Κωνσταντίνος Κουκίδης, ένας λησμονημένος ήρωας

Γράφει ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης *

Πριν από λίγες μέρες έγιναν εορταστικές εκδηλώσεις για την απελευθέρωση της Αθήνας από τους Γερμανούς στις 12 Οκτωβρίου 1944 και εορτάστηκε η επέτειος του ηρωικού ΟΧΙ του ελληνικού λαού στο ιταμό τελεσίγραφο του Ιταλού δικτάτορα. Καλό θα είναι –στις αντιηρωικές μέρες που ζούμε και με την παθητική στάση που έχουμε κρατήσει στα όσα μας έχουν επισωρεύσει όλες οι κυβερνήσεις από το 2010 μέχρι σήμερα εκτελώντας τις εντολές των δανειστών της χώρας– να θυμόμαστε πράξεις ηρωισμού τόσο στα βουνά της Αλβανίας όσο και εκείνες των αντιστασιακών οργανώσεων σε όλη της διάρκεια της Κατοχής.

Υπάρχουν όμως και ατομικές πράξεις ηρωισμού τις οποίες πρέπει να θυμόμαστε. Είναι πολύ γνωστή η ηρωική, παράτολμη και ριψοκίνδυνη απόφαση δύο νέων τότε, του Μανώλη Γλέζου και του αείμνηστου Λάκη Σάντα, να κατεβάσουν στις 30 Μαΐου 1941 τη γερμανική σημαία από τον ιστό στην Ακρόπολη και να την πάρουν μαζί τους. Λιγότερο γνωστή και λησμονημένη είναι μια άλλη ηρωική πράξη. Μας τη θυμίζει μια αναθηματική στήλη που είναι τοποθετημένη κάτω από την Ακρόπολη προς την πλευρά της Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Στη στήλη αυτή αναγράφονται τα εξής:

27 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1941

ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΕΙΣΟΔΟΥ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΟΥΚΙΔΗΣ ΦΡΟΥΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΣΗΜΑΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ

ΑΡΝΟΥΜΕΝΟΣ ΝΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΕΠΕΣΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΒΡΑΧΟ ΤΥΛΙΓΜΕΝΟΣ ΣΕ ΑΥΤΗ

ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΥ ΑΓΩΝΑ

Η στήλη αυτή τοποθετήθηκε από τον Δήμο Αθηναίων επί δημαρχίας Δ. Αβραμόπουλου σε συνεργασία με την Κίνηση «Ενωμένη Εθνική Αντίσταση», για να θυμίζει και να τιμά την ηρωική αυτοθυσία του Κωνσταντίνου Κουκίδη στις 27 Απριλίου 1941. Τι ακριβώς συνέβη την πρώτη αυτή ημέρα της Κατοχής;

Στις 3 το απόγευμα της μέρας εκείνης ο Γερμανός στρατηγός φον Στούμε έδωσε διαταγή σε δύο αξιωματικούς να κατεβάσουν από τον ιστό την ελληνική σημαία που κυμάτιζε στην Ακρόπολη και να υψώσουν τη γερμανική. Οι αξιωματικοί ανέβηκαν στην Ακρόπολη και ζήτησαν από τον φρουρό Κωνσταντίνο Κουκίδη να κατεβάσει τη σημαία. Εκείνος την κατέβασε και αντί να την παραδώσει στα βέβηλα χέρια των Γερμανών, τυλίχτηκε με αυτήν και έπεσε από τον βράχο της Ακρόπολης. Στο σημείο στο οποίο έπεσε το άψυχο σώμα του ήρωα βρίσκεται η στήλη που προαναφέρθηκε.

Κάποιοι θέλησαν να αμφισβητήσουν όχι μόνο το γεγονός αλλά και την ύπαρξη αυτού του φρουρού. Και μπορεί μεν στα αρχεία του στρατού να μην υπάρχει το όνομά του, αλλά υπάρχουν πολλές μαρτυρίες που επιβεβαιώνουν το γεγονός. Θα περιοριστώ σε δύο.

Η πρώτη είναι του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χρυσάνθου, του αρχιερέα που αρνήθηκε να ορκίσει στη Μητρόπολη των Αθηνών την πρώτη κυβέρνηση δωσιλόγων με πρωθυπουργό τον στρατηγό Τσολάκογλου, γεγονός που προκάλεσε την απομάκρυνσή του από τον αρχιεπισκοπικό θρόνο. Ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος έγραψε στα απομνημονεύματά του:

«Ο Ελλην φρουρός της Ελληνικής σημαίας επί της Ακροπόλεως, μη θελήσας να παραστή μάρτυς του θλιβερού θεάματος της αναρτήσεως της εχθρικής σημαίας, ώρμησεν εκ της Ακροπόλεως κρημνισθείς και εφονεύθη. Εκάθησα στο γραφείον μου περίλυπος μέχρι θανάτου και δακρύων...».

Πιο αξιόπιστη από αυτή τη μαρτυρία δεν μπορεί να υπάρχει, διότι ο Αρχιεπίσκοπος έμενε στην Αρχιεπισκοπή, στην άλλη πλευρά της Ακρόπολης.

Η δεύτερη μαρτυρία είναι του καθηγητή του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ και διακεκριμένου ιστορικού Νίκολας Χάμοντ, o oποίος στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου υπηρέτησε ως αξιωματικός των Ειδικών Επιχειρήσεων στην Αίγυπτο και στην Ελλάδα κατά την Κατοχή και ο οποίος έγραψε στο ημερολόγιό του:

«Την 27ην Απριλίου 1941, λίγο προτού χαράξει, όλα ήσαν κλειστά. Τότε έμαθα ότι οι Γερμανοί διέταξαν τον φρουρό της Ακροπόλεως να κατεβάσει το ελληνικό σύμβολο. Πράγματι, εκείνος την υπέστειλε. Τυλίχθηκε με αυτήν και αυτοκτόνησε, πέφτοντας από τον βράχο...».

Ενας διακεκριμένος ιστορικός του κύρους του Νίκολας Χάμοντ δεν θα έγραφε τα παραπάνω αν δεν είχε διασταυρώσει τις πηγές του.

Για όσους ενδιαφέρονται υπάρχουν και πολλές άλλες μαρτυρίες τις οποίες μπορούν να διαβάσουν στο Διαδίκτυο. Ανάμεσα σ’ αυτές είναι και ενός, ο οποίος –νεαρός τότε– ήταν αυτόπτης μάρτυρας της πτώσης του φρουρού από τον βράχο της Ακρόπολης.

Η ηρωική αυτοθυσία του Κωνσταντίνου Κουκίδη πρέπει να αναδειχθεί και δεν αρκεί η στήλη που προαναφέρθηκε. Θα πρέπει ο Δήμος Αθηναίων σε συνεργασία με τους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης να αναθέσει σε έναν γνωστό γλύπτη τη δημιουργία ενός έργου που θα τιμά τον λησμονημένο αυτό ήρωα και το έργο αυτό να τοποθετηθεί σε εμφανή θέση στην οδό Διονυσίου Αρεοπαγίτου ώστε να το βλέπει το πλήθος Ελλήνων και ξένων που διαβαίνουν τον δρόμο αυτό.

* πρώην αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ