Αναρτήσεις
ΤΟΥ ΜΑΝΟΛΗ Γ. ΔΡΕΤΤΑΚΗ*
Στα
μέσα Φεβρουαρίου ανακοινώθηκαν κατασχέσεις καταθέσεων ύψους 350 εκατ.
ευρώ και ακινήτων, αυτοκινήτων κ.λπ. αξίας άνω του 1 δισ. ευρώ για
ληξιπρόθεσμες οφειλές 7 δισ. ευρώ και διαφημίστηκαν ως πάταξη της
φοροδιαφυγής. Τους προηγούμενους μήνες και πρόσφατα ανακοινώθηκαν
συλλήψεις οφειλετών για ληξιπρόθεσμες οφειλές στο Δημόσιο. Και αυτές
διαφημίστηκαν ως πάταξη της φοροδιαφυγής. Όλη αυτή η τυμπανοκρουσία δεν
έχει καμιά σχέση με την πάταξη της φοροδιαφυγής, πέρα από το ότι θα
περάσει πολύς χρόνος μέχρις ότου ορισμένες από τις κατασχέσεις ακινήτων
κ.λπ. καταλήξουν σε εισροές στα δημόσια ταμεία.
Τι είναι οι ληξιπρόθεσμες οφειλές; Πρόκειται για οριστικά βεβαιωμένους φόρους τους οποίους οι οφειλέτες δεν εξοφλούν. Οι λόγοι της μη εξόφλησης είναι πολλοί. Υπάρχουν, φυσικά, αρκετοί που έχουν τη δυνατότητα να τις εξοφλήσουν, αλλά δεν το κάνουν. Αυτοί πρέπει να αναγκαστούν να το πράξουν με όποιο τρόπο επιτρέπουν οι νόμοι και το Σύνταγμα. Υπάρχουν, όμως, και άλλοι που δεν μπορούν να εξοφλήσουν τα χρέη τους εξαιτίας πραγματικής αδυναμίας. Στην κατηγορία αυτή, όπως έχουν ομολογήσει τόσο η κυβέρνηση όσο και οι τρόικα, ανήκει η συντριπτική πλειονότητα των ληξιπρόθεσμων οφειλών ύψους άνω των 50 δισ. ευρώ, από τα οποία άνω των 10 δισ. είναι πρόσφατα. Έχει μάλιστα προταθεί να διαγραφούν όσα από αυτά δεν υπάρχει καμιά πιθανότητα να εισπραχτούν.
Άλλο οφειλή κι άλλο φοροδιαφυγή
Σε αντίθεση με τις ληξιπρόθεσμες οφειλές, φοροδιαφυγή είναι η ηθελημένη απόκρυψη φορολογητέου εισοδήματος κατά τη δήλωση και η μη απόδοση του φόρου που οφείλεται στις αρμόδιες κρατικές αρχές, δηλαδή φόροι που οφείλουν να καταβάλουν επιχειρήσεις και φυσικά πρόσωπα, οι οποίοι δεν καταλήγουν στα δημόσια ταμεία. Τέτοιοι είναι:
α) Φόροι που εισπράττονται από επιχειρήσεις ή ελεύθερους επαγγελματίες (π.χ. ΦΠΑ, φόρος μισθωτών υπηρεσιών, παρακρατήσεις φόρων κ.λπ.) και δεν αποδίδονται στο κράτος.
β) Φόροι που δεν εισπράττονται με συμπαιγνία πωλητών και αγοραστών προκειμένου ο μεν αγοραστής να πληρώσει μικρότερη τιμή, ο δε πωλητής να μην εμφανίσει καν τη συναλλαγή.
γ) Φόροι σε πραγματοποιηθέντα κέρδη τα οποία με διάφορους τρόπους οι επιχειρήσεις αποκρύπτουν και αντί για τα πραγματικά εμφανίζουν μειωμένα κέρδη ή ακόμα και ζημίες.
δ) Φόροι σε «μαύρα» εισοδήματα φυσικών προσώπων που δεν δηλώνονται («φακελάκια», παροχή υπηρεσιών χωρίς αποδείξεις, δεύτερη ή τρίτη εργασία κ.λπ.).
ε) Φόροι που έπρεπε να πληρώσουν όσοι έχουν εισοδήματα αλλά δεν υποβάλουν φορολογική δήλωση.
Οι εξελίξεις στην πληροφορική παρέχουν τεράστιες δυνατότητες πάταξης της φοροδιαφυγής. Παρ’ όλο ότι οι δυνατότητες αυτές υπάρχουν εδώ και πάνω από 15 χρόνια, μόλις πρόσφατα άρχισαν να αξιοποιούνται με περιορισμένης έκτασης διασταυρώσεις, όταν πριν από 30 χρόνια, με τις πολύ μικρές δυνατότητες που υπήρχαν με τους τότε ηλεκτρονικούς υπολογιστές, χάρη στα αρχεία της ΔΕΗ, εντοπίστηκαν μεγάλοι φοροφυγάδες στη διάρκεια των 8 μηνών που είχα την τιμή να υπηρετήσω ως υπουργός Οικονομικών (Νοέμβριος 1981-Ιούνιος 1982).
Ανυπαρξία ελέγχων
Σήμερα από το μεγάλο πλήθος περιπτώσεων φοροδιαφυγής και από τις πολλές και διαφορετικές μεθόδους φοροδιαφυγής, μόνο ορισμένες έχουν εντοπιστεί και τα εισπραχθέντα ποσά από αυτές είναι ελάχιστα. Κανείς έλεγχος δεν γινόταν σε δηλώσεις φυσικών προσώπων που ξεπερνούν τα 5.500.000 κάθε χρόνο, καθώς και για μη δηλωθέντα εισοδήματα από off-shore εταιρείες. Μόλις τώρα γίνεται έλεγχος, αλλά μόνο εκείνων που έχουν βγάλει χρήματα στο εξωτερικό για το αν και κατά πόσο τα χρήματα αυτά προέρχονται από εισοδήματα που έχουν φορολογηθεί. Λέγεται επίσης ότι θα γίνει έλεγχος ενός ασήμαντου αριθμού φυσικών προσώπων.
Εκτός από τα φυσικά πρόσωπα υπάρχουν και γνωστοί θύλακες φοροδιαφυγής, και ιδιαίτερα μεγάλης φοροδιαφυγής. Υπάρχουν π.χ. οι υπερτιμολογήσεις και υποτιμολογήσεις, με τις οποίες εκείνοι που τις χρησιμοποιούν αποκρύπτουν τα πραγματικά κέρδη τους. Και αυτές γίνονται τόσο στις εισαγωγές -εξαγωγές όσο και στην παροχή υπηρεσιών (π.χ. στον τουρισμό). Στις περιπτώσεις αυτές κρατούνται διπλά βιβλία (ή σήμερα διπλά ηλεκτρονικά αρχεία). Και σ’ αυτόν τον τομέα ελάχιστα πράγματα έχουν γίνει.
Θα μπορούσε κανείς να αναφέρει και πλείστες άλλες περιπτώσεις. Το πραγματικό, όμως, πρόβλημα για την πάταξη της φοροδιαφυγής, εκτός από την παραπλάνηση που γίνεται με το να παρουσιάζεται ως πάταξή της η προσπάθεια είσπραξης ληξιπρόθεσμων βεβαιωμένων φόρων, είναι η έλλειψη πραγματικής πολιτικής βούλησης από όλες τις μέχρι σήμερα κυβερνήσεις για τον ουσιαστικό και ενδελεχή έλεγχο μεγάλων επιχειρήσεων και πλούσιων ιδιωτών λόγω της διαπλοκής τους με τα δύο κόμματα εξουσίας. Τα μεμονωμένα περιστατικά που έχουν ανακοινωθεί πρόσφατα, αποτελούν «προπέτασμα» καπνού για την κάλυψη όλων των υπολοίπων.
Τα όσα προαναφέρθηκαν για τη φοροδιαφυγή, ισχύουν και για την εισφοροδιαφυγή, η οποία αποτελεί το μεγαλύτερο άλυτο πρόβλημα των ασφαλιστικών ταμείων, τα αποθεματικά των οποίων λεηλατήθηκαν και πρόσφατα με το «κούρεμα» που έκανε η κυβέρνηση στα ομόλογα που είχαν αγοράσει τα ταμεία αυτά από το κράτος. Τα αποθεματικά αυτά είχαν και στο παρελθόν λεηλατηθεί από την εκμετάλλευση του κράτους, ενώ ελάχιστοι έλεγχοι γίνονται για την ανασφάλιστη εργασία και δεν έχει προχωρήσει η μηχανοργάνωση που θα βοηθούσε τους ελέγχους για την πάταξη της εισφοροδιαφυγής.
Το πολιτικό κόστος
Πριν από το 2009, αν υπήρχε πολιτική βούληση, η πάταξη της φοροδιαφυγής και της εισφοροδιαφυγής, θα ήταν ευκολότερη απ’ ό,τι είναι σήμερα. Η πολυετής και συνεχιζόμενη, όμως, ύφεση της ελληνικής οικονομίας, η εκτίναξη του αριθμού των ανέργων σε 1.350.000 και το κλείσιμο δεκάδων χιλιάδων επιχειρήσεων καθιστά πολύ πιο δύσκολο το έργο αυτό, πέρα από το γεγονός ότι έχουν εφευρεθεί και νέοι τρόποι φοροδιαφυγής.
Τα ποσά της φοροδιαφυγής σε ευρώ σήμερα ίσως είναι λιγότερα απ’ ό,τι πριν από την κρίση. Ως ποσοστό, όμως, του ΑΕΠ είναι πολύ μεγαλύτερα. Με δεδομένο ότι και το δημόσιο έλλειμμα και το δημόσιο χρέος, με βάση τη συνθήκη του Μάαστριχτ, εξετάζονται ως ποσοστά του ΑΕΠ, είναι σαφές ότι σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, είναι επιτακτική ανάγκη να γίνει πραγματική προσπάθεια, πάταξης της φοροδιαφυγής με όλους τους σύγχρονους τρόπους και αξιοποίηση των ολοένα και μεγαλύτερων δυνατοτήτων που παρέχουν τα σύγχρονα συστήματα ηλεκτρονικών υπολογιστών. Ταυτόχρονα απαιτείται αναδιοργάνωση των ελεγκτικών υπηρεσιών και αυστηρή τιμωρία των ελεγκτών που παρανομούν.
Η προσπάθεια πραγματικής πάταξης της φοροδιαφυγής πρέπει να αρχίσει από τους ευάριθμους μεγάλους φοροφυγάδες και να επεκταθεί σε κλάδους στους οποίους οργιάζει η φοροδιαφυγή, ανεξάρτητα από το πολιτικό κόστος για την όποια κυβέρνηση. Αν αυτό δεν γίνει, είναι αδύνατο να τεθεί τέρμα στην ύφεση και στην εξαθλίωση μεγάλου μέρους του πληθυσμού της χώρας, την οποία έχουν προκαλέσει τα μέτρα που εφαρμόζει η κυβέρνηση κατ’ εντολή των δανειστών μας.
*Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι τέως αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ
http://www.avgi.gr/
Το
πραγματικό, πρόβλημα για την πάταξη της φοροδιαφυγής, εκτός από την
παραπλάνηση που γίνεται με το να παρουσιάζεται ως πάταξή της η
προσπάθεια είσπραξης ληξιπρόθεσμων βεβαιωμένων φόρων, είναι η έλλειψη
πραγματικής πολιτικής βούλησης από όλες τις μέχρι σήμερα κυβερνήσεις για
τον ουσιαστικό και ενδελεχή έλεγχο μεγάλων επιχειρήσεων και πλούσιων
ιδιωτών λόγω της διαπλοκής τους με τα δύο κόμματα εξουσίας
Τι είναι οι ληξιπρόθεσμες οφειλές; Πρόκειται για οριστικά βεβαιωμένους φόρους τους οποίους οι οφειλέτες δεν εξοφλούν. Οι λόγοι της μη εξόφλησης είναι πολλοί. Υπάρχουν, φυσικά, αρκετοί που έχουν τη δυνατότητα να τις εξοφλήσουν, αλλά δεν το κάνουν. Αυτοί πρέπει να αναγκαστούν να το πράξουν με όποιο τρόπο επιτρέπουν οι νόμοι και το Σύνταγμα. Υπάρχουν, όμως, και άλλοι που δεν μπορούν να εξοφλήσουν τα χρέη τους εξαιτίας πραγματικής αδυναμίας. Στην κατηγορία αυτή, όπως έχουν ομολογήσει τόσο η κυβέρνηση όσο και οι τρόικα, ανήκει η συντριπτική πλειονότητα των ληξιπρόθεσμων οφειλών ύψους άνω των 50 δισ. ευρώ, από τα οποία άνω των 10 δισ. είναι πρόσφατα. Έχει μάλιστα προταθεί να διαγραφούν όσα από αυτά δεν υπάρχει καμιά πιθανότητα να εισπραχτούν.
Άλλο οφειλή κι άλλο φοροδιαφυγή
Σε αντίθεση με τις ληξιπρόθεσμες οφειλές, φοροδιαφυγή είναι η ηθελημένη απόκρυψη φορολογητέου εισοδήματος κατά τη δήλωση και η μη απόδοση του φόρου που οφείλεται στις αρμόδιες κρατικές αρχές, δηλαδή φόροι που οφείλουν να καταβάλουν επιχειρήσεις και φυσικά πρόσωπα, οι οποίοι δεν καταλήγουν στα δημόσια ταμεία. Τέτοιοι είναι:
α) Φόροι που εισπράττονται από επιχειρήσεις ή ελεύθερους επαγγελματίες (π.χ. ΦΠΑ, φόρος μισθωτών υπηρεσιών, παρακρατήσεις φόρων κ.λπ.) και δεν αποδίδονται στο κράτος.
β) Φόροι που δεν εισπράττονται με συμπαιγνία πωλητών και αγοραστών προκειμένου ο μεν αγοραστής να πληρώσει μικρότερη τιμή, ο δε πωλητής να μην εμφανίσει καν τη συναλλαγή.
γ) Φόροι σε πραγματοποιηθέντα κέρδη τα οποία με διάφορους τρόπους οι επιχειρήσεις αποκρύπτουν και αντί για τα πραγματικά εμφανίζουν μειωμένα κέρδη ή ακόμα και ζημίες.
δ) Φόροι σε «μαύρα» εισοδήματα φυσικών προσώπων που δεν δηλώνονται («φακελάκια», παροχή υπηρεσιών χωρίς αποδείξεις, δεύτερη ή τρίτη εργασία κ.λπ.).
ε) Φόροι που έπρεπε να πληρώσουν όσοι έχουν εισοδήματα αλλά δεν υποβάλουν φορολογική δήλωση.
Οι εξελίξεις στην πληροφορική παρέχουν τεράστιες δυνατότητες πάταξης της φοροδιαφυγής. Παρ’ όλο ότι οι δυνατότητες αυτές υπάρχουν εδώ και πάνω από 15 χρόνια, μόλις πρόσφατα άρχισαν να αξιοποιούνται με περιορισμένης έκτασης διασταυρώσεις, όταν πριν από 30 χρόνια, με τις πολύ μικρές δυνατότητες που υπήρχαν με τους τότε ηλεκτρονικούς υπολογιστές, χάρη στα αρχεία της ΔΕΗ, εντοπίστηκαν μεγάλοι φοροφυγάδες στη διάρκεια των 8 μηνών που είχα την τιμή να υπηρετήσω ως υπουργός Οικονομικών (Νοέμβριος 1981-Ιούνιος 1982).
Ανυπαρξία ελέγχων
Σήμερα από το μεγάλο πλήθος περιπτώσεων φοροδιαφυγής και από τις πολλές και διαφορετικές μεθόδους φοροδιαφυγής, μόνο ορισμένες έχουν εντοπιστεί και τα εισπραχθέντα ποσά από αυτές είναι ελάχιστα. Κανείς έλεγχος δεν γινόταν σε δηλώσεις φυσικών προσώπων που ξεπερνούν τα 5.500.000 κάθε χρόνο, καθώς και για μη δηλωθέντα εισοδήματα από off-shore εταιρείες. Μόλις τώρα γίνεται έλεγχος, αλλά μόνο εκείνων που έχουν βγάλει χρήματα στο εξωτερικό για το αν και κατά πόσο τα χρήματα αυτά προέρχονται από εισοδήματα που έχουν φορολογηθεί. Λέγεται επίσης ότι θα γίνει έλεγχος ενός ασήμαντου αριθμού φυσικών προσώπων.
Εκτός από τα φυσικά πρόσωπα υπάρχουν και γνωστοί θύλακες φοροδιαφυγής, και ιδιαίτερα μεγάλης φοροδιαφυγής. Υπάρχουν π.χ. οι υπερτιμολογήσεις και υποτιμολογήσεις, με τις οποίες εκείνοι που τις χρησιμοποιούν αποκρύπτουν τα πραγματικά κέρδη τους. Και αυτές γίνονται τόσο στις εισαγωγές -εξαγωγές όσο και στην παροχή υπηρεσιών (π.χ. στον τουρισμό). Στις περιπτώσεις αυτές κρατούνται διπλά βιβλία (ή σήμερα διπλά ηλεκτρονικά αρχεία). Και σ’ αυτόν τον τομέα ελάχιστα πράγματα έχουν γίνει.
Θα μπορούσε κανείς να αναφέρει και πλείστες άλλες περιπτώσεις. Το πραγματικό, όμως, πρόβλημα για την πάταξη της φοροδιαφυγής, εκτός από την παραπλάνηση που γίνεται με το να παρουσιάζεται ως πάταξή της η προσπάθεια είσπραξης ληξιπρόθεσμων βεβαιωμένων φόρων, είναι η έλλειψη πραγματικής πολιτικής βούλησης από όλες τις μέχρι σήμερα κυβερνήσεις για τον ουσιαστικό και ενδελεχή έλεγχο μεγάλων επιχειρήσεων και πλούσιων ιδιωτών λόγω της διαπλοκής τους με τα δύο κόμματα εξουσίας. Τα μεμονωμένα περιστατικά που έχουν ανακοινωθεί πρόσφατα, αποτελούν «προπέτασμα» καπνού για την κάλυψη όλων των υπολοίπων.
Τα όσα προαναφέρθηκαν για τη φοροδιαφυγή, ισχύουν και για την εισφοροδιαφυγή, η οποία αποτελεί το μεγαλύτερο άλυτο πρόβλημα των ασφαλιστικών ταμείων, τα αποθεματικά των οποίων λεηλατήθηκαν και πρόσφατα με το «κούρεμα» που έκανε η κυβέρνηση στα ομόλογα που είχαν αγοράσει τα ταμεία αυτά από το κράτος. Τα αποθεματικά αυτά είχαν και στο παρελθόν λεηλατηθεί από την εκμετάλλευση του κράτους, ενώ ελάχιστοι έλεγχοι γίνονται για την ανασφάλιστη εργασία και δεν έχει προχωρήσει η μηχανοργάνωση που θα βοηθούσε τους ελέγχους για την πάταξη της εισφοροδιαφυγής.
Το πολιτικό κόστος
Πριν από το 2009, αν υπήρχε πολιτική βούληση, η πάταξη της φοροδιαφυγής και της εισφοροδιαφυγής, θα ήταν ευκολότερη απ’ ό,τι είναι σήμερα. Η πολυετής και συνεχιζόμενη, όμως, ύφεση της ελληνικής οικονομίας, η εκτίναξη του αριθμού των ανέργων σε 1.350.000 και το κλείσιμο δεκάδων χιλιάδων επιχειρήσεων καθιστά πολύ πιο δύσκολο το έργο αυτό, πέρα από το γεγονός ότι έχουν εφευρεθεί και νέοι τρόποι φοροδιαφυγής.
Τα ποσά της φοροδιαφυγής σε ευρώ σήμερα ίσως είναι λιγότερα απ’ ό,τι πριν από την κρίση. Ως ποσοστό, όμως, του ΑΕΠ είναι πολύ μεγαλύτερα. Με δεδομένο ότι και το δημόσιο έλλειμμα και το δημόσιο χρέος, με βάση τη συνθήκη του Μάαστριχτ, εξετάζονται ως ποσοστά του ΑΕΠ, είναι σαφές ότι σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, είναι επιτακτική ανάγκη να γίνει πραγματική προσπάθεια, πάταξης της φοροδιαφυγής με όλους τους σύγχρονους τρόπους και αξιοποίηση των ολοένα και μεγαλύτερων δυνατοτήτων που παρέχουν τα σύγχρονα συστήματα ηλεκτρονικών υπολογιστών. Ταυτόχρονα απαιτείται αναδιοργάνωση των ελεγκτικών υπηρεσιών και αυστηρή τιμωρία των ελεγκτών που παρανομούν.
Η προσπάθεια πραγματικής πάταξης της φοροδιαφυγής πρέπει να αρχίσει από τους ευάριθμους μεγάλους φοροφυγάδες και να επεκταθεί σε κλάδους στους οποίους οργιάζει η φοροδιαφυγή, ανεξάρτητα από το πολιτικό κόστος για την όποια κυβέρνηση. Αν αυτό δεν γίνει, είναι αδύνατο να τεθεί τέρμα στην ύφεση και στην εξαθλίωση μεγάλου μέρους του πληθυσμού της χώρας, την οποία έχουν προκαλέσει τα μέτρα που εφαρμόζει η κυβέρνηση κατ’ εντολή των δανειστών μας.
*Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι τέως αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ
http://www.avgi.gr/
0 comments :
Δημοσίευση σχολίου