Είναι χαζές οι γυναίκες;

Αναμένοντας το Νόμπελ Χημείας μεθαύριο, δεν μπορούμε να προσπεράσουμε την απουσία γυναικών από τους καταλόγους των βραβευμένων. Τα γυναικεία ονόματα στην επιστήμη λαμβάνουν θέσεις βοηθών και γραμματέων χωρίς να είναι απαραιτήτως αυτός ο ρόλος τους.  

Γράφει η Λώρη Κέζα

Στην Ελλάδα η απουσία των γυναικών γίνεται αποδεκτή με φυσικότητα. Δεν είδαμε ποτέ καμία σε θέση προέδρου της Δημοκρατίας, δεν είδαμε πρωθυπουργούς και είναι θλιβερή η παρουσία τους στο υπουργικό συμβούλιο της πρώτης αριστερής κυβέρνησης, αυτής που συνδέθηκε με το κίνημα του φεμινισμού. Οι γυναίκες απουσιάζουν από διοικητικά συμβούλια, από διευθυντικές θέσεις επιχειρήσεων, από οργανισμούς του δημοσίου, από θέσεις πρυτάνεων. Αυτό από μόνο του είναι μια στρέβλωση που άλλες χώρες προσπαθούν να διορθώσουν. Εντούτοις παραμένουν χώροι διεθνώς ανδροκρατούμενοι, όπως της επιστήμης.

Ας δούμε ορισμένους αριθμούς, από τα βραβεία Νόμπελ, ως αφορμή για να αναρωτηθούμε: είναι άραγε υποδεέστερες οι γυναίκες ώστε να μην υπάρχουν επιτεύγματα άξια να προταθούν;

Από το 1901 ως το 2017 έχουν τιμηθεί με επιστημονικά Νόμπελ 605 άτομα. Από αυτά μόνο 18 ήταν γυναίκες, δηλαδή ποσοστό 3%.

Θα μπορούσε κάποιος να δικαιολογήσει το μικρό ποσοστό στη χαμηλή πρόσβαση στη γνώση: οι γυναίκες δεν σπούδαζαν στις αρχές του 20ού αιώνα και όταν σπούδαζαν αντιμετώπιζαν τη διάκριση. Ελληνίδα παιδίατρος περίπου 80 ετών σήμερα θυμάται προφορικές εξετάσεις. Οι φοιτητές όλοι καθιστοί, απαντούσαν στις ερωτήσεις των καθηγητών, οι φοιτήτριες, ελάχιστες, όρθιες, εξετάζονταν σαν να ήταν τιμωρία, σαν να ήταν κατώτερες. Αυτό με την αποδοχή των αγοριών καθώς ουδείς σκέφτηκε να διαμαρτυρηθεί.

Στο 21ο αιώνα οι γυναίκες έχουν πλέον πρόσβαση στις ανώτατες σπουδές αλλά ο σεξισμός παραμένει ευδιάκριτος. Αν αναφερόμασταν στις υποψηφιότητες για Νόμπελ μιας χρονιάς, θα μπορούσαμε να αποδεχτούμε ότι έτυχε να επιλέγονται μόνο άντρες. Θα μπορούσε όμως να τύχει την επόμενη χρονιά να είναι μόνο γυναίκες οι υποψήφιες. Δεν αναφερόμαστε εδώ σε κάποια χατιρική επιλογή αλλά στο αίσθημα δικαιοσύνης. Αν το ήμισυ που παγκόσμιου πληθυσμού απουσιάζει από τις διακρίσεις, σταθερά και συστηματικά, ενώ σπουδάζει και ερευνά και προκόβει, υπάρχει πρόβλημα.

Θα πρέπει να αναρωτηθούμε και για κάτι άλλο. Αν ακόμα και σήμερα ορισμένοι άνδρες κλέβουν την ερευνητική εργασία γυναικών. Οι ιστορίες έχουν αρχίσει να αποκαλύπτονται, ιστορίες όπου τα θύματα της κλοπής απέκρυψαν την υπόθεση, θεωρώντας φυσικό να βρίσκονται στη σκιά. Ενδεικτική είναι η ιστορία από τον χώρο της αρχαιολογίας και τις ανασκαφές της Ολύνθου, το 1928.

Ο καθηγητής Ντέιβιντ Ρόμπινσον ανέθεσε σε φοιτήτρια τη μελέτη 220 ειδωλίων. Η Μέρι Ρος εκπόνησε διδακτορικό και εκείνος πήρε όλη τη δουλειά της και τη δημοσίευσε ως δική του, ήταν ένας από τους 14 τόμους του συνολικού έργου του. Ανέφερε το όνομα της φοιτήτριας στον κατάλογο με τις ευχαριστίες. Εκείνη δεν διαμαρτυρήθηκε ποτέ. Η κλοπή του επιστημονικού έργου έγινε αντικείμενο ευρύτερης μελέτης, για τις λογοκλοπές που έχουν πραγματοποιήσει άνδρες αρχαιολόγοι σε βάρος γυναικών.