Black Friday: Η νεωτερική ψευδαίσθηση της ευτυχίας

Του Ανδρέα Βελισσάριου

Βαδίζοντας προς το 2019 υπάρχει ακόμα κόσμος που ξενυχτάει περιμένοντας ένα πολυκατάστημα να ανοίξει τις πύλες του για να αγοράσει ότι υπάρχει στο διάβα του. Φυσικά ξεπερνώντας τα όρια του άγριου marketing που έπεται ως άμεση απόρροια της “μαύρης παρασκευής”, αποκρύπτεται επιμελώς η πιο άθλια εκδοχή του καταναλωτισμού. Ουρές χιλιομέτρων που δημιουργούν χάος και έντονο προβληματισμό για το πώς ο κοινωνικός ιστός αλλοιώνεται και αποσυντίθεται αργά και βασανιστικά. Ένας λαός εγκλωβισμένος σε ένα παρωχημένο, υποτίθεται μεταμοντέρνο πολιτισμικό πλαίσιο, που όμως έχει πεθάνει. Κανείς δεν φαίνεται να αναζητά την αλήθεια που κρύβεται πίσω από βαρύγδουπες διαφημίσεις και βιτρίνες με ένα φθαρμένο glamour του χθες. Ο καταναλωτισμός ως κοινωνικό φαινόμενο, είναι παράγωγο του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής και δεν αποτελεί κάποιο συστατικό στοιχείο της ανθρώπινης φύσης. Μέσω της ακραίας κατανάλωσης η εργατική τάξη προσπαθεί να αντιστρέψει την αποξένωση που υφίστανται, πέφτοντας όμως στην παγίδα να ανταγωνίζεται τον ίδιο της τον εαυτό.

Ο ακρογωνιαίος λίθος της κυρίαρχης ιδεολογίας σε σχέση με την (υπέρ)κατανάλωση είναι ο ανταγωνισμός και ο ακραίος υλισμός που κερδίζει έδαφος ολοένα και περισσότερο τα τελευταία χρόνια. Ο σύγχρονος άνθρωπος νιώθει την ανάγκη να κατακτήσει μια καλύτερη θέση στην κοινωνική διαστρωμάτωση μέσα από την φιλοσοφία της ακατάπαυστης απόκτησης υλικών αγαθών. Μέσω αυτής εκτιμά λανθασμένα πως θα έχει μεγαλύτερη κοινωνική αποδοχή επιτρέποντας στον ίδιο να ελιχθεί και να εξελιχθεί κατά ένα ματαιόδοξο τρόπο. Αυτό φυσικά αποκρύπτει έναν κατακερματισμένο ψυχολογογικό κόσμο που ψάχνει μανιωδώς να κρατηθεί από κάπου, μέσω της εκπομπής ενός “καλύτερου” κοινωνικού status. Η διαφημιστική ατάκα του Media Markt ενόψει Black Friday “ Όλοι τα θέλουμε όλα” αποκρυσταλλώνει πλήρως την εικόνα της μανίας που δημιουργείται στον άνθρωπο να “κατακτήσει” και να αποκτήσει με κάθε τρόπο και μέσο ότι υπάρχει. Αυτό αποτελεί το ένα σκέλος της εξίσωσης που αφορά την ψυχοσύνθεση του κάθε ανθρώπου και το πως αυτός αντιλαμβάνεται και ερμηνεύει τον κόσμο.

Το άλλο σκέλος αφορά την εργοδοτική αυθαιρεσία και το λιθαράκι που βάζουμε στη νομιμοποίηση της ακραίας εκμετάλλευσης των εργαζομένων στα συγκεκριμένα εμπορικά καταστήματα. Σε μια εποχή βαθιάς κρίσης του καπιταλιστικού συστήματος η τρομακτική μείωση της καταναλωτικής δύναμης των εργαζομένων, στερεί από όλο και μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού τη δυνατότητα απόκτησης βασικών αγαθών/εμπορευμάτων. Παρόλα αυτά οι μεγάλες επιχειρήσεις έχουν διαμορφώσει ένα ικανό πλαίσιο αγοράς, μέσα στο οποίο, χωρίς ιδιαίτερο κόπο και μόχθο, αυξάνουν τα ήδη αυξημένα κέρδη τους. Αυτό έχει ως συνέπεια 1) να δημιουργούνται μεγαλύτερα κοινωνικά χάσματα και αντιθέσεις, εμπορευματοποιώντας με έναν τρόπο την κοινωνική εξαθλίωση και τη φτώχεια και 2) να απειλούνται με λουκέτα μικροκαταστήματα που προσπαθούν να ανταπεξέλθουν στα δυσβάσταχτα μέτρα που λαμβάνονται τα τελευταία χρόνια από τις μνημονιακές κυβερνήσεις και στο αγοραστικό πλαίσιο που διαμορφώνουν οι αλυσίδες και οι πολυεθνικές.

Η προβληματική της Black Friday δεν είναι η αναζήτηση του καλύτερου συνδυασμού “ποιότητας-τιμής” αλλά ο εθισμός στον ανταγωνισμό και στον κοινωνικό κανιβαλισμό που φτάνει στο ποδοπάτημα για την απόκτηση ενός smartphone (:2008 ένας 34χρονος εργάτης της Wal-Mart έχασε τη ζωή του, όταν ποδοπατήθηκε κυριολεκτικά από 200 περίπου καταναλωτές). Oι εργαζόμενοι εκείνες τις μέρες καλούνται να ανταπεξέλθουν σε χαοτικά σκηνικά, και να γίνονται έρμαια στην καταναλωτική αρένα που τους στήνουν τα ίδια τα πολυκαταστήματα και οι μεγάλες επιχειρήσεις. Η “γιορτή” της μαύρης παρασκευής είναι η κορυφή του παγόβουνου μιας κατάστασης των εργαζομένων που συνοδεύεται από πενιχρούς μισθούς ή και μη καταβολή δεδουλευμένων, απολύσεις, ανεργία, εργασιακή επισφάλεια, ατομικές συμβάσεις, εντατικοποίηση, απλήρωτες υπερωρίες, δουλειά τις Κυριακές. Εργασιακός μεσαίωνας που άθελα μας (ή μη) προσυπογράφουμε στην περαιτέρω διαιώνισή του. Οι κοινωνίες πλέον εξελίσσονται σε σύγχρονες ζούγκλες που κάνουν αισθητή την αγριότητα και την βία (είτε σωματική είτε ψυχική) που αντιμετωπίζονται διάφορες καταστάσεις γύρω μας. Απαξίωση και αποστροφή για τα κοινά, ρατσισμός, μισαλλοδοξία, και παραίτηση από την συλλογική διεκδίκηση και τον καθημερινό αγώνα για ένα καλύτερο αύριο.

Η Black Friday λοιπόν, θα πρέπει να αποτελέσει εκείνο το σημείο αναστοχασμού και σκέψης για το τι δημιουργείται από ένα παρηκμασμένο πολιτικά και όχι μόνο σύστημα και με περισσή άνεση “καταναλώνουμε” χωρίς να φιλτράρουμε. Δεν θα πρέπει να γινόμαστε συνένοχοι σε ένα βαθιά κοινωνικό “έγκλημα” που στοχεύει στην ανάκαμψη της καπιταλιστικής κερδοφορίας και την κατακρεούργηση των (όποιων) δικαιωμάτων των εργαζομένων.

Κανένα iphone και καμιά τηλεόραση, δεν θα σε κάνει ευτυχισμένο βοηθώντας σε να συνεχίσεις να «υπάρχεις» στη «Χώρα των Θαυμάτων (Τεράτων)», όπως η Αλίκη στο ομώνυμο παραμύθι…

Πηγή: 3pointmagazine.gr