Πώς κάθε Ελληνας έχασε $55.500 λόγω της κρίσης

Η κατάρρευση της μεσαίας τάξης και οι ανισότητες του παγκόσμιου πλούτου

Καθώς μετά και τη χρηματοοικονομική κρίση του 2007-2008 οι ανισότητες στην κατανομή του πλούτου διευρύνθηκαν, δεν είναι να απορεί κανείς που σύμφωνα με την παγκόσμια έκθεση πλούτου της Credit Suisse για το 2015, το 0,7% του πληθυσμού, περίπου 34 εκατ. άνθρωποι, ελέγχουν περιουσιακά στοιχεία - σε χρηματοοικονομική και φυσική μορφή - αξίας 112,9 τρισ. δολαρίων ή το 45,2% του παγκόσμιου πλούτου.

Την ίδια ώρα, 3,4 δισεκατομμύρια άνθρωποι, ή το 71% του πληθυσμού, μοιράζεται 7,4 τρισ. δολ. ελέγχοντας μόλις το 3% του παγκόσμιου πλούτου.

Τα τελευταία επτά χρόνια μάλιστα η αύξηση του πλούτου της μεσαίας τάξης είναι βραδύτερη από αυτήν που απήλαυσε η κορυφή της πυραμίδας, ενώ συνολικά το φτωχότερο ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού μοιράζεται κάτι λιγότερο από το 1% του παγκόσμιου πλούτου, την ώρα που το πλουσιότερο 10% έχει στα χέρια του το 88% του συνόλου του πλούτου με το κορυφαίο 1% μάλιστα να ελέγχει τα μισά περιουσιακά στοιχεία του πλανήτη.

Καταστροφικά χρόνια

Μπορεί την περίοδο αυτή η αύξηση του πλούτου στη μεσαία τάξη να εντοπίζεται ουσιαστικά μόνο σε κάποιες  αναδυόμενες οικονομίες και κυρίως στην Κίνα όπου σημειώθηκε πενταπλασιασμός των αξιών, με αποτέλεσμα να αναμένονται ακόμη και μεταβολές στα καταναλωτικά πρότυπα, εν τούτοις τα χρόνια αυτά της κρίσης ήταν καταστροφικά για τη μεσαία τάξη της Ελλάδας.  

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ελβετικής τράπεζας, από το 2007 ως σήμερα περίπου 1,2 εκατομμύρια Ελληνες άλλαξαν κατηγορία εισοδηματικής διαστρωμάτωσης, καθώς η αξία των ελληνικών περιουσιακών στοιχείων απομειώθηκε κατά σχεδόν 522 δισ. δολάρια.

Η κατάρρευση της αξίας των ακινήτων σε μέσα επίπεδα 45% περίπου, η βουτιά του Χρηματιστηρίου, όπου οι αξίες από την κορυφή τους έχουν υποστεί δραματικές απώλειες 158 δισ. ευρώ, οι αρνητικές συνέπειες της εποχής των μνημονίων, αλλά και η μεταβολή της συναλλαγματικής ισοτιμίας ευρώ / δολαρίου συνετέλεσαν στην καταστροφή πλούτου στη χώρα μας.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η μέση απομείωση των περιουσιακών στοιχείων κάθε Ελληνα διαμορφώθηκε στα 55.500 δολάρια, καθώς η μέση αξία του πλούτου των Ελλήνων από τα 136.800 δολάρια το 2007, εκτιμάται ότι υποχώρησε στα 81.300 δολ. τον Ιούνιο του 2015, ενώ η  περιουσία των ελληνικών νοικοκυριών υπολογίζεται ότι έχει υποχωρήσει σε 12μηνη βάση ως τον Ιούνιο του 2015 κατά 17%.  

Συρρίκνωση

Ενώ λοιπόν η ψαλίδα μεταξύ των εύπορων και των φτωχότερων στρωμάτων παγκοσμίως διευρύνεται, ο παγκόσμιος πλούτος συρρικνώθηκε για πρώτη φορά εφέτος μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση και την κατάρρευση της Lehman Brothers, το 2007-2008, κατά 12,4 τρισ. δολάρια και διαμορφώθηκε στα 250,1 τρισ. δολάρια.

Ωστόσο, η μεταβολή αυτή έχει να κάνει περισσότερο με τον αντίκτυπο από την ενίσχυση του αμερικανικού δολαρίου και τη διαμόρφωση των συναλλαγματικών ισοτιμιών κυρίως στις αναδυόμενες οικονομίες, καθώς τα νομίσματα πολλών χωρών κατέρρευσαν αφού οι προσδοκίες ότι πλησιάζει η αύξηση των επιτοκίων στις ΗΠΑ ενισχύθηκαν.

Καθώς οι πλούσιοι του κόσμου έχουν βάλει στην άκρη την περιουσία τους με τη μορφή χρηματοοικονομικών παγίων - μετοχές και άλλα αξιόγραφα -, ο χρηματοοικονομικός πλούτος αύξησε από την κρίση του 2008 το μερίδιό του στη συνολική πίτα του παγκόσμιου πλούτου. Σε αυτό βοήθησαν τα περίπου 10 τρισ. δολ. χρήμα που τύπωσαν οι κεντρικές τράπεζες.

Ετσι, μπορεί η πραγματική οικονομία να μην έχει ακόμη βρει τον βηματισμό της μετά το 2008, εν τούτοις από τότε η χρηματιστηριακή αξία των μετοχών έχει διπλασιαστεί. Καθώς όμως η αποτελεσματικότητα των διαφόρων προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης δείχνει να περιορίζεται, αναλυτές της αγοράς εκτιμούν πως ήρθε η ώρα για τις κυβερνήσεις να κάνουν περισσότερα για να επαναφέρουν στη ζωή τη μη χρηματοοικονομική οικονομία.

Οι κερδισμένοι

Τα τελευταία 20 χρόνια το εισόδημα αυξήθηκε μόνο για δύο κατηγορίες του παγκόσμιου πληθυσμού: τους Κινέζους και το πλουσιότερο 1%, παρατηρούν και οι αναλυτές της Saxo Bank. Στην αντίθετη πλευρά της κλίμακας, η μεσαία και η εργατική τάξη των δυτικών χωρών, καθώς και οι πιο φτωχές τάξεις, επωφελήθηκαν ελάχιστα από τις οικονομικές συνέπειες των αυξανόμενων εμπορικών συναλλαγών και την απόσυρση των εμπορικών περιορισμών.

Η στασιμότητα των εισοδημάτων τους τούς ανάγκασε να δανειστούν με ελκυστικά επιτόκια ώστε να διατηρήσουν ένα επίπεδο διαβίωσης που, μέχρι σήμερα, διασφάλιζε την κοινωνική ειρήνη. Οταν όμως τα επιτόκια αυξηθούν, τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά δεν θα είναι σε θέση να αποπληρώσουν τα δάνειά τους, με επιπτώσεις για τη ζήτηση και την οικονομική δραστηριότητα.

Κροίσοι

Σε φορολογικούς παραδείσους 10 τρισ. δολάρια

Ενώ σύμφωνα με τη Wealth-X, οι εκατομμυριούχοι με περιουσία άνω των 30 εκατ. δολαρίων αναμένεται εφέτος να ξεπεράσουν τις 220.000 και το κλειστό κλαμπ των δισεκατομμυριούχων στο οποίο ανήκει ένας στα 3 εκατομμύρια κατοίκους του πλανήτη αναμένεται να ξεπεράσει τα 2.500 μέλη, περί τα 10 τρισ. δολάρια των πλουσίων αυτού του κόσμου, σύμφωνα με την Boston Consulting Group, βρίσκονται «κρυμμένα» σε φορολογικούς παραδείσους, με ό,τι αυτό σημαίνει για τα φορολογικά έσοδα και την ασθμαίνουσα ανάπτυξη του κόσμου. 

Από αυτά μάλιστα, τα 2,4 τρισ. δολάρια είναι τοποθετημένα στην Ελβετία, στο offshore banking της οποίας, σύμφωνα με διεθνή τραπεζικά στελέχη με γνώση του αντικειμένου, εκτιμάται πως βρήκε καταφύγιο και το μεγαλύτερο μέρος των ελληνικών συμφερόντων κεφαλαίων (συμπεριλαμβανομένων και αυτών των εφοπλιστών) ύψους άνω των 100 δισ. ευρώ που είναι τοποθετημένα στο εξωτερικό. 

Στις λίστες ελβετικών τραπεζών και εξειδικευμένων εταιρειών (με περιουσία άνω των 30 εκατ. δολαρίων) υπάρχουν 576 Ελληνες που διαθέτουν περιουσία 88 δισ. δολαρίων. 

Στις σχετικές λίστες των Wealth-X, π.χ., συμπεριλαμβάνονται 11 έλληνες δισεκατομμυριούχοι που διαθέτουν περιουσία 18 δισ. δολαρίων, ενώ παράλληλα 565 Ελληνες (με κινητή περιουσία άνω των 30 εκατ. δολαρίων) εμφανίζονται με συνολική περιουσία 70 δισ. δολαρίων. Οι απλώς εκατομμυριούχοι Ελληνες, από την άλλη πλευρά, έχουν υπολογιστεί από την ελβετική Julius Baer σε 34.723.

Μαντικίδης Τάσος