Σύμμαχοι και εταίροι μας στέλνουν στον διάλογο – Ο Ερντογάν ζητά διαπραγματεύσεις για τα πάντα

γράφει ο Δημήτρης Μηλάκας

Παλαιότερα στην Τρούμπα ακουγόταν και ως αναστεναγμός ανακούφισης το… σύνθημα «κορίτσια, ο στόλος» όταν «έσκαγαν» στον Πειραιά τα αμερικανικά αεροπλανοφόρα με τα «ναυτάκια τα ζουμπουρλούδικα» για να τονώσουν την τοπική οικονομία ξεδίνοντας στα καμπαρέ και τα μπορντέλα… Αυτές τις μέρες ένας παρόμοιος αναστεναγμός ανακούφισης ακούστηκε από την κυβέρνηση (και την αξιωματική αντιπολίτευση) με την εμφάνιση του αμερικανικού αεροπλανοφόρου «Αϊζενχάουερ» νότια της Κρήτης. Ανάλογης έντασης επιφωνήματα ανακούφισης ακούστηκαν και για την πρωτοβουλία της Μέρκελ να «στήσει» έναν ελληνοτουρκικό διάλογο ως απόδειξη ότι οι ισχυροί μας σύμμαχοι και εταίροι εξακολουθούν να γοητεύονται από τα κάλλη μας και μας προτιμούν έναντι των εξ ανατολών προαιώνιων αντιζήλων…

Ας ρίξουμε όμως μια πιο προσεκτική ματιά πριν μας παρασύρει ο ενθουσιασμός για την «αποκλιμάκωση» της έντασης που στήθηκε τις προηγούμενες μέρες. Κατ’ αρχάς ας θυμηθούμε πώς ξεκίνησε η ένταση:

•    Με την έκδοση τουρκικής Νavtex που δεσμεύει θαλάσσια περιοχή νότια του Καστελλόριζου μέχρι τις 2 Αυγούστου. Η εν λόγω περιοχή βρίσκεται εντός της ελληνικής ΑΟΖ – όποτε αυτή ανακηρυχθεί, λαμβάνοντας υπόψη τα πλήρη δικαιώματα του συμπλέγματος του Καστελλόριζου.

•    Με την κινητοποίηση ελληνικών και τουρκικών ναυτικών δυνάμεων προκειμένου οι μεν να εμποδίσουν το τουρκικό ερευνητικό, οι δε να το προστατεύσουν στις έρευνές του.

Κάτι που επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε είναι ότι η εν λόγω περιοχή που ορίζεται από την τουρκική Νavtex έχει από το 2012 «εγγραφεί» στην τουρκική Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ως περιοχή εντός της τουρκικής υφαλοκρηπίδας και έχει προσφερθεί για έρευνα και εκμετάλλευση στην τουρκική Εταιρεία Πετρελαίου, χωρίς να προκαλέσει τότε (άνοιξη του 2012) σημαντικές ελληνικές αντιδράσεις.

«Παίζει» η Μέρκελ

Η συγκέντρωση δυνάμεων στην περιοχή αξιοποιήθηκε για να αποκτήσουν ένταση οι παρασκηνιακές «διαμεσολαβητικές» πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει η γερμανική Προεδρία στην Ε.Ε. Το Βερολίνο θα πρέπει να σημειωθεί ότι εμφανίζεται δραστήριο και διατεθειμένο να εμπλακεί στα ελληνοτουρκικά, μια και η Αμερική του Τραμπ φαίνεται ότι, αυτήν τουλάχιστον την περίοδο, παρακολουθεί από απόσταση.

Ήταν, λοιπόν, τα τηλεφωνήματα της Μέρκελ σε Ερντογάν και Μητσοτάκη αυτά που οδήγησαν σε μια διαδικασία αποκλιμάκωσης. Σε ποια βάση προχωρά αυτή η διαδικασία μάς το αποκαλύπτει ο εκπρόσωπος του Ερντογάν Ιμπραήμ Καλίν, ο οποίος – ας μην το ξεχνάμε – έλαβε μέρος στη «μυστική» διαβούλευση με τη διπλωματική σύμβουλο του Κ. Μητσοτάκη, που οργάνωσε ο διπλωματικός εκπρόσωπος της Μέρκελ στο Βερολίνο.

Όπως, λοιπόν, δήλωσε ο Καλίν σε συνέντευξή του στο CNN Turk, ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ζήτησε να τεθούν σε αναστολή οι επιχειρήσεις στην ανατολική Μεσόγειο, σαν εποικοδομητική προσέγγιση για διαπραγματεύσεις. Σύμφωνα με την τουρκική εφημερίδα «Daily Sabah», ο Καλίν είπε ακόμη πως ο Ερντογάν έδωσε εντολή να παγώσουν οι επιχειρήσεις (έρευνες) για τουλάχιστον έναν μήνα.

Στρώνεται τραπέζι

Απ’ όσα δημόσια είπε ο εκπρόσωπος του Τούρκου Προέδρου συνάγεται ότι:

•    Η Τουρκία συμφώνησε να παγώσει τα σχέδιά της για έρευνες νότια του Καστελλόριζου.

•    Η Ελλάδα συμφώνησε να προσέλθει σε διαπραγματεύσεις.

Από αυτή τη λογική συνεπαγωγή στην οποία οδηγείται κανείς από τις δημόσιες τοποθετήσεις του Ιμπραήμ Καλίν προκύπτει μια σειρά από ερωτήματα:

1.    Τι είδους διαπραγματεύσεις έχουν συμφωνηθεί;

2.    Σε τι χρονοδιάγραμμα;

3.    Για ποια ζητήματα;

Δημόσιες απαντήσεις της ελληνικής κυβέρνησης στα παραπάνω ερωτήματα συνάγονται από τα όσα είπε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας σε συνέντευξή του στην ΕΡΤ. Σύμφωνα με τον υπουργό Εξωτερικών:

1.    Η Ελλάδα είναι ανοιχτή στον διάλογο με την Τουρκία.

2.    Η Ελλάδα δεν πρόκειται να μπει σε διάλογο επί παντός επιστητού.

3.    Η Ελλάδα δεν συζητά ούτε υπό το κράτος απειλών ούτε υπό το κράτος προθεσμιών.

4.    Η Ελλάδα δεν έχει συμφωνήσει (ακόμη) σε μια διαδικασία διαλόγου.

Έντονο παρασκήνιο

Πίσω απ’ αυτές τις δημόσιες τοποθετήσεις τόσο του Καλίν όσο και του Δένδια, και λαμβάνοντας υπόψη κάποια απ’ όσα ακούγονται στο διπλωματικό παρασκήνιο, μπορεί να δει κάποιος την εξέλιξη μιας διαβούλευσης, η οποία έχει και χρονοδιάγραμμα και στόχους.

•    Υπάρχει ένας μήνας περιθώριο αυτών των διαβουλεύσεων, όσος και ο χρόνος που υποσχέθηκε ο Ερντογάν να αναστείλει τις δραστηριότητες στην ανατολική Μεσόγειο.

•    Αυτό το moratorium θα συνοδευτεί από την «απουσία προκλήσεων» από την Άγκυρα.

•    Η απουσία προκλήσεων θα επιτρέψει στην ελληνική κυβέρνηση να επιχειρήσει την επιδιωκόμενη προσέγγιση, η οποία πιθανότατα θα επισφραγιστεί με πολιτικές επαφές σε κορυφαίο επίπεδο με το τέλος του καλοκαιριού.

•    Σε ένα τέτοιο κλίμα μπορεί να ξεκινήσει η επανάληψη των ελληνοτουρκικών συνομιλιών για ζητήματα υψηλής πολιτικής.

•    Σ’ αυτό το διάστημα η Τουρκία μπορεί να εξασφαλίσει ανταλλάγματα σε επίπεδο Ε.Ε.

Η εξέλιξη μιας τέτοιας διαδικασίας είναι προφανές ότι απαιτεί χρόνο, ο οποίος θα πρέπει να κυλήσει χωρίς ιδιαίτερες εντάσεις στα ελληνοτουρκικά. Αυτόν τον χρόνο έχει ανάγκη η ελληνική κυβέρνηση προκειμένου να οργανώσει τις κινήσεις της για να αντιμετωπίσει τη στιγμή κατά την οποία θα καθίσει στο τραπέζι που την οδηγούν τόσο οι τουρκικές πιέσεις όσο και οι ισχυρές παροτρύνσεις από συμμάχους και εταίρους για τη διευθέτηση των ελληνοτουρκικών και την αποκατάσταση της ομαλότητας στην περιοχή.

Είναι – έχουμε την εντύπωση – προφανές ότι, όπως έχει διαμορφωθεί η κατάσταση, η τουρκική πλευρά θα απαιτήσει το άνοιγμα μιας ελληνοτουρκικής συζήτησης εφ’ όλης της ύλης.

Άλλωστε, το ελληνικό επιχείρημα – θέση, ότι η Ελλάδα δεν συζητά τίποτε άλλο πέρα από την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, έχει υπονομευτεί προ πολλού, κατά τις συζητήσεις των δύο πλευρών για θέματα υψηλής πολιτικής. Αυτές οι συζητήσεις (Σημίτης – Γιώργος Παπανδρέου), όπως πολλοί πια γνωρίζουν, για να αναζητήσουν μια συμφωνία για την υφαλοκρηπίδα έπρεπε να αγγίξουν και θέματα (αδιευκρίνιστης, κατά την Τουρκία) κυριαρχίας επί νήσων, νησίδων και βραχονησίδων…

Έχει άραγε η κυβέρνηση Μητσοτάκη τη δυνατότητα να μπει ή να αποφύγει μια τέτοια συζήτηση;