Στείλαν αδιάβαστο τον πρωθυπουργό

Γράφει ο Δημήτρης Ψαρράς

Αν έχει μείνει κάτι από την πρόσφατη επίσκεψη του κυβερνητικού κλιμακίου στις ΗΠΑ είναι ασφαλώς η επιμονή του Κυριάκου Μητσοτάκη να εμφανίζει την Ελλάδα και τον εαυτό του ως «αξιόπιστο και προβλέψιμο» εταίρο. Το είπε σε συγκέντρωση ομογενών, το επανέλαβε σε Αμερικανούς επιχειρηματίες και κυρίως το δήλωσε με στόμφο στον ίδιο τον πρόεδρο Τραμπ («reliable and predictable»).

Ως προς τον πρώτο όρο («αξιόπιστος») δεν υπάρχει καμιά δυσκολία να το αποδεχτεί κανείς, όσο κι αν είναι ελαφρώς υποτιμητικό μεταξύ συμμάχων ο ένας να δηλώνει αξιόπιστος, αποδεχόμενος δηλαδή εξ αρχής την τοποθέτησή του σε υποδεέστερη θέση από τον άλλο συμβαλλόμενο στη συμμαχία, τις ΗΠΑ, οι οποίες πρέπει να κρίνουν και να αποδεχτούν την «αξιοπιστία».

Αλλά τι εννοεί ακριβώς ο κ. Μητσοτάκης όταν δηλώνει «προβλέψιμος»; Προφανώς μ’ αυτόν τον όρο ο πρωθυπουργός θεωρεί ότι αυτοπαρουσιάζεται ως το αντίθετο του «απρόβλεπτου» Ερντογάν. Ομως στην πολιτική η έννοια του απρόβλεπτου είναι αρνητική μόνο αν αποτελεί ευφημισμό του «τυχοδιώκτη», εκείνου δηλαδή που χρησιμοποιεί τον αιφνιδιασμό παραβιάζοντας τους κανόνες του διεθνούς δικαίου, τις διακρατικές συμφωνίες και τις αρχές της καλής γειτονίας.

Αντίθετα, η έννοια του «προβλέψιμου» είναι εξ αρχής αρνητική όταν μιλάμε για πολιτική. Ο «προβλέψιμος» στην πολιτική είναι εκείνος που δεν μπορεί να αποκτήσει ποτέ την πρωτοβουλία των κινήσεων, επομένως ο εξ αρχής χαμένος. Για να το κατανοήσουν αυτό και οι λογογράφοι και σύμβουλοι του κ. Μητσοτάκη ας σκεφτούν μια παρτίδα σκάκι και ας υπολογίσουν πόσες πιθανότητες έχει να κερδίσει ο «προβλέψιμος» παίκτης.

Υπάρχουν και χειρότερα. Η εμμονή του κ. Μητσοτάκη να περιγράφει στον πρόεδρο Τραμπ το πόσο προβλέψιμος είναι ο ίδιος και η κυβέρνησή του υπήρξε ένα κραυγαλέο δείγμα ελλιπούς προετοιμασίας μιας κορυφαίας συνάντησης. Αν έστω και ένας από το επιτελείο του πρωθυπουργού είχε την ελάχιστη ιδέα για το πώς πολιτεύεται ο κ. Τραμπ, θα είχε ενημερώσει τον κ. Μητσοτάκη να μην προχωρήσει σ’ αυτές τις δηλώσεις. Ο λόγος είναι ότι ο ίδιος ο πρόεδρος των ΗΠΑ θεωρεί μεγάλο προσωπικό του προτέρημα ότι ακολουθεί το δόγμα της «μη προβλέψιμης πολιτικής».

Σε μια χαρακτηριστική ομιλία του την περίοδο που διεκδικούσε την προεδρία των ΗΠΑ, ο Ντόναλντ Τραμπ είχε διακηρύξει ότι «ως έθνος πρέπει να γίνουμε περισσότερο απρόβλεπτοι. Τώρα είμαστε απολύτως προβλέψιμοι. Λέμε τα πάντα. Στέλνουμε στρατεύματα και οργανώνουμε συνεντεύξεις Τύπου. Πρέπει να γίνουμε απρόβλεπτοι. Κι αυτό πρέπει να ξεκινήσει από τώρα» (Michael H. Fuchs, «Donald Trump’s doctrine of unpredictability has the world on edge», «The Guardian», 13.2.2017).

Και έρχεται τώρα ο κ. Μητσοτάκης να περηφανευτεί ότι ακολουθεί «προβλέψιμη» πολιτική στον ηγέτη που έχει αναγορεύσει τη «μη προβλεψιμότητα» σε προσωπικό του δόγμα.

Επειδή πάντως θεωρώ ότι αποκλείεται στην κορυφή του επιτελικού κράτους, εκεί όπου έχουν συγκεντρωθεί η νεοδημοκρατική αριστεία και τα πολλά πτυχία, να μην έχει πάρει κανείς χαμπάρι ότι ο πρόεδρος Τραμπ δηλώνει «μη προβλέψιμος», η επιμονή του πρωθυπουργού να δηλώνει «προβλέψιμος» πρέπει να ερμηνευτεί διαφορετικά. Αυτή η δήλωση σημαίνει ότι ο κ. Μητσοτάκης αποδέχεται πως απρόβλεπτος μπορεί να είναι μόνο ο «πλανητάρχης», ενώ οι υποδεέστεροι τοπικοί ηγέτες πρέπει να είναι προβλέψιμοι. Μ’ αυτή την έννοια η δήλωση ότι είμαστε «προβλέψιμοι» ισοδυναμεί με δήλωση νομιμοφροσύνης προς τον ηγέτη της υπερδύναμης και μάλιστα χωρίς κανένα αντάλλαγμα. Εκτός αν θεωρηθεί αντάλλαγμα η αποδοχή από τον κ. Τραμπ της πρότασης Μητσοτάκη να ενταχθεί η Ελλάδα στο πρόγραμμα των F-35, λες και αυτή η αγορά του νέου αιώνα θα γίνει χωρίς την καταβολή ενός τεράστιου τιμήματος. Αλλά ο πρόεδρος των ΗΠΑ γνώριζε ήδη ότι θα γίνει αυτό. Αλλιώς, τι σόι «προβλέψιμος» εταίρος θα ήταν η κυβέρνηση Μητσοτάκη;