Διπλωματία των κυρώσεων

 

γράφει ο Γιώργος Καπόπουλος

 

 

Πόσο αποτελεσματικές μπορούν να είναι οι κυρώσεις που ολοένα και συχνότερα επιβάλλουν οι ΗΠΑ με στόχο να εξαναγκάσουν μια χώρα να ακυρώσει ή να αποτρέψει επιλογές που θίγουν ζωτικά αμερικανικά συμφέροντα;

 

Μπορούν οι ΗΠΑ να περιφρουρήσουν το δολάριο ως παγκόσμιο νόμισμα αναφοράς αλλά και να διατηρήσουν τον έλεγχο των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών σε παγκόσμια κλίμακα χωρίς να οδηγήσουν τις θιγόμενες χώρες σε συναλλαγές με γουάν αλλά και στη δημιουργία παράλληλων SWIFT;

 

Mπορούν μακροπρόθεσμα να συνυπάρξουν οι κυρώσεις με μια παγκόσμια οικονομία που θα λειτουργεί ως αυτορρυθμιζόμενη αγορά χωρίς δασμούς και επιδοτήσεις και οποιασδήποτε μορφής κρατικό παρεμβατισμό;

 

Το ερώτημα τίθεται εκ νέου καθώς κυριαρχεί η συζήτηση για το ποια κλιμάκωση των κυρώσεων θα εξαναγκάσει τον Πούτιν να σταματήσει τον πόλεμο στην Ουκρανία.

 

Oι κυρώσεις όπως και η προσφυγή στα όπλα αν δεν υπηρετούν μια ξεκάθαρη στρατηγική στόχευση από μόνες τους δεν επαρκούν.

 

Ποια είναι η στρατηγική στόχευση του Μπάιντεν απέναντι στη Ρωσία;

 

Οι τρεις σύνοδοι κορυφής που διεξήχθησαν προχθές στις Βρυξέλλες -Ομάδα G7, ΝΑΤΟ και Ε.Ε.- δεν έδωσαν απάντηση στο ερώτημα που συνεχίζει να τίθεται, με τη δημοσκοπική φθορά του Μπάιντεν να προσθέτει ακόμη μία μεταβλητή αβεβαιότητας σε μια γραμμή πλεύσης που ήδη διασχίζει αχαρτογράφητη περιοχή.

 

Δίνει προτεραιότητα στον τερματισμό της σύγκρουσης στην Ουκρανία, επιθυμεί να προκαλέσει τη φθορά και την πτώση του Πούτιν ή έχει ως στόχο τη μακρόχρονη απομόνωση της Ρωσίας και τη μετατροπή της σε κράτος-παρία;

 

Οι τελευταίες επιλογές θα προκαλέσουν ρωγμές στη συμμαχική ενότητα, με τον Μακρόν να έχει δηλώσει ότι δεν βρισκόμαστε σε πόλεμο με τη Ρωσία, αλλά και να έχουν σοβαρότερες αποσταθεροποιητικές παρενέργειες στην ευρωπαϊκή οικονομία.

 

Παρενέργειες σε μια οριακή στιγμή της παγκόσμιας οικονομίας λόγω της ενεργειακής κρίσης αλλά και της παράτασης της πανδημίας πέραν των αρχικών προβλέψεων.

 

H επιβολή κυρώσεων είναι μια μορφή στρατιωτικού καταναγκασμού στα όρια της επίδειξης δύναμης και θερμού επεισοδίου, είναι με άλλα λόγια η σύγχρονη έκδοση της διπλωματίας των κανονιοφόρων.

 

Με την διπλωματία των κανονιοφόρων στα μέσα του 19ου αιώνα οι ΗΠΑ υποχρέωσαν την Ιαπωνία να ανοίξει την επικράτειά της στο διεθνές εμπόριο.

 

Εκατό χρόνια αργότερα, όταν η Ουάσινγκτον επέβαλε συντριπτικές κυρώσεις στην χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου, η κυβερνώσα ελίτ στο Τόκιο απάντησε με την αιφνιδιαστική εναέρια επίθεση στο Περλ Χάρμπορ στις 8.12.1941.

 

Καλώς εχόντων των πραγμάτων οι κυρώσεις θα έπρεπε να είναι αποκλειστικό προνόμιο του ΟΗΕ και του ΟΑΣΕ.

 

Δεν υπάρχει μέχρι στιγμής χώρα που να υπέκυψε στις κυρώσεις ή κυβέρνηση και καθεστώς που να ανατράπηκε, από την Ιταλία του Μουσολίνι, που τιμωρήθηκε το 1935 από την Κοινωνία των Εθνών για την εισβολή στην Αιθιοπία, μέχρι το Ιράν των αγιατολάχ, που μπορεί να πιέστηκε αλλά δεν έγινε ποτέ κράτος-παρίας.

 

Ολες οι ιστορικές μελέτες για τα αποτελέσματα των κυρώσεων δείχνουν ότι πολύ γρήγορα διαμορφώνονται μονοπάτια παράκαμψής τους.

 

Παρά τα παραπάνω, οι κυρώσεις θεωρούνται από τον Λευκό Οίκο και το Κογκρέσο το δεύτερο μετά τα πυρηνικά όπλα στρατηγικό πλεονέκτημα.

 

Αλλωστε η ονομασία του πιο πρόσφατου νομοσχεδίου, που συμπυκνώνει και επικαιροποιεί την υιοθέτηση και την εφαρμογή των κυρώσεων, από τον τίτλο του και μόνο προδίδει την αυτοπεποίθηση των μελών του Κογκρέσου που το ψήφισαν.

 

Ονομάζεται CAATSA δηλαδή «Αποκρούοντας τους εχθρούς της Αμερικής μέσω κυρώσεων»(Countering America’s adversaries though sanctions).