Οι περιστρεφόμενες πόρτες της διαπλοκής

Του Κώστα Βαξεβάνη

Δυό πόρτες έχει η ζωή, το λέει και το τραγούδι. Εκτός αν πρόκειται για τη διαπλοκή η οποία μπαινοβγαίνει από μία και μάλιστα περιστρεφόμενη. Δεν μιλάμε για τη εγχώρια μόνο διαπλοκή η οποία είναι φορέας του οικονομικού πρωτογονισμού της αρπαχτής, αλλά για ένα διεθνές σύστημα που ανακυκλώνει ανθρώπους στην εξουσία, σε επιχειρήσεις και διάφορους φορείς “κοινωνικής προσφοράς”, εξυπηρετώντας τα ίδια πάντα συμφέροντα.

Το φαινόμενο είναι γνωστό ως “περιστρεφόμενη πόρτα”. Πρόσωπα που κατέχουν θέσεις εξουσίας στη διοίκηση, αποχωρούν από τις θέσεις αυτές και μεταπηδούν επί (παχυλό) μισθό στον ιδιωτικό τομέα τον οποίο ως πρόσφατα θεωρητικά ήλεγχαν ή “ρύθμιζαν”. Βγαίνουν θεωρητικά από το δωμάτιο της εξουσίας αλλά  επιστρέφουν από την ίδια πόρτα με άλλους όρους, διατηρώντας την ισχύ τους και κυρίως την πρόθεσή τους να εξυπηρετήσουν συγκεκριμένες πολιτικές και συμφέροντα.

Σύμφωνα με την έκθεση της οργάνωσης Corporate Europe Observatory, το σύνδρομο της περιστρεφόμενης πόρτας είναι αρκετά διαδεδομένο και ανεξέλεγκτο στους ευρωπαικούς κύκλους εξουσίας. Τα παραδείγματα που δίνει η έκθεση είναι η απλή συλλογή ανοιχτών δεδομένων που συνοδεύουν τους ανθρώπους εξουσίας της Κομισιόν.

Ο Ζοζέ Μπαρόζο, ο πρώην Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ταυτόχρονα ο πολιτικός που χρεώνεται το ξέσπασμα της ευρωπαϊκής κρίσης και ύποπτες αποφάσεις, φεύγοντας από την Επιτροπή ανέλαβε 22 έμμισθες θέσεις σε ιδρύματα, ινστιτούτα, οργανώσεις.

Ο πρώην Επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς Τσάρλι Μακρίβι ανέλαβε στην Τράπεζα ΒΝΥ Mellon, σε εταιρεία τραπεζικών υπηρεσιών και στην αεροπορική εταιρεία Ryanair. Ο Γκίντερ Φερχόιγκεν, Επίτροπος Επιχειρήσεων και Βιομηχανίας, δημιούργησε δική του εταιρεία λόμπινκ, συνεργάζεται με μία ακόμη και ανέλαβε πόστο αντιπροέδρου σε υπηρεσία της αμαρτωλής Royal Bank of Scotland.

O Χιακίν Αλμούνια με τη σειρά του είναι μέλος της επιστημονικής επιτροπής της Ενεργειακής Ένωσης, ενός κολοσσού με διασυνδέσεις σε όλο τον κόσμο, ενώ έχει καταθέσει αιτήσεις στην Επιτροπή Δεοντολογίας για 13 ακόμη εταιρείες και ιδρύματα.

Από κοντά η Μαρία Δαμανάκη, ως Επίτροπος Θαλάσσιας Πολιτικής και Αλιείας κατέθεσε αίτηση για Πρόεδρος της οργάνωσης Ωκεάνια Πολιτική, ένα παρακλάδι της Μη Κερδοσκοπικής Nature Conservancy, η οποία έχει κατηγορηθεί για σχέσεις με βρώμικες εταιρείες ενέργειας.

Ο κατάλογος είναι μεγάλος και αποκαλυπτικός.

Προφανώς δεν πρόκειται για το μεροκάματό τους, αλλά για μια επικίνδυνη κατάσταση. Σταδιακά η πολιτική αντικαθίσταται από το λομπισμό και τις δημόσιες σχέσεις και οι αποφάσεις μεταφέρονται σε ανεξέλεγκτα από την κοινωνία κέντρα δήθεν τεχνοκρατών. Κύκλοι εταιρειών, ινστιτούτων, ιδιωτικών πανεπιστημίων και οργανώσεων με εύηχα ονόματα, ανακυκλώνουν ανθρώπους κλειδιά δημιουργώντας μια επίφαση εγκυρότητας και ειδικών γνώσεων. Στην πραγματικότητα πρόκειται για ενοικίαση και αγορά γνωριμιών και διασυνδέσεων.

Από ένα σημείο και μετά, αφού καθιερωθεί ως σύστημα έγκυρης τεχνοκρατικής μεταβίβασης γνώσεων και στελεχών, δεν μπορεί να ελεγχθεί αν οι άνθρωποι που κατείχαν θέση στη Διοίκηση εξυπηρέτησαν και με ποιό τρόπο τα επιχειρηματικά συμφέροντα που αργότερα φανερά υπηρέτησαν. Δεν θεωρείται καν αναγκαίο και βαφτίζεται «αγορά».

Στην Ελλάδα τα χρόνια της κρίσης το φαινόμενο είναι εκτεταμένο. Το παράδειγμα Παπαδήμου είναι χαρακτηριστικό. Με μια ομάδα τραπεζιτών και στελεχών εταιρειών κυβέρνησαν τη χώρα και επέστρεψαν ξανά στον ιδιωτικό τομέα που φάνηκε γεναιόδωρος.

Ο Γιώργος Προβόπουλος, μέτοχος της Τράπεζας Πειραιώς, έγινε κεντρικός τραπεζίτης και αφού από τη θεσμική αυτή θέση εξυπηρέτησε τους τραπεζίτες επέστρεψε και πάλι με άνεση στις Τράπεζες. Η Αικατερίνη Σαββαίδου, στέλεχος της Pricewater House η οποία μεθόδευσε τη φοροαποφυγή Λάτση και συνεργάστηκε με τις εταιρείες Κόκκαλη, ανέλαβε Γενικός Γραμματέας Εσόδων για να πατάξει τη φοροδιαφυγή. Σήμερα διώκεται για απιστία γιατί εξυπηρέτησε εταιρεία του Κόκκαλη. Φαντάζομαι θα επιστρέψει στον ιδιωτικό τομέα ως πολύτιμος γνώστης του συστήματος φορολόγησης αλλά κυρίως ως άνθωπος που γνωρίζει τους κατάλληλους ανθρώπους στη Διοίκηση. Το ίδιο θα συμβεί και με τον Στουρνάρα μόλις αποχωρήσει από την Τράπεζα της Ελλάδος.

Τα τελευταία 5 χρόνια, υπουργοί του οικονομικού τομέα οι οποίοι υπηρέτησαν σε εταιρείες όπως η Goldman Sachs, η Fidelity, η Lazard, όταν ανέλαβαν εξουσία, εξυπηρέτησαν τις εταιρείες αυτές ή τις προσέλαβαν ως συμβούλους δίνοντας τεράστια ποσά. Αποχωρώντας από την πολιτική επιστρέφουν σε αυτό το πλέγμα εταιρειών για να συνεχίσουν.

Αν αυτός ο κύκλος δεν σπάσει, η κοινωνία δεν θα έχει καμιά σχέση με την πολιτική και την εφαρμογή της. Θα ψηφίζει απλώς πολιτικούς οι οποίοι θα αναθέτουν τη διακυβέρνηση στους εργοδότες τους, προσδίδοντάς τους έτσι μεγαλύτερη οικονομική δύναμη και εγκυρότητα. Όσο περισσότερο λειτουργεί ο κύκλος τόσο θα γίνεται πιο στενός και στεγανός. Κατά τα άλλα θα έχουμε Δημοκρατία.