Κλιματική αλλαγή: Υπαρξιακή απειλή για τη Γη

Ανδρέας Βελισσάριος

“Δύο μόλις χρόνια έχουμε στην διάθεση μας για να δράσουμε προκειμένου ο πλανήτης να αποφύγει τις καταστροφικές συνέπειες,” δήλωσε ο γ.γ του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτιέρες. «Αν δεν αλλάξουμε κατεύθυνση μέχρι το 2020 κινδυνεύουμε να υπάρξουν καταστροφικές συνέπειες για τους ανθρώπους και για τα οικοσυστήματα που μας υποστηρίζουν», τόνισε, καλώντας την κοινωνία των πολιτών να ζητήσει από τους ηγέτες του «να δώσουν λόγο», να κατανοήσουν την επείγουσα φύση του προβλήματος και να τερματίσουν την παράλυση.

Η ανθρωπότητα βρίσκεται απέναντι σε μια τεράστια πρόκληση, για την ίδια της την επιβίωση. Η επιτροπή για την κλιματική αλλαγή εκδίδοντας πολλές εκθέσεις και μελέτες έχει προειδοποιήσει πάμπολες φορές ότι απαιτείται αναπροσανατολισμός της παγκόσμιας οικονομίας. Η αγριότητα του καπιταλιστικού μοντέλου εκμετάλλευσης και τρόπου παραγωγής φαίνεται να χτυπάει βάναυσα και το περιβάλλον εξαντλώντας πλήρως τους πόρους του, σε πλήρη αντιστοιχία με το εργατικό δυναμικό. Παρόλη την προβληματική δυσκίνητη οικονομική κατάσταση είναι ακόμα εφικτό να συγκρατηθεί ο οδοστρωτήρας της κλιματικής αλλαγής ώστε να μην αποβεί μοιραίος για τα θεμέλια της ανθρώπινης επιβίωσης. Η κατάσταση γίνεται ολοένα και πιο δραματική όταν το φως της δημοσιότητας βλέπουν εκθέσεις και περιβαλλοντικές μελέτες .

Η επισκόπηση 6.000 επιστημονικών μελετών από το IPCC (Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος) σημειώνει ότι τα προβλήματα που προξενεί η κλιματική αλλαγή έχουν ήδη γίνει αισθητά και σε κάθε περίπτωση θα επιδεινωθούν. Η σύνοψη της έκθεσης του IPCC αν μη τι άλλο τρομάζει! Συγκεκριμένα αναφέρει πως η ανθρωπότητα έχει στη διάθεσή της 12 χρόνια για να μειώσει τις εκπομπές ρύπων κατά 45% σε σχέση με τα επίπεδα του 2005, ενώ έως το 2050 οι ρύποι θα πρέπει να έχουν μειωθεί κατά 100% – δηλαδή είτε να μην εκπέμπεται καθόλου διοξείδιο του άνθρακα από ανθρωπογενείς δραστηριότητες είτε να έχουν μειωθεί δραστικά οι εκπομπές και παράλληλα να έχει βρεθεί τρόπος αφαίρεσης γιγάντιων ποσών διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα. Σε κάθε περίπτωση, απαιτείται συστηματική προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ταχύτατη εγκατάλειψη του άνθρακα ως ενεργειακή πηγή και φύτευση νέων δασών σε τεράστιες εκτάσεις. Όλα αυτά ακούγονται ουτοπικά αν σκεφτεί κανείς πως ο κλάδος της βιομηχανίας ισχυροποιείται και στυλώνεται μπροστά στο βωμό του κέρδους και του εύκολου χρήματος θυσιάζοντας οποιαδήποτε αίσθηση οικολογικής συνείδησης και σεβασμού προς το περιβάλλον . Τα χτυπήματα εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής είναι ισχυρά για να κάνουν τον κλάδο της βιομηχανίας και πολιτικό κόσμο να ξυπνήσουν από τον λήθαργο.

Επισιτιστική κρίση-Περιβάλλον

Πέρα την γενικότερη αστάθεια, η άνοδος της παγκόσμιας πείνας τις τελευταίες δεκαετίες προκαλείται ολοένα και περισσότερο από την κλιματική αλλαγή και τα συναφή ακραία καιρικά φαινόμενα, θέτοντας σε μεγαλύτερο κίνδυνο ορισμένους από τους πιο ευάλωτους πολίτες του κόσμου. Η επισιτιστική ανασφάλεια διαπιστώθηκε ότι είναι σημαντικά χειρότερη στις χώρες όπου οι άνθρωποι εξαρτώνται από τη γεωργία για την επιβίωσή τους, ειδικά όταν δεν διαθέτουν συστήματα για την αντιμετώπιση των συνεπειών των κλιματικών κρίσεων. Σύμφωνα με μία πρόσφατη έκθεση του ΟΗΕ για το θέμα “Φτώχεια-Κλιματική αλλαγή” από τις 51 χώρες που αντιμετώπισαν κρίσεις στον τομέα των τροφίμων το 2017, 34 είχαν κλιματολογικές διαταραχές. Η απειλή για την επισιτιστική ασφάλεια εντάθηκε στις 14 χώρες που αντιμετώπιζαν ταυτόχρονα συγκρούσεις, πολεμικές εμπλοκές και πολιτική αστάθεια, εκτός από τις κλιματικές κρίσεις. Παρατηρούμε δηλαδή πως εκτός από την πλήρη φτωχοποίηση και την δημιουργία ακραίων ανισοτήτων εξαιτίας των πολεμικών επεμβάσεων και της εκμετάλλευσης των περιοχών της Μέσης Ανατολής (Συρία, Υεμένη, κτλ) και της Αφρικής από τα ιμπεριαλιστικά κέντρα, οι άνθρωποι των περιοχών αυτών έχουν να αντιμετωπίσουν και την πείνα και τα ακραία καιρικά φαινόμενα εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.

Υπερθέρμανση

Αν συνεχιστούν οι ίδιες τάσεις το IPCC προβλέπει πως το σενάριο ανόδου της θερμοκρασίας κατά 2,6 βαθμούς θα είναι απόλυτα ρεαλιστικό για το 2040! Μια πιθανή υπερθέρμανση λοιπόν  κατά 2,6 βαθμούς,  σημαίνει πως 50 εκατομμύρια άνθρωποι στην Αίγυπτο, την Ινδία, την Ινδονησία, τις Φιλιππίνες, την Κίνα, το Βιετνάμ, το Μπανγκλαντές και τις ΗΠΑ θα ζουν σε περιοχές που μπορεί να καταστούν ακατοίκητες εξαιτίας των συνεχών πλημμυρικών φαινομένων. Θα πρέπει να σημειωθεί ακόμη πως oι αυστηρές δεσμεύσεις, όπως αυτές απορρέουν από τη Συμφωνία του Παρισίου για το κλίμα, δεν είναι αρκετές για να περιορίσουν την υπερθέρμανση του πλανήτη στους 2 βαθμούς Κελσίου, πολλώ δε μάλλον στον 1,5 βαθμό. Όσο η μείωση των εκπομπών καθυστερεί, τόσο μεγαλύτερες θα είναι οι επιπτώσεις, από τις οποίες πολλές μη αναστρέψιμες και πιο επώδυνα, αλλά και κοστοβόρα τα μέτρα που θα χρειαστεί να ληφθούν στο μέλλον. Παρά την “πανηγυρική” έγκριση της συμφωνίας στο Παρίσι, η ελληνική κυβέρνηση συνεχίζει απτόητη να ακολουθεί τη δική της “οικολογική συνείδηση-ασυνειδησία”  στηρίζοντας με ζήλο τις εξορύξεις υδρογονανθράκων, προωθώντας ταυτόχρονα και την κατασκευή νέων λιγνιτικών μονάδων που προφανώς θα καίνε το πιο ρυπογόνο καύσιμο στον πλανήτη.

Τρομακτικά καιρικά φαινόμενα-ανισορροπία εποχών

Το πανεπιστήμιο του Μπέρκλι στην Καλιφόρνια ανακάλυψε μετά από έρευνα 38 ετών ότι η ανθρωπογενής δραστηριότητα διαταράσσει έντονα την ισορροπία των εποχικών θερμοκρασιών. Υπάρχει δηλαδή ένας ανομοιογενής ρυθμός εποχικής αλλαγής στην ατμόσφαιρα πάνω από τις εύκρατες ζώνες των βόρειων και νότιων ημισφαιρίων. Την πλήρης μετατόπιση της φυσικής εναλλαγής των εποχών μπορούμε εύκολα να παρατηρήσουμε στην καθημερινή μας ζωή. Τα καλοκαίρια διαρκούν και θερμαίνονται (έναρξη ήδη από την άνοιξη) περισσότερο δημιουργώντας χάσματα στις μετέπειτα εποχικές συνθήκες. Ακραία καιρικά φαινόμενα όπως κυκλώνες και τυφώνες χτυπούν ανελέητα τόσο την Ευρώπη (ασυνήθιστο) όσο και την Αμερική (Μάικλ-Φλόριντα, Φλόρενς-Καρολίνα, Ιζέλ και Χούλιο-Χαβάη) αφήνοντας πίσω τους ανυπολόγιστες καταστροφές και θύματα. Πρόσφατα φονικές πλημμύρες έπληξαν τόσο την Γαλλία όσο και την Ιαπωνία, με την πρώτη να θρηνεί 12 θύματα και τη δεύτερη 60 με ολόκληρες περιοχές να θάβονται κάτω από τη λάσπη και το νερό. Η φύση τρομάζει με την απίστευτη χρονικά δραματική εξέλιξη που αντιδρά όσο εμείς εθελοτυφλούμε…!

Παρόλα αυτά οι πρωτοποριακοί καινοτόμοι σχεδιασμοί, και οι νέες τεχνολογίες αποτελούν φωτεινά στίγματα και εκλάμψεις σε αυτό το χαώδες σκηνικό κάνοντάς μας να αισιοδοξούμε για ένα καλύτερο αύριο. Συγκεκριμένα οι σκανδιναβικές χώρες φαίνεται να πρωτοπορούν στο σχεδιασμό της μείωσης της περιβαλλοντικής ρύπανσης.

Η νορβηγική κυβέρνηση ανακοίνωσε την δέσμευση της να δαπανήσει 200 εκατομμύρια δολάρια για την καταπολέμηση της αυξανόμενης πλαστικής ρύπανσης στους ωκεανούς (χώρος τεράστιας στρατηγικής και οικονομικής δραστηριότητας της Νορβηγίας).

Από την άλλη μεριά, η κεντροδεξιά κυβέρνηση Ράσμουσεν στη Δανία θα απαγορεύσει την πώληση νέων οχημάτων με ορυκτά καύσιμα το 2030 στοχεύοντας να διαθέτει πάνω από 1 εκατομμύριο ηλεκτρικά ή υβριδικά οχήματα στους δρόμους της μέχρι τότε.

Η πολιτεία του Κλίβελαντ στις ΗΠΑ θα στραφεί και θα καλύπτει τις ανάγκες της, 100% μέχρι το 2050 μέσω της αιολικής και ηλιακής ενέργειας.

Τα επόμενα χρόνια, η συγκοινωνίες της Αγγλίας και συγκεκριμένα τα λεωφορεία θα διαθέτουν ειδικό σύστημα καθαρισμού του αέρα μειώνοντας αισθητά τους ρύπους.

Η κορυφαία εταιρεία παιδικών παιχνιδιών Lego στοχεύει έως το 2030 τα πολύχρωμα πλαστικά τουβλάκια της και οι ευφάνταστες δημιουργίες της να κατασκευάζονται από βιώσιμα υλικά όπως το ζαχαροκάλαμο.

Η Adidas δεσμεύθηκε για την εξάλειψη της χρήσης νέου πλαστικού, συμπεριλαμβανομένου του πολυεστέρα. Το υλικό χρησιμοποιείται ευρέως σε προϊόντα, ειδικά σε αθλητικά ρούχα, διότι στεγνώνει γρήγορα και ζυγίζει ελάχιστα.Η Adidas δήλωσε επίσης ότι θα σταματήσει να χρησιμοποιεί πλαστικά στα γραφεία της, τα καταστήματα λιανικής πώλησης, τις αποθήκες και τα κέντρα διανομής της, μια κίνηση που θα εξοικονομήσει περίπου 40 τόνους πλαστικού ετησίως, ξεκινώντας από το 2018. Αντίστοιχη πορεία ακολουθούν τα ΙΚΕΑ, τα Starbucks και άλλες πολυεθνικές.

Η Χιλή κατάφερε να κατασκευάσει πλαστικές σακούλες και επαναχρησιμοποιήσιμα υφάσματα που είναι υδατοδιαλυτά και δεν ρυπαίνουν. Οι κατασκευαστές μπορούν επίσης να προγραμματίσουν τη θερμοκρασία στην οποία οι πλαστικές σακούλες θα διαλύονται κατά την επαφή με το νερό, υπολογίζοντας έτσι και το ενδεχόμενο βροχής. Ένα άλλο πλεονέκτημα του συγκεκριμένου πλαστικού είναι ότι αποφεύγεται ο κίνδυνος της ασφυξίας από σακούλα, μια σημαντική αιτία παιδικής θνησιμότητας, αφού διαλύεται σε επαφή με τη γλώσσα ή με δάκρυα.

Στις ΗΠΑ η JP Morgan Management φαίνεται να ενδιαφέρεται εντόνως το τελευταίο διάστημα στο “στήσιμο” ενός τεράστιου επενδυτικού πακέτου δημιουργίας φραγμάτων και αντιπλημμυρικών έργων σε Νέα Υόρκη και Νιού Τζέρσι. Το κόστος υπολογίζεται στα 2.7εκ. δολλάρια ανά μέτρο κατασκευής!

Όλες αυτές οι δράσεις (και άλλες πολλές) χρειάζονται προγραμματισμό στη δημιουργία ενός κοινοτικού σχεδίου καθαρού ενεργειακού ισοζυγίου ώστε να βοηθούν όλους τους κατοίκους μεσαίων και χαμηλών εισοδημάτων αλλά και τις μικρές επιχειρήσεις και οργανισμούς να αγοράζουν και κυρίως να στηρίζονται στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ενεργειακή απόδοση σε επιχειρήσεις και σπίτια).

Ως σήμερα οι επενδύσεις που αφορούσαν το περιβάλλον επικεντρώνονταν, κυρίως, στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στα ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα. Σήμερα οι επενδυτές αρχίζουν να ασχολούνται περισσότερο με τις αλυσιδωτές αντιδράσεις που μπορεί να προκληθούν από το φαινόμενο του θερμοκηπίου σε διάφορους τομείς της οικονομίας. Το περιθώριο επιλογών των επενδυτών διευρύνεται, ως εκ τούτου, όσο εξερευνώνται νέοι τρόποι για την καταπολέμηση διάφορων πτυχών της κλιματικής αλλαγής, όπως η ξηρασία και η άνοδος της στάθμης των υδάτων.

Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η εξέλιξη και η δημιουργία μιας τεράστιας επενδυτικής αγοράς  κεφαλαίων γύρω από τις ΑΠΕ και την “πράσινη ενέργεια-οικονομία” που πέρα από το θεμελιώδη στόχο της αντιμετώπισης του φαινομένου του θερμοκηπίου και της κλιματικής αλλαγής, δημιουργεί πληθώρα θέσεων εργασίας καλλιεργώντας και μεταλαμπαδεύοντας ταυτόχρονα την οικολογική συνείδηση στους πολίτες.