Χιονίζει στερεότυπα

του Παντελή Μπουκάλα

Λόγω της ρίμας και του σχεδόν παρόμοιου ήχου των δύο λέξεων που το απαρτίζουν, το κλισέ «Φονιάς χιονιάς» θριαμβεύει δίχως αντίπαλο τις λευκές μέρες που περνάμε, αλλά και κάθε χειμώνα. Ανταγωνίζεται μάλιστα για τα πρωτεία ετήσιας χρήσης το «Μάνα Μήδεια», παρότι το παιδοκτονικό στερεότυπο φαίνεται να πλεονεκτεί ελαφρώς, μια και είναι παντός καιρού. Διεκδικητής της πρωτιάς είναι και το..

«Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα», ξέρουμε δεν ξέρουμε την αισώπεια καταγωγή και την καθαυτό σημασία του, γεγονός που μας επιτρέπει να μετακινούμαστε από το άλμα εις μήκος σε σεξιστικά υπονοούμενα. Από κοντά η «γκλίτσα του τσοπάνη» και το «πανελλήνιο σοκ προκάλεσε...», που σπανίως λέει την αλήθεια.

Βολικά είναι τα κλισέ. Ουδέτερα πάντως δεν είναι. Για παράδειγμα, επί παιδοκτονίας και πάλι, αν το φονικό χέρι είναι το πατρικό, είναι πολύ πιθανό να γράψουμε «Πατέρας Ηρώδης», κι ας μη σκότωσε τα δικά του παιδιά ο Ηρώδης, είναι όμως εντελώς απίθανο να περάσει από το μυαλό μας ο «Πατέρας Ηρακλής», παρότι ο ήρωας σκότωσε, έστω ως αιχμάλωτος ιερής μανίας, τα παιδιά του και τη μητέρα τους τη Μεγάρα. Αρχαιόθεν λατρεμένος ο ημίθεος, ο «άγιος» των Κυνικών, είναι δικός μας· δεν γίνεται να αποκαθηλωθεί, να ενταχθεί ονομαστικά σε φράσεις ατιμωτικές. Η Μήδεια και ο Ηρώδης είναι ξένοι· εύκολα μετατρέπονται σε «καθάρματα» ή σε αποδιοπομπαίους τράγους.

Τη μονοτονία των στερεοτύπων την απείλησαν προς στιγμήν τα βαφτίσια των κυμάτων της κακοκαιρίας – ο Ραφαήλ, η Σοφία, ο Τηλέμαχος, κατά αλφαβητική σειρά. Νιώσαμε για λίγο τυφωνόπληκτοι, προπάντων όσοι ανάμεσά μας φέρουν το όνομα κάποιου από τα «κύματα». Η αλήθεια είναι ότι, καλομαθημένοι όπως είμαστε στον ήλιο και τη ζέστη, ακόμα και στα τέλη του Νοέμβρη πια, φτάσαμε να μιλάμε για «κακοκαιρία» και να γλιστράμε σε αναίτιο πανικό ακόμα και μ’ ένα δωδεκάρι τον Δεκέμβρη ή τον Γενάρη· πάνω από το μηδέν εννοώ, όχι κάτω. Τώρα ναι, το κρύο είναι βαρύ και το χιόνι πυκνό. Αλλά έχει και η γη τις ανάγκες της. Και τους κύκλους της. Η απορρύθμισή τους είναι δικό μας φταίξιμο.

Φαίνεται πάντως ότι κατανοήσαμε την ευθύνη μας. Γι’ αυτό και αναθέτουμε στους Τραμπ και τους Μπολσονάρου του πλανήτη να βάλουν το χεράκι τους, ώστε από την απορρύθμιση του κλίματος να καταντήσουμε στην πλήρη διάλυση. Το τέταρτο κύμα κακοκαιρίας πήρε το όνομα Υπατία, μάλλον όχι προς τιμήν της φιλοσόφου, που τη λιντσάρισαν φανατικοί χριστιανοί. Πιο ταιριαστό πάντως θα ήταν το Υπέρβολος.