνταξιούχοι.

Οι αποφάσεις θα ληφθούν μέσα στον Φεβρουάριο και έπειτα από διάλογο που θα έχει ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Τρύφωνας Αλεξιάδης με τους αρμόδιους φορείς. Στη διάρκειά του θα διερευνηθεί εάν θα παρασχεθεί αφορολόγητο ύψους 5.000 ευρώ και στους ελεύθερους επαγγελματίες προκειμένου να μετέχουν και αυτοί στο «παιχνίδι» με το πλαστικό χρήμα.

Κεντρικό σημείο αυτού του διαλόγου θα αποτελέσουν οι παρεμβάσεις στους φόρους εισοδήματος και ακινήτων. Δεν θα αλλάξουν μόνο οι συντελεστές αλλά και οι κλίμακες με τις οποίες θα φορολογηθούν τα εισοδήματα του 2016.

Ειδικά στο εισόδημα, η νέα κλίμακα για μισθωτούς/συνταξιούχους θα είναι προοδευτικότερη, δηλαδή θα έχει περισσότερα κλιμάκια και στόχος είναι να υπάρξει μετατόπιση των βαρών προς αυτούς που έχουν μεγαλύτερα εισοδήματα. Στα μείον της νέας κλίμακας είναι η ενσωμάτωση της εισφοράς αλληλεγγύης.

Αλλες αλλαγές που «ψήνονται» είναι στα τεκμήρια διαβίωσης, στις φοροαπαλλαγές, στον νέο φόρο ακινήτων (ΕΝΦΙΑ), για τον οποίο, παρά το μεσοσταθμικό «κούρεμα» του 20% στις αντικειμενικές αξίες που διέταξε το ΣτΕ, δεν μεταβάλλεται ο εισπρακτικός στόχος των 2,65 δισ. ευρώ.

Το 2016 θα είναι δυσκολότερο για τους αγρότες καθώς η προκαταβολή φόρου εισοδήματος που θα πληρώσουν το 2016 θα είναι αυξημένη από το 55% στο 75%, ενώ μεγαλύτερος θα είναι και ο φορολογικός πέλεκυς μετά την αύξηση του συντελεστή από το 13% στο 20%.

Επιπλέον έσοδα 200 εκατ. αναμένεται να φέρει το 2016 η νέα κλίμακα φορολόγησης των ενοικίων | 

Στην ίδια μοίρα θα βρεθούν και όσοι εισπράττουν εισοδήματα από ενοίκια, αφού οι φόροι που θα πληρώσουν φέτος θα είναι υψηλότεροι κατά 142,2 εκατ. ευρώ.

Στους ζημιωμένους του 2016 θα είναι και χιλιάδες κάτοικοι που διαμένουν σε ακριτικά νησιά. Και αυτό γιατί από την 1η Ιουνίου του 2016 θα καταργηθεί το καθεστώς του μειωμένου κατά 30% ΦΠΑ σε μία νέα ομάδα νησιών. Το μέτρο έχει προηγηθεί (από 1ης Οκτωβρίου του 2015) για τα εξής έξι αιγαιοπελαγίτικα νησιά: Θήρα, Μύκονο, Νάξο, Πάρο, Ρόδο και Σκιάθο.

Αλλες παρεμβάσεις που θα αρχίσουν να ξεδιπλώνονται σταδιακά από την αρχή του νέου έτους είναι η ενεργοποίηση του Περιουσιολογίου και το νομοσχέδιο για το «μαύρο χρήμα». Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, στη ρύθμιση για τη νομιμοποίηση των «μαύρων» καταθέσεων θα περιληφθούν και υποθέσεις για τις οποίες έχει ήδη ξεκινήσει ο έλεγχος αλλά δεν έχει τελεσιδικήσει σε επίπεδο Δικαιοσύνης.

Οι εισηγήσεις που δέχεται η ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών είναι να περιληφθούν ακόμη και οι υποθέσεις για τις οποίες δεν έχουν ακόμη εκδικαστεί στα διοικητικά δικαστήρια προκειμένου να υπάρξει αποσυμφόρηση για τη Δικαιοσύνη αλλά και να στεφθεί με σίγουρη εισπρακτική επιτυχία το εγχείρημα.

Ο φόρος για τη νομιμοποίηση των κεφαλαίων θα υπολογίζεται με βάση τη φορολογική κλίμακα του εισοδήματος των φυσικών προσώπων του έτους κατά το οποίο αποκτήθηκαν τα κεφάλαια. Η επιλογή του έτους θα είναι δικαίωμα του φορολογούμενου.

Οσοι μεταφέρουν τα κεφάλαιά τους από το εξωτερικό στην Ελλάδα ή από «το στρώμα» στο τραπεζικό σύστημα θα έχουν σημαντική έκπτωση από τον φόρο. Η ρύθμιση οικειοθελούς συμμόρφωσης αποτελεί για το υπουργείο το «σκαλοπάτι» για το Περιουσιολόγιο, στο οποίο οι φορολογούμενοι θα κληθούν να δηλώσουν το σύνολο της κινητής και ακίνητης περιουσίας τους σε Ελλάδα και εξωτερικό.

Αναλυτικότερα, όμως, οι αλλαγές που θα τεθούν σε ισχύ από το 2016 έχουν ως εξής:

① Πλαστικό χρήμα:

Από φέτος μπαίνει για τα καλά στην καθημερινότητά μας, αφού η Εφορία θα αναγνωρίζει πλέον για έκπτωση μόνο δαπάνες που πραγματοποιούνται μέσω χρεωστικών ή πιστωτικών καρτών ή μέσω τραπεζικής συναλλαγής.

Ηδη από τον Ιούλιο με την επιβολή των capital controls οι συναλλαγές με κάρτες έχουν υπερδιπλασιαστεί.

Από το 2016 ουσιαστικά καθίσταται υποχρεωτική η χρήση των καρτών στις καθημερινές συναλλαγές, αφού οι φορολογούμενοι για να κερδίσουν το αφορολόγητο όριο αλλά και τις εκπτώσεις φόρου που θα διατηρηθούν για τα εισοδήματα του 2016 θα πρέπει να πραγματοποιούν όλες τις δαπάνες που δηλώνουν στη φορολογική τους δήλωση με πλαστικό χρήμα.

Αυτό σημαίνει ότι με κάρτες ή με τραπεζική συναλλαγή θα πρέπει να γίνονται οι αγορές καταναλωτικών ή μη αγαθών, οι πληρωμές για φροντιστήρια, ιδιωτικά σχολεία, ενοίκια, ιατρικά έξοδα, νοσήλια, βοηθητικό προσωπικό, ξενοδοχεία, εστιατόρια, ταβέρνες, μπαρ και οποιαδήποτε αγορά κινητών και ακίνητων περιουσιακών στοιχείων.

Παράλληλα, εξετάζεται για τους επιτηδευματίες όλες οι επαγγελματικές δαπάνες που εκπίπτουν από τα ακαθάριστα έσοδά τους να γίνονται με ηλεκτρονικό τρόπο και όχι μόνο όσες είναι άνω των 500 ευρώ. Δηλαδή, να καταργηθεί το όριο των 500 ευρώ.

② «Μαύρο χρήμα» - Περιουσιολόγιο:

Αμέσως μετά τις γιορτές θα κατατεθούν στη Βουλή τα δύο νομοσχέδια για τη φορολόγηση και νομιμοποίηση του «μαύρου χρήματος» και το νέο Περιουσιολόγιο. Οι εισηγήσεις που δέχεται η ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών είναι στο νομοσχέδιο για το αδήλωτο χρήμα να περιληφθούν ακόμη και οι υποθέσεις οι οποίες δεν έχουν ακόμη εκδικαστεί στα διοικητικά δικαστήρια προκειμένου να υπάρξει αποσυμφόρηση για τη Δικαιοσύνη αλλά και να στεφθεί με σίγουρη εισπρακτική επιτυχία το εγχείρημα.

Ο φόρος για τη νομιμοποίηση των κεφαλαίων θα υπολογίζεται με βάση τη φορολογική κλίμακα του εισοδήματος των φυσικών προσώπων του έτους κατά το οποίο αποκτήθηκαν τα κεφάλαια. Η επιλογή του έτους θα είναι δικαίωμα του φορολογούμενου.

Οσοι μεταφέρουν τα κεφάλαιά τους από το εξωτερικό στην Ελλάδα ή από «το στρώμα» στο τραπεζικό σύστημα θα έχουν σημαντική έκπτωση από τον φόρο. Η ρύθμιση οικειοθελούς συμμόρφωσης αποτελεί για το υπουργείο το «σκαλοπάτι» για το Περιουσιολόγιο, στο οποίο τον Σεπτέμβριο του 2016 οι φορολογούμενοι θα κληθούν να δηλώσουν το σύνολο της κινητής και ακίνητης περιουσίας τους σε Ελλάδα και εξωτερικό. Περιουσιακά στοιχεία που θα εντοπιστούν από τις φορολογικές αρχές να μην έχουν δηλωθεί στο Περιουσιολόγιο θα κατάσχονται και θα επιβάλλεται πρόστιμο ισόποσο της αξίας τους.

③ Φόρος εισοδήματος:

Τον Φεβρουάριο του 2016 αναμένεται να ανοίξει ο διάλογος για τη μεγάλη φορολογική μεταρρύθμιση για τη φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων που θα εφαρμοστεί από τα εισοδήματα που θα αποκτήσουν οι φορολογούμενοι από την 1η Ιανουαρίου του 2016.

Στις προθέσεις της ηγεσίας του υπουργείου Οικονομικών είναι η επιστροφή σε μια ενιαία φορολογική κλίμακα με την οποία θα αθροίζονται και θα φορολογούνται όλα τα εισοδήματα. Η θέσπιση ενιαίας φορολογικής κλίμακας πρόκειται να προκαλέσει αύξηση των φορολογικών εσόδων κατά τουλάχιστον 300 εκατ. ευρώ, καθώς οι φορολογούμενοι που έχουν εισόδημα από πολλαπλές πηγές πρόκειται να επιβαρυνθούν.

④ Ελεύθεροι επαγγελματίες:

Τα τελευταία χρόνια οι 700.000 ελεύθεροι επαγγελματίες έχουν υποστεί τις περισσότερες φορολογικές αλλαγές. Το 2016 οι αλλαγές θα είναι ιδιαίτερα σκληρές δεδομένου ότι με την εκκαθάριση της φορολογικής δήλωσης που θα υποβάλουν θα κληθούν να πληρώσουν αυξημένη προκαταβολή φόρου.

Συγκεκριμένα, η προκαταβολή φόρου εισοδήματος έχει αυξηθεί για τα εισοδήματα του 2015 από 55% σε 75% ενώ για τα εισοδήματα του 2016 εκτοξεύεται στο 100%. Στους φορολογούμενους που θα επιβαρυνθούν περιλαμβάνονται και τα «μπλοκάκια».

⑤ Επιχειρήσεις:

Τα κέρδη των επιχειρήσεων του 2015 θα φορολογηθούν το επόμενο έτος με νέο υψηλότερο συντελεστή, ο οποίος διαμορφώ­θηκε σε 29% από σε 26%. Οι ομόρρυθμες και ετερόρρυθμες εταιρείες θα πληρώσουν και αυξημένη προκαταβολή φόρου εισοδήματος αφού ο συντελεστής από 55% ανέβηκε στο 75%.

⑥ Αγρότες:

Η προκαταβολή φόρου εισοδήματος που θα πληρώσουν το 2016 με την εκκαθάριση των φορολογικών δηλώσεων αυξάνεται από το 55% στο 75%. Επίσης αυξάνεται ο φορολογικός συντελεστής από το 13% στο 20%.

⑦ Ενοίκια:

Η αρχή της νέας φορολογικής επίθεσης στα εισοδήματα αναμένεται να γίνει με τη θέσπιση της νέας κλίμακας φορολόγησης των ενοικίων, η οποία βάσει του νέου Μνημονίου θα πρέπει να φέρει στα κρατικά ταμεία το 2016 πρόσθετα φορολογικά έσοδα ύψους τουλάχιστον 200 εκατομμυρίων ευρώ.

Τα ενοίκια φορολογούνται σήμερα με συντελεστή 11% για το εισόδημα έως 12.000 ευρώ και με συντελεστή 33% για το εισόδημα πάνω από τα 12.000 ευρώ. Η συμφωνία με τους θεσμούς προβλέπει την αύξηση του χαμηλού συντελεστή από το 11% στο 15% και του υψηλού συντελεστή από το 33% στο 35%. Ωστόσο, αν και είχε κατατεθεί σχετική διάταξη στο πρώτο πολυνομοσχέδιο με τα προαπαιτούμενα, αυτή αποσύρθηκε προκειμένου «να κατατεθεί βελτιωμένη».

Η βελτίωση αυτή πρόκειται να φανεί σε νέα διάταξη και θα αφορά αναδρομικά τα εισοδήματα του 2015, δηλαδή τις φορολογικές δηλώσεις που θα υποβάλουν οι φορολογούμενοι το 2016 και μάλιστα από τον Φεβρουάριο όπως έχει γνωστοποιήσει η ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών.

Στόχος του υπουργείου είναι να θεσπιστεί νέα φορολογική κλίμακα για τα ενοίκια με περισσότερους συντελεστές και κλιμάκια προκειμένου η φορολόγηση να ξεκινά από χαμηλότερα (π.χ. 5%) και να κορυφώνεται σε πολύ υψηλότερο συντελεστή σε σχέση με σήμερα (π.χ. 40%).

⑧ Τεκμήρια:

Αλλαγές επί τα χείρω στα τεκμήρια διαβίωσης για κατοικίες, αυτοκίνητα, σκάφη αναψυχής, δίδακτρα σε ιδιωτικά σχολεία και εισοδήματα ετοιμάζει το οικονομικό επιτελείο. Το καθεστώς των τεκμηρίων γίνεται αυστηρότερο, κάτι που σημαίνει ότι στην «παγίδα» τους θα διολισθήσουν χιλιάδες φορολογούμενοι.

⑨ Φοροαπαλλαγές:

Από το «μικροσκόπιο» του υπουργείου Οικονομικών θα περάσουν οι 716 φοροαπαλλαγές που κοστίζουν στον προϋπολογισμό περίπου 3 δισ. ευρώ ετησίως. Μόνο στη φορολογία κεφαλαίου (ακινήτων κ.λπ.) οι φοροαπαλλαγές κοστίζουν 426 εκατ. ευρώ και ευνοούνται 1,1 εκατ. φορολογούμενοι.

Οι κυριότερες από αυτές είναι οι απαλλαγές από τον ΕΝΦΙΑ, καθώς και τα αφορολόγητα όρια στη φορολογία κληρονομιών και γονικών παροχών. Στο πλαίσιο της δημιουργίας του νέου φόρου ακίνητης περιουσίας εντός του 2016 οι φοροαπαλλαγές του φόρου ακινήτων αναμένεται να βρεθούν στο μικροσκόπιο και να «ψαλιδιστούν».

⑩ Εισφορά αλληλεγγύης:

Τα φυσικά πρόσωπα που το 2015 απέκτησαν εισοδήματα πάνω από 30.000 ευρώ με την εκκαθάριση της φορολογικής τους δήλωσης θα κληθούν να πληρώσουν επιπλέον φόρους εξαιτίας της αναδρομικής αύξησης της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης από την 1η Ιανουαρίου 2015.

Συγκεκριμένα, με τα νέα εκκαθαριστικά θα πληρώσουν την αυξημένη εισφορά αλληλεγγύης για τα εισοδήματα από μισθούς και συντάξεις που απέκτησαν από την 1η Ιανουαρίου 2015 μέχρι και τον Ιούλιο του 2015 που ενεργοποιήθηκε η αύξηση της εισφοράς αλληλεγγύης. Οι συντελεστές ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης για ετήσια εισοδήματα άνω των 30.000 ευρώ έχουν διαμορφωθεί πλέον:

• Στο 2% από 1,4% για εισοδήματα από 30.001 έως 50.000 ευρώ
• Σε 6% από 2,8% για εισοδήματα από 50.001 έως 100.000 ευρώ
• Σε 6% από 2,8% για εισοδήματα από 100.001 έως 500.000 ευρώ
• Στο 8% από 2,8% για εισοδήματα άνω των 500.000 ευρώ.

⑪ Νέος Φόρος Ακινήτων:

Εντός Φεβρουαρίου θα αποφασιστεί σε συνεργασία με τους κοινωνικούς φορείς ο φόρος που θα επιβληθεί στα ακίνητα το 2016. Η πρόταση του υπουργείου Οικονομικών προβλέπει την επιστροφή στη βασική ιδέα του φόρου ακίνητης περιουσίας με τη θέσπιση αφορολόγητου ορίου ύψους 50.000 ευρώ, χωρίς να πειραχτεί ο εισπρακτικός στόχος των 2,65 δισ. ευρώ.

⑫ Αντικειμενικές αξίες:

Ερχεται «κούρεμα» 20% κατά μέσο όρο στις αντικειμενικές αξίες όλης της χώρας. Οι μειώσεις στις τιμές των ακινήτων αφορούν όλες τις περιοχές, από τον Εβρο μέχρι την Κρήτη και από την Κέρκυρα μέχρι το Καστελόριζο. Ακόμη και αυτές όπου οι αντικειμενικές τιμές ζώνης είναι μικρότερες από τις εμπορικές. Ωστόσο, αυτό συμβαίνει σε πολύ λίγα γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας, αφού σε όλα τα άλλα ισχύει το αντίθετο.

⑬ Μεταβιβάσεις, κληρονομιές, δωρεές, γονικές παροχές:

Αλλαγές στον φορολογικό χάρτη για μεταβιβάσεις, γονικές παροχές, κληρονομιές και δωρεές φέρνει η δέσμευση της κυβέρνησης για επανεξέταση από μηδενική βάση του συστήματος αυτών των φόρων. Αυτό σημαίνει ότι οι αλλαγές θα είναι σαρωτικές και αφορούν αφορολόγητα ποσά, κλίμακες και συντελεστές φόρων που θα έχουν κεντρικό στόχο την περαιτέρω αύξηση των εσόδων του κράτους. Ετσι, από το 2016 που θα τεθούν σε ισχύ οι νέες διατάξεις, οι γονικές παροχές για τους φορολογούμενους θα καταστούν ακριβότερες ενώ την ανιούσα αναμένεται να πάρουν και οι φόροι στις μεταβιβάσεις από τη στιγμή που αρμόδιες πηγές αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο να υπάρξουν προσαρμογές στην κλίμακα υπολογισμού των φόρων.

⑭ ΦΠΑ νησιών:

Από την 1η Ιουνίου του 2016 καταργείται το καθεστώς του μειωμένου κατά 30% ΦΠΑ σε μια νέα ομάδα νησιών.

Μάριος Χριστοδούλου