Αλλαγές στον τρόπο διαχείρισης απορριμμάτων ζητεί η Ε.Ε.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν επιθυμεί να ξαναχρηματοδοτήσει μονάδες διαχείρισης σύμμεικτων απορριμμάτων. Στο νέο ΕΣΠΑ, τα εργοστάσια του είδους θα πρέπει να τροφοδοτούνται από χωριστά ρεύματα αποβλήτων, ώστε να παράγουν περισσότερα και ποιοτικότερα υλικά. Πρόκειται για μια σαφή στροφή σε σχέση με το σημερινό ΕΣΠΑ, που έχει χρηματοδοτήσει τέτοιες υποδομές στη Δυτική Μακεδονία, την Ηπειρο και τις Σέρρες, ενώ αναμένεται να χρηματοδοτήσει ανάλογες στην Περιφέρεια Πελοποννήσου και την Ηλεία.

Το θέμα αυτό απασχολεί ομιλητές και συμμετέχοντες στο 1ο Φόρουμ Κυκλικής Οικονομίας, που διοργάνωσε στην Αθήνα το υπουργείο Περιβάλλοντος και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το έθεσε (σε άπταιστα ελληνικά) και ο Ολλανδός Βίλεμπροντ Σλάιτους, εκπρόσωπος της Γενικής Διεύθυνσης Περιφερειακής Πολιτικής (DG Regio) της Ε.Ε. μιλώντας για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ταμείο Συνοχής και το μέλλον στις χρηματοδοτήσεις έργων κυκλικής οικονομίας. «Ας δούμε για παράδειγμα τα παλαιά έργα, όπως το ΕΜΑΚ Λιοσίων», αναφέρει στην «Κ» ο κ. Σλάιτους. «Τροφοδοτείται με σύμμεικτα απορρίμματα χωρίς προδιαλογή και στο τέλος βγαίνει ένα προϊόν που είναι μολυσμένο και ένα κακής ποιότητας κομπόστ που μπορεί να χρησιμεύσει μόνο για να καλυφθεί η χωματερή. Είναι λάθος. Η μεγάλη διαφορά σε μια μονάδα που τροφοδοτείται από χωριστές ροές απορριμμάτων είναι ότι το προϊόν βγαίνει πολύ πιο καθαρό και συνεπώς μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί. Για τον λόγο αυτό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν θέλει να ξαναχρηματοδοτήσει εργοστάσια επεξεργασίας συμμείκτων, ούτε βέβαια χώρους ταφής απορριμμάτων».

Στο ίδιο κλίμα με τον κ. Σλάιτους ήταν χθες και οι εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ). «Τα τελευταία χρόνια έχουμε χρηματοδοτήσει και πιο παραδοσιακά μοντέλα στη διαχείριση των απορριμμάτων, όπως το εργοστάσιο στη Δυτική Μακεδονία», ανέφερε ο Γιόνας Μπίστρομ, από την ΕΤΕπ. «Υπάρχει όμως μεγάλο περιθώριο να σκεφθούμε πώς θα αυξήσουμε και τις ποσότητες και την ποιότητα των ανακυκλώσιμων, ώστε τα υλικά να έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να βρουν αγοραστές κάνοντας τη λειτουργία μιας μονάδας βιώσιμη. Στην Ελλάδα πρέπει οπωσδήποτε να προχωρήσει η χωριστή συλλογή βιοαποβλήτων και να υποστηριχθούν οι δήμοι ώστε να κάνουν χωριστή διαλογή. Στο αποτέλεσμα αυτής πρέπει οι επενδυτές να οργανώσουν τα νέα επιχειρηματικά σχέδια». «Η αγορά πλέον απαιτεί υψηλού επιπέδου διαλογή στην πηγή. Είναι προϋπόθεση για τη χρηματοδότηση ενός έργου να έχει καλά ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά», συμπλήρωσε ο Γκιγιόμ Λε Μπρι, από την ΕΤΑΑ.

Οι τοποθετήσεις αυτές προκάλεσαν την παρέμβαση του αναπλ. υπουργού Περιβάλλοντος Σωκράτη Φάμελλου. «Είναι λανθασμένη η άποψη της Επιτροπής ότι δεν θα χρηματοδοτεί μονάδες επεξεργασίας συμμείκτων», ανέφερε. «Προφανώς είμαστε υπέρ της ενίσχυσης των μονάδων με χωριστά ρεύματα διαλογής, ωστόσο δεν μπορεί η Ευρώπη να μη διαπιστώνει ότι θα υπάρχει πάντα και ένα κομμάτι συμμείκτων. Εχουμε διαβεβαιώσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι δεν υπάρχει περίπτωση να ενταχθεί έργο που να έχει δυναμικότητα άνω του 50% των παραγόμενων απορριμμάτων».

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, πάντως, ανησυχεί για την κατάσταση στην Αττική. «Στην πρωτεύουσα χρειάζονται ορισμένες μεγάλες υποδομές, που ακόμα δεν έχουν ούτε χωροθέτηση ούτε περιβαλλοντική αδειοδότηση», λέει στην «Κ» ο κ. Σλάιτους. «Το μόνο που έχουμε ακούσει είναι δύο τόπους για ταφή απορριμμάτων, μια κατηγορία έργων που η Ε.Ε. δεν θα χρηματοδοτήσει. Εχοντας ζήσει από κοντά την κρίση με τα απορρίμματα στη Νάπολη, θεωρώ ότι είναι αυτό που έχει μπροστά της η Αθήνα. Τελικά η Νάπολη έφτιαξε δύο μονάδες αποτέφρωσης, ελπίζω να μην κάνει το ίδιο και η Αθήνα. Η καύση σύμμεικτων απορριμμάτων είναι αντίθετη στην ιεράρχηση της Ε.Ε. για τη διαχείριση των απορριμμάτων και έχει αυξημένο ρίσκο για το περιβάλλον».

«Η Ελλάδα θα πρέπει να λάβει αποφάσεις»

Η επόμενη περίοδος θα σημάνει πολλές αλλαγές και στη χώρα μας. «Η διεύρυνση της ευθύνης του παραγωγού, όπως ορίστηκε από τη νέα στρατηγική για την κυκλική οικονομία, πρέπει να περάσει με συγκεκριμένο τρόπο στις εθνικές πολιτικές», αναφέρουν στην «Κ» οι Ντομινίκ Χογκ και Τζο Παπινέσι από την Eunomia (διεθνής συμβουλευτική εταιρεία για περιβαλλοντικά ζητήματα, που πρόσφατα άνοιξε γραφείο στην Ελλάδα). «Θα πρέπει, λοιπόν, η Ελλάδα να λάβει αποφάσεις για το πώς θα ενισχύσει τη συμμετοχή της βιομηχανίας στα σχήματα διαχείρισης, τι κίνητρα θα δώσει στο ecodesign κ.λπ. Οι αλλαγές θα πρέπει να είναι ξεκάθαρες. Δυστυχώς, υπάρχει αντίσταση ακόμη από όσους επωφελούνται από το υφιστάμενο σύστημα».

Σύμφωνα με τους εκπροσώπους της Eunomia, η Ελλάδα έχει μια θετική ευκαιρία να αλλάξει πορεία στη διαχείριση των απορριμμάτων. «Οσο πιο φθηνό είναι να πετάς τα σκουπίδια τόσο πιο δύσκολο θα είναι να προχωρήσεις», εκτιμά ο κ. Χογκ. «Υπάρχουν πολλοί τρόποι: να εφαρμόσεις τις ελάχιστες υποχρεώσεις σου ή να δοκιμάσεις να κάνεις ένα ποιοτικό άλμα. Η Ελλάδα έχει κάνει πολλά λάθη στη διαχείριση των απορριμμάτων, το καλό όμως είναι ότι υπάρχουν πολλά παραδείγματα σε όλη την Ευρώπη που μπορούν να της δείξουν πώς να καλύψει τον χαμένο χρόνο». 

Γιώργος Λαλιός