Στις καλένδες η καθιέρωση της απλής αναλογικής;

γράφει ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης*

Σε ένα άρθρο μου στην «Εφημερίδα των Συντακτών» της 26.3.15 με τίτλο «Αμεση ψήφιση της απλής αναλογικής» ανέφερα ότι το 1981 και το 1989 χάθηκε η ευκαιρία καθιέρωσης της απλής αναλογικής και τόνιζα ότι δεν θα έπρεπε να χαθεί και μία τρίτη ευκαιρία, την οποία είχε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛΛ. που σχηματίστηκε μετά τις εκλογές της 25.1.15.

Δυστυχώς και η ευκαιρία αυτή χάθηκε δεδομένου ότι η κυβέρνηση εκείνη είχε όλη την άνεση να φέρει για ψήφιση το σχετικό νομοσχέδιο στο 7μηνο της παραμονής της στην εξουσία.

Στο διάστημα αυτό δεν υπήρχε κανένα εμπόδιο για την υπερψήφισή του, και μάλιστα από πάνω από 200 βουλευτές, ώστε να εφαρμοστεί αμέσως, αν και όταν προκηρύσσονταν εκλογές.

Το ερώτημα που γεννιέται είναι: η απώλεια και της ευκαιρίας αυτής οφείλεται σε ολιγωρία ή ήταν σκόπιμη; Μακάρι να οφείλεται σε ολιγωρία.

Αν, όμως, ήταν σκόπιμη, τότε η ευθύνη του ΣΥΡΙΖΑ, ενός αριστερού κόμματος, απέναντι στο ελληνικό Λαό είναι βαριά και ασυγχώρητη, δεδομένου ότι η διεξαγωγή των εκλογών της 20.9.15 έγινε για ακόμη μία φορά με το καλπονοθευτικό εκλογικό σύστημα ΠΑΣΟΚ-Ν.Δ., το οποίο, με το bonus των 50 εδρών στο πρώτο κόμμα, παραχαράσσει τη βούληση του λαού και καταστρατηγεί τη διάταξη της παραγράφου 2 του άρθρου 1 του Συντάγματος, σύμφωνα με την οποία «θεμέλιο του πολιτεύματος είναι η λαϊκή κυριαρχία».

Η πρώτη φορά που χάθηκε η δυνατότητα καθιέρωσης της απλής αναλογικής, όπως προανέφερα, ήταν μετά από τις εκλογές του 1981. Τότε βίωσα προσωπικά τη μεγάλη απογοήτευση να χάνεται αυτή η δυνατότητα...

Πιο συγκεκριμένα:

Στην προεκλογική «Διακήρυξη Κυβερνητικής Πολιτικής» του ΠΑΣΟΚ, το 1981, υπήρχε η δέσμευση για την άμεση καθιέρωση της απλής αναλογικής.

Στη διαδικασία σύνταξης των προγραμματικών δηλώσεων (στην οποία μετείχα ως υπουργός Οικονομικών), αντί για την απλή αναλογική, μπήκε, παρά την αντίθεσή μου, η φράση «σύστημα απλής αναλογικής», «σύστημα» το οποίο «μεταφράστηκε» το 1985 (όταν είχα παραιτηθεί τόσο από υπουργός όσο και από βουλευτής και μέλος του ΠΑΣΟΚ) σε ένα εκλογικό σύστημα πιο καλπονοθευτικό από την «ενισχυμένη αναλογική» της Ν.Δ.

Στις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛΛ., που ανέγνωσε ο πρωθυπουργός στην Ολομέλεια της Βουλής στις 5 Οκτωβρίου, τις οποίες παρακολούθησα από το Κανάλι της Βουλής, σχετικά με το θέμα του άρθρου αυτού αναφέρονται τα εξής:

Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι στην προσπάθειά μας να αλλάξουμε ριζικά την ελληνική κοινωνία είναι απαραίτητη μια νέα σχέση, μια νέα συμμαχία με τον λαό. Με έναν λαό, όμως, που δεν θα είναι παθητικός θεατής, αλλά θα πάρει στα χέρια του τη μεγάλη σύγκρουση, τις μεγάλες συγκρούσεις, τις ρήξεις με αυτό που ονομάζουμε “κατεστημένο”, οικονομικό και πολιτικό· με αυτό που ονομάζουμε “οικονομική ολιγαρχία”· με αυτά που ονομάζουμε “δίκτυα της πολιτικής εξουσίας”.

»Είναι γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο που θέλω από αυτό εδώ το βήμα να δεσμευτώ ότι, κατά τη διάρκεια αυτής της τετραετίας, θα ανοίξουμε όλα τα μεγάλα ζητήματα: Για την ενίσχυση των δημοκρατικών ελευθεριών στον τόπο, την προστασία των ατομικών και συλλογικών δικαιωμάτων. Για την υιοθέτηση θεσμών δημοκρατικής συμμετοχής, τόσο στη λήψη των αποφάσεων όσο και στον έλεγχο της κρατικής εξουσίας. Για την αναγκαία και απαραίτητη με ευρύτερη συναίνεση αλλαγή του εκλογικού νόμου.

Τα παραπάνω έχουν ομοιότητες με όσα είπε ο τότε πρωθυπουργός στις προγραμματικές δηλώσεις της πρώτης κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ το 1981.

Πιο συγκεκριμένα:

Στις προγραμματικές δηλώσεις που ανέγνωσε ο πρωθυπουργός στην Ολομέλεια της Βουλής στις 5.10.15 δεν υπάρχει ρητή δέσμευση για την καθιέρωση της απλής αναλογικής, όπως δεν υπήρχε και το 1981.

Αντί γι’ αυτήν, γίνεται λόγος για «αλλαγή του εκλογικού νόμου». Η αλλαγή, όμως, και μάλιστα με ευρεία συναίνεση, μπορεί να περιέχει στοιχεία νόθευσης της βούλησης του λαού, δηλαδή να καταστρατηγεί και πάλι τη σχετική διάταξη του Συντάγματος.

Η κατοχύρωση, όμως, της λαϊκής κυριαρχίας είναι θέμα αρχής και δεν είναι δυνατόν να αποτελεί θέμα διαπραγμάτευσης, και το μόνο εκλογικό σύστημα που την κατοχυρώνει είναι η μία και μοναδική απλή αναλογική.

Η φράση «κατά τη διάρκεια της τετραετίας αυτής» στις προγραμματικές δηλώσεις στηρίζεται στην υπόθεση ότι η κυβέρνηση θα την εξαντλήσει.

Φυσικά, θα ήταν ευκταίο να συμβεί αυτό, αλλά η εμπειρία από τη μεταπολίτευση δείχνει ότι συνήθως η τετραετία δεν εξαντλείται.

Το βίωσε ήδη η σημερινή κυβέρνηση, και μάλιστα εκ των έσω, με την από κάθε άποψη απαράδεκτη αποστασία σημαντικού αριθμού βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ.

Τίποτε δεν αποκλείει, για άλλους λόγους, και πιθανόν χωρίς υπαιτιότητα της κυβέρνησης, η διάρκεια της παραμονής της στην εξουσία να είναι συντομότερη της τετραετίας.

Αποτελεί, κατά συνέπεια, πολιτική και ηθική υποχρέωση της σημερινής κυβέρνησης να καταθέσει τώρα το νομοσχέδιο για την καθιέρωση της απλής αναλογικής και να προωθήσει την άμεση ψήφισή του από τη Βουλή (για τον τρόπο εφαρμογής της απλής αναλογικής, χωρίς καμιά αλλαγή στις 56 εκλογικές περιφέρειες, παραπέμπω σε σχετικό κεφάλαιο ενός βιβλίου μου που εκδόθηκε το 2000, και το οποίο είχα στείλει στον σημερινό πρόεδρο της Βουλής στις 12.12.2012)

* πρώην αντιπροέδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ