Για μια κουλτούρα υπεύθυνου ελεύθερου camping

γράφει ο Βαγγέλης Γέττος   

Είμαι σταθερά υπέρ της άποψης ότι σχετικά με κοινωνικά ζητήματα που ο παραδοσιακός ελληνικός συντηρητισμός προσλαμβάνει ως αδιαπραγμάτευτα, η απάντηση οφείλει να είναι συγκροτημένη, επενδυμένη με ισχυρά πρακτικά, κοινωνικά, θεσμικά και οικονομικά επιχειρήματα.

Ένα τέτοιο ζήτημα που ανακύπτει σταθερά κατά τις παραμονές της έναρξης του εσωτερικού κυρίως τουρισμού είναι και το ελεύθερο camping. Οι πρόσφατες φωτογραφίες από την Σούγια του Ν. Χανίων, όπου το ελεύθερο camping είναι η βασική πηγή εισοδήματος των επιχειρήσεων του οικισμού και όπου οι Αρχές έκοψαν δέντρα καταστρέφοντας το μοναδικής ομορφιάς τοπίο για να αποθαρρύνουν τους κατασκηνωτές, δεν δείχνει απλά έλλειψη γνώσης σχετικά με τον θετικό αντίκτυπο που μπορεί να έχει η ελεύθερη κατασκήνωση. Αποτελεί και ένδειξη ενός «χωροφυλακίστικου» τρόπου αντιμετώπισης της δημοφιλούς αυτής πρακτικής που έχει μεγαλώσει γενιές και γενιές Ελλήνων και Ελληνίδων.

Πλήθος πρωτοβουλιών, άρθρων, ανακοινώσεων από συλλογικότητες αλλά και από το χώρο των επιχειρήσεων και της αυτοδιοίκησης έχουν κατά καιρούς επιχειρηματολογήσει υπέρ, ωστόσο λείπει μία συζήτηση που θα εκκινεί και θα καταλήγει σε τεκμηριωμένες θέσεις που θα συμβαδίζουν με την ιδιαιτερότητα του ελληνικού καλοκαιριού.

Το παρόν σημείωμα δεν φιλοδοξεί βεβαίως -και δεν θα μπορούσε άλλωστε – να εξαντλήσει όλες αυτές τις πτυχές. Στόχο του αποτελεί απλώς η σκιαγράφηση ορισμένων εναλλακτικών μέτρων αντί της καθολικής απαγόρευσης του ελεύθερου camping, με στόχο το βλέμμα στη δημιουργία μιας συναφούς υπεύθυνης κουλτούρας.

Το νομοθετικό πλαίσιο σε όσους/ες κάνουν ελεύθερο camping είναι λίγο πολύ γνωστό. Πολλοί από εμάς το γνώρισαν μέσα από τις δικαστικές κλητεύσεις που μας επιδόθηκαν από αστυνομικούς και δασοφύλακες κάποιο αυγουστιάτικο ξημέρωμα σε κάποια παραλία της Αμοργού, της Ικαρίας ή της Κρήτης. Όσοι δεν το γνωρίζουν ενδεχομένως και να ξαφνιαστούν από την αυστηρότητά του.

Ο μεν μεταπολιτευτικός Νόμος 392/1976 απαγόρευε την κατασκήνωση και την στάθμευση τροχόσπιτων σε αρχαιολογικούς χώρους, αιγιαλούς, παραλίες και άλλους κοινόχρηστους χώρους.

Ο δε σαμαρικός Ν. 4055/2012 που τροποποίησε τον προηγούμενο, ορίζει ποινή κράτησης έως έξι μήνες ή πρόστιμο έως 3.000 ευρώ. Η σχετική διαδικασία κινείται και αυτεπάγγελτα ενώ ενεργοποιείται και το αυτόφωρο των «παραβατών».  Σε διοικητικό επίπεδο, οι Αρχές μπορούν να επιβάλουν επιπλέον πρόστιμο 300€ που αν δεν πληρωθεί εντός 10 ημερών, τότε αυτό μετατρέπεται σε χρέος προς την Εφορία. Οι διατάξεις αυτές, όπως έχει αποδειχτεί πολλάκις στο παρελθόν, είναι εγγύηση αποτυχίας, πρόκλησης αχρείαστων εντάσεων σε μια χώρα με μία από τις μεγαλύτερες ακτογραμμές στον κόσμο και με πλούσια ορεινή, ημιορεινή και παραθαλάσσια φύση αλλά και σε μια εποχή.

Ακολουθούν ορισμένες θέσεις και προτάσεις προς ευήκοα αυτοδιοικητικά -κυρίως- ώτα. (Ας προβληματιστούν οι προοδευτικές δημοτικές Αρχές από την στάση της Δημάρχου Τήλου):

Ένας νέος, αμειβόμενος με 500€, δεν θα επισκεφθεί π.χ. τη Δονούσα που απαγόρευε το ελεύθερο camping ελέω κορονοϊού. Ο λόγος απλούστατος: οι μισθός του δεν του φτάνει ούτε για τα ακτοπλοϊκά και την διατροφή του. Περιοχές και οικισμοί με μεγάλο πληθυσμό ελεύθερων κατασκηνωτών ενδέχεται πληγούν οικονομικά, ειδικά σε μια περίοδο που η τουριστική κίνηση από το εξωτερικό αναμένεται να κάνει ιδιαίτερα χαμηλές πτήσεις.

Αντί της απαγόρευσης του ελεύθερου camping μπορούν να αυστηροποιηθούν οι ποινές που αφορούν σε ρύπανση του περιβάλλοντος, σε πυρκαγιές, σε διατάραξη της πανίδας και καταστροφή της χλωρίδας του χώρου όπου καταλύουν οι κατασκηνωτές. Πρέπει κάποια στιγμή να αντιληφθούμε ότι η χρήση σαμπουάν, το ξύρισμα, το πλύσιμο δοντιών το πλύσιμο δοντιών με οδοντόκρεμες και μαγειρικών σκευών με υγρό πιάτων και γενικά η χρήση χημικών προϊόντων σε δημόσια ντουζ δίπλα σε παραλίες με κρυστάλλινα νερά, είναι πρωτίστως έλλειψη αλληλοσεβασμού.

Στις περιπτώσεις ιδιαίτερα ευαίσθητων οικοσυστημάτων, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις να συζητήσουν με τις δημοτικές Αρχές την οριοθέτηση χώρων μαζικής ελεύθερης κατασκήνωσης με σκοπό την αποφυγή των παραπάνω κινδύνων. Οι ίδιες οργανώσεις να αναλάβουν καμπάνιες ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης των κατασκηνωτών.

Να τοποθετηθούν κάδοι παντού ώστε να διευκολύνεται και να ενθαρρύνεται η περισυλλογή απορριμμάτων κατά την παραμονή και αποχώρηση από τους χώρους ελεύθερου camping. Έχω προσωπική εμπειρία από το μαγικό Κεδρόδασος της Κρήτης όπου οι κάδοι απορριμμάτων και ανακύκλωσης απουσίαζαν παντελώς και προφανώς επί σκοπώ. Αποτέλεσμα: τα σκουπίδια, τα οποία οι κατασκηνωτές είχαν τουλάχιστον φροντίσει να συγκεντρώσουν σε συγκεκριμένα σημεία μέσα σε σακούλες, να λιώνουν από τη ζέστη και να δηλητηριάζουν το μοναδικής αξίας και ομορφιάς φυσικό μνημείο.

Να δημιουργηθεί ένας πανελλαδικός σύλλογος με σκοπό την προαγωγή του υπεύθυνου, eco-friendly ελεύθερου camping που συστηματικά και όχι μόνο ακτιβίστικα θα απαιτεί αλλαγές στην κατεύθυνση της εφαρμογής βασικών συνταγματικών δικαιωμάτων και ελευθεριών.

Η προοδευτική κοινοβουλευτική αντιπολίτευση, παρά το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ως κυβέρνηση δεν έκανε πράξη την παλιότερη απαίτηση 38 βουλευτών του για αποποινικοποίηση, να συσπειρωθεί και να καταθέσει πρόταση νόμου με άξονα τα συμφέροντα των χαμηλόμισθων νέων που δεν διαθέτουν την επιλογή ακριβότερων διακοπών.

Δεν καταθέτω τις παραπάνω προτάσεις σε καμία περίπτωση ως υποχώρηση προ της άλογης, αχρείαστης και αναχρονιστικής απαγόρευσης του ελεύθερου camping. Η ελεύθερη κατασκήνωση που σέβεται και προστατεύει το περιβάλλον αλλά και τα δικαιώματα των άλλων είναι σύμφωνη με το άρθρο 24 του Συντάγματος, ενώ μπορεί να υπαχθεί και στο δικαίωμα της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας (άρθρο 5, παρ. 1 του Συντάγματος).

Η Βουλή έχει περιθώρια να θέσει περιορισμούς που θα πλαισιώνουν την πραγμάτωση αυτών των δικαιωμάτων. Έχει όμως και περιθώρια να δημιουργήσει ένα σύγχρονο νομοθετικό πλαίσιο που δεν θα θυμίζει τις διώξεις περί τεντιμποϊσμού. Βεβαίως, κάτι τέτοιο, με τη σημερινή κυβέρνηση που εμπνέεται από τις πιο σκοτεινές περιόδους του μετεμφυλιακού κράτους, κάτι τέτοιο ίσως είναι από δύσκολο έως ουτοπικό.

Ωστόσο, οι κατά τόπους νίκες του περιβαλλοντικού κινήματος με αφορμή τις ανεμογεννήτριες έχουν ήδη διανοίξει έναν νέο δρόμο. Αν το ελεύθερο camping προσδεθεί στο άρμα ενός κινήματος προστασίας και ανάδειξης του φυσικού πλούτου, δημιουργικής συνύπαρξης με το mainstream τουριστικό μοντέλο και από περιστασιακή ταξιδιωτική πρακτική μετατραπεί σε επιλογή με κανόνες, δικαιώματα και υποχρεώσεις, τότε και οικονομικά οφέλη μπορεί να αποδώσει σε όσους τα προσδοκούν (μικρές επιχειρήσεις, εστιατόρια, mini markets κτλ.) και απροσπέλαστους στον μαζικό τουρισμό προορισμούς να αποκαλύψει.