Αλγόριθμoς της Google: Το Άγιο Δισκοπότηρο της πληροφορίας

Mέχρι και ο Πούτιν έπεσε στην ανάγκη της Google, καθώς ζήτησε από την εταιρεία να μην διαφημίσει εκκλήσεις για μαζικές διαδηλώσεις την ημέρα των εκλογών της 9ης Σεπτεμβρίου.

Ο έτερος παγκόσμιος πολιτικός ηγέτης, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ , λίγες ημέρες νωρίτερα, κατηγόρησε την Google ότι θάβει τις θετικές ειδήσεις που τον αφορούν και προβάλλει μόνο τις αρνητικές. «Τα αποτελέσματα αναζήτησης της Google για τη φράση ‘Trump news’ δείχνει μόνο τις απόψεις/ρεπορτάζ των Μέσων Fake News. Με άλλα λόγια είναι στημένο» δήλωσε στο Twitter.

Υποστήριξε μάλιστα πως το «96% των συνδέσμων που εμφανίζει η μηχανή όταν κανείς αναζητά ειδήσεις που αφορούν τον ίδιο, είναι αριστερού προσανατολισμού». Σύμφωνα με αμερικανικά μέσα ο ισχυρισμός μάλλον βασίζεται σε δημοσίευμα του συντηρητικού «PJ Media», σύμφωνα με το οποίο η Google δείχνει προτίμηση στα άρθρα του CNN, το οποίο, όπως είναι γνωστό, το απεχθάνεται ο Τραμπ.

Από την άλλη πλευρά, αυξάνονται οι αντιδράσεις από προοδευτικές και αριστερές ιστοσελίδες σε όλο τον κόσμο, εναντίον των νέων ρυθμίσεων που πραγματοποίησε στον αλγόριθμο της η μηχανή αναζήτησης Google με σκοπό, όπως δήλωσε, την αντιμετώπιση των λεγόμενων fake news. Ενδεικτικά, το Κόμμα Σοσιαλιστικής Ισότητας στις ΗΠΑ, που έχει την ιστοσελίδα wsws.org, κατήγγειλε πως είχε ξαφνική πτώση επισκεψιμότητας κατά 70%, καθώς ο νέος αλγόριθμος της Google την εμφανίζει πολύ χαμηλά στη λίστα των αποτελεσμάτων όταν κάποιος αναζητά όρους όπως σοσιαλισμός, καπιταλισμός, κ.λπ.

Σύμφωνα μάλιστα και με το δημοσίευμα των New York Times, αρκετές ακόμη ιστοσελίδες που ασκούν κριτική στο οικονομικό σύστημα και την πολιτική των ΗΠΑ καταγγέλλουν σημαντική πτώση επισκεψιμότητας.

Γεγονός είναι ότι το 90% όλων των αναζητήσεων στο διαδίκτυο περνούν από τη Google, κάτι που αποδεικνύει την τεράστια ισχύ που έχει η εταιρεία στον κόσμο της πληροφορίας. Και μπορεί η πληροφορία να θεωρείται δημόσιο αγαθό, ελάχιστοι όμως είναι αυτοί που γνωρίζουν πώς λειτουργεί η μηχανή αναζήτησης, αφού η Google το κρατά επτασφράγιστο μυστικό, όπως αντιστοίχως και τις αλλαγές που πραγματοποίησε με αφορμή τα fake news.

Σε δημοσίευμά τους οι New York Times παρουσιάζουν πώς φαίνεται να λειτουργεί, σε γενικές γραμμές, το Google Search...

Πώς λειτουργεί το Google Search

Ας υποθέσουμε ότι θέλουμε να κάνουμε μια αναζήτηση για τα «οφέλη των λαχανικών στην υγεία». Όταν αρχίσουμε να πληκτρολογούμε, τα συστήματα της Google αρχίζουν να κοσκινίζουν μέσα στο μητρώο των εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ιστοσελίδων που χρησιμοποιούν αυτή την ακριβή διατύπωση ή μια σχετική φράση. Η Google εκτιμά ότι υπάρχουν περισσότερες από 53 εκατομμύρια σελίδες που ταιριάζουν με τα «οφέλη των λαχανικών στην υγεία».

Μετά το Google ταξινομεί αυτές τις ιστοσελίδες χρησιμοποιώντας έναν μυστικό αλγόριθμο. Οι παράγοντες τους οποίους «ζυγίζει» ο αλγόριθμος αυτός είναι εκατοντάδες, και, αν και η Google κρατά κρυφούς τους περισσότερους εξ αυτών, έχει αποκαλύψει κάποια στοιχεία.

Μία από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις στη μηχανή αναζήτησης της Google ήταν μια φόρμουλα ονόματι PageRank. Το PageRank λειτουργεί με βάση το κριτήριο πως η αξία μιας σελίδας μπορεί να καθοριστεί με βάση το πόσες σελίδες «linkάρουν» σε αυτήν. Τον πρώτο καιρό των αναζητήσεων στο Ίντερνετ αυτό ήταν μια καινοτόμα ιδέα, που βοήθησε το Google να κερδίσει έδαφος έναντι ανταγωνιστών όπως το Yahoo και το AltaVista.

Με το πέρασμα των χρόνων, η μηχανή αναζήτησης έχει γίνει πιο εξελιγμένη. Εκτός από το PageRank, η εταιρεία έχει αναφέρει επίσης πως το λογισμικό εξετάζει το πόσο συχνά και πού εμφανίζονται σε μια σελίδα οι όροι αναζήτησης, και πόσο πρόσφατα δημιουργήθηκε η ιστοσελίδα- καθώς και το πού βρίσκεται αυτός που κάνει την αναζήτηση. Η Google δήλωσε ότι δεν υπάρχουν μεγάλες διαφορές ανάμεσα στο πώς βρίσκει ειδήσεις και σε άλλα αποτελέσματα αναζητήσεων, αν και κάποιοι παράγοντες, όπως το πότε δημιουργήθηκε μια σελίδα, έχουν μεγαλύτερη σημασία σε αναζητήσεις ειδήσεων.

Γιατί η Google δεν αποκαλύπτει τον αλγόριθμο

Η Google λέει ότι η αποκάλυψη της φόρμουλάς της απλά θα διευκόλυνε αυτούς που προσπαθούν να «στήνουν» τα αποτελέσματα των αναζητήσεων: Είναι γνωστό πως υπάρχει ήδη μια βιομηχανία πάνω στο SEO (Search Engine Optimization), με ειδικούς που βοηθούν εταιρείες να φαίνονται περισσότερο στις αναζητήσεις στο Google.

Αλλά, βέβαια, η Google έχει έναν ακόμη λόγο για να διατηρήσει τη φόρμουλα της μηχανής αναζήτησης μυστική: Είναι ιδιόκτητη. Με αυτήν έχει εδραιώσει την κυριαρχία της στην αναζήτηση. Έκανε καλύτερη δουλειά και θέλει να διατηρήσει την κυριαρχία της, κρατώντας το μυστικό του αλγορίθμου, για να μην το εκμεταλλευτούν οι ανταγωνιστές. Ακριβώς όπως η Coca-Cola δεν αποκαλύπτει τη συνταγή της.

Ισχύουν αυτά που λένε οι «πολέμιοι» της Google;

Η Google υποστηρίζει πως η πολιτική ιδεολογία δεν αποτελεί παράγοντα που παίζει ρόλο στις αναζητήσεις της. Ισχυρίζεται ότι εάν ένας χρήστης είναι συντηρητικός, φιλελεύθερος ή αριστερός δεν αποτελεί μέρος των πληροφοριών που συλλέγει η εταιρεία και δεν ταξινομεί ιστοσελίδες με πολιτικές κλίσεις.

Ωστόσο, το ζήτημα της παραπληροφόρησης που προέκυψε μετά τις προεδρικές εκλογές του 2016 έκανε την εταιρεία να προβεί σε αλλαγές στον αλγόριθμό της, καθώς διαπιστώθηκε ότι το 0,25% του ημερησίου traffic οδηγούσε σε σκόπιμα παραπλανητικές πληροφορίες. Η αλλαγή αυτή προκάλεσε αντιδράσεις, καθώς πολλοί παραπονέθηκαν για πτώση στο traffic. Και παρότι το μεγαλύτερο ποσοστό των Fake News προέρχεται βάσει ερευνών από τον ακροδεξιό χώρο, σύμφωνα με τους New York Times, οι περισσότερες ιστοσελίδες που διαμαρτυρήθηκαν για πτώση traffic ήταν πιο αριστερών και προοδευτικών τάσεων.

Πώς η Google καθορίζει την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων;

Όπως δηλώνει, στηρίζεται σε έναν «στρατό» ανθρώπων «κριτών» ανά τον κόσμο (10.000 περίπου), που αξιολογούν την ποιότητα των αποτελεσμάτων και διαπιστώνουν κατά πόσον οι σελίδες που εμφανίζονται ψηλότερα είναι έγκυρες και αξιόπιστες. Οι κριτές/αξιολογητές υποδεικνύουν ζητήματα που μπορεί να υπάρχουν με ιστοσελίδες ή «τυφλά σημεία» στη λειτουργία της μηχανής αναζήτησης.

Είναι το Google Search ουδέτερο;

Όχι ακριβώς. Τα πράγματα κι εδώ δεν είναι πολύ απλά, καθώς, με το πέρασμα του χρόνου, το Google προχώρησε πέρα από την παροχή απλών links στην παροχή όλο και περισσότερων πληροφοριών στις ιστοσελίδες του, προκαλώντας εντάσεις με εκδοτικούς οργανισμούς/ ΜΜΕ, ιστοσελίδες με reviews κ.α. Η θέση της Google είναι ότι οι χρήστες δεν έρχονται σε αυτήν για links, αλλά για πληροφορίες. Ωστόσο, η εταιρεία έχει ενσωματώσει στα αποτελέσματά της πληροφορίες για ταξίδια, υπηρεσίες, online αγορές, reviews εστιατορίων και επιχειρήσεων κ.λπ, και οι ανταγωνιστές της λένε ότι, αξιοποιώντας την κυρίαρχη θέση της, στις αναζητήσεις δίνει προτεραιότητα στις δικές της υπηρεσίες έναντι αυτών των ανταγωνιστών. Ήταν εξάλλου αυτή η πρακτική που προκάλεσε και την αντιπαράθεση με την Κομισιόν. Η Ευρωπαϊκή Ένωση επισημαίνει ότι αυτή η μεταχείριση παραβιάζει τους νόμους περί αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας.

Επίσης, υπάρχει το πρόβλημα της κρυφής προκατάληψης. Κι όταν ακόμη δεν υπάρχει σκόπιμη μεροληψία εναντίον μιας πολιτικής ιδεολογίας, υπάρχει ζήτημα με το πώς οι αλγόριθμοι ή η τεχνητή νοημοσύνη που αξιοποιεί και στην οποία η εταιρεία επενδύει θα αυξήσουν έστω και ακούσια τις κοινωνικές προκαταλήψεις σχετικά με ομάδες όπως οι γυναίκες, οι φυλετικές μειονότητες, οι πολιτικές, κ.ά.. Για παράδειγμα, η Google διαθέτει τη λειτουργία της «Αυτόματης συμπλήρωσης», η οποία προσφέρει λέξεις/προτάσεις για αναζητήσεις από τη στιγμή που ένας χρήστης αρχίζει να πληκτρολογεί. Δεν είναι λίγες οι φορές που αυτές οι προτάσεις συμπληρώνονται με ρατσιστικά ή σεξιστικά στερεότυπα.

Η εταιρεία έχει πει πως γνωρίζει ότι υπάρχουν τέτοια θέματα, και πως παραμένει σε επαγρύπνηση για την αντιμετώπισή τους. Έτσι, τώρα, όπως παρατηρούν σκωπτικά οι New York Times, όταν ξεκινάμε μια αναζήτηση με το «Donald Trump is», οι τρεις πρώτες λέξεις αυτόματης συμπλήρωσης είναι «ένας δημοκράτης», «ένας μεγάλος πρόεδρος» και «ο πρόεδρός μου».

Μαριάνθη Πελεβάνη