Ο νέος που οδηγεί το κοινό

 Του Αδάμ Γιαννίκου

Η φωτογραφία του νεαρού Παλαιστίνιου, που ημίγυμνος ανεμίζει τη σημαία της πατρίδας του και εκσφενδονίζει με απαράμιλλη, πλαστική συμμετρία μια πέτρα στον αόρατο εχθρό, έκανε τον γύρο του κόσμου. Μπήκε στο ίδιο κάδρο με τον πίνακα του Ευγένιου Ντελακρουά «Η Ελευθερία οδηγεί τον Λαό», όπου οι Παριζιάνοι ανατρέπουν τον τελευταίο μονάρχη των Βουρβώνων στη Γαλλια. Χαρακτηρίστηκε μνημειώδης. Συγκέντρωσε το ενδιαφέρον αναρίθμητων λογαριασμών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Χαρακτηρίστηκε ως έργο αναγεννησιακού δασκάλου. Προκάλεσε συγκρίσεις με κάθε αρχέγονο μύθο όπου ο αδύναμος τα βάζει με τον δυνατό και στο τέλος τον νικάει.

Η φωτογραφία του 20χρονου Αέντ Αμπού Άμρο από τη συνοικία Αλ Ζαιτούν της Πόλης της Γάζας τραβήχτηκε στις 22 Οκτωβρίου από τον Μουσταφά Χασούνα του τουρκικού πρακτορείου Ανατολή σε ένα από τα μπλόκα του ισραηλινού στρατού στην πόλη Μπέιτ Λάχια κοντά στα σύνορα με το Ισραήλ. Όλοι οι δυνατοί συμβολισμοί βρήκαν θέση στην ιστορία που κάθε γραφιάς αντέγραψε από το ρεπορτάζ του Αλ Τζαζίρα και κάθε οιωνοσκόπος των social media έβαλε στο πρόγραμμα των εφήμερων αναλύσεών του.

Η φωτογραφία του Παλαιστινίου που μοιάζει με κάθε οργισμένο νέο της εποχής μας παραξένεψε το διεθνές ανώνυμο και επώνυμο κοινό με την οικειότητα που αναδίδει. Συνηθίζεται οι άνθρωποι της Ανατολής να περιγράφονται με τα στερεότυπα που επιβάλλει η γενεαλογία των κυρίαρχων αφηγήσεων. Όμως, αυτός ο νέος, όπως τον συλλαμβάνει ο φακός, δεν θυμίζει σε τίποτα αυτά τα στερεότυπα. Είναι μια φιγούρα από κάθε χρώμα, κάθε ύφος, κάθε μυ που συσπάται όταν παλεύει για έναν σκοπό.

Η φωτογραφία του Αέντ, πατέρα ενός Άμρο ή γιος ενός Άμρο που περιμένει το εγγόνι του να πάρει το ίδιο όνομα, έκανε τον ίδιο να απορεί. Δεν περίμενε να λάβει τέτοια δημοσιότητα. Ο ίδιος συμμετέχει στις διαμαρτυρίες κάθε Δευτέρα και Παρασκευή. Όπως λέει στους ρεπόρτερ του μεγαλύτερου αραβόφωνου δικτύου, αυτή η εικόνα τού δίνει δύναμη να συνεχίσει.

Η φωτογραφία του νεαρού Παλαιστίνιου είναι μια εικόνα που κινείται. Τα εύσημα αποδίδονται στον φωτογράφο που κατάφερε να πιάσει τη στιγμή. Όλα είναι τέλεια. Μια στιγμή πριν θα ήταν νωρίς, μια στιγμή μετά θα ήταν αργά. Η επανάσταση στη Γάζα καλά κρατεί εν έτει 2018 κι ας μην έχει τις παλιές αναφορές που γαλούχησαν στον 20ο αιώνα τη γενιά των Άμρο της Παλαιστίνης. Για τους Άραβες αυτής της στενής λωρίδας γης, που χαρακτηρίζεται ως η μεγαλύτερη φυλακή του κόσμου, πάντοτε το χτες είναι νωρίς και το αύριο αργά. «Κουβαλώ αυτή τη σημαία σε κάθε διαμαρτυρία. Αν σκοτωθώ, θέλω να με θάψουν μ’ αυτήν», λέει ο Αέντ. Το εδώ και τώρα είναι τρόπος ζωής για όσους ζουν ανέστιοι στον ίδιο τους τον τόπο. Εκεί που αναπαράγονται τα μεγαλύτερα αδιέξοδα, εκεί είναι που η Ιστορία δεν σταματά να κινείται.

Η φωτογραφία του 20χρονου Αέντ Αμπού Άμρο, πατέρα ενός Άμρο ή γιος ενός Άμρο που περιμένει το εγγόνι του να πάρει το ίδιο όνομα, που πετά με τη σφενδόνα του πέτρες σ’ έναν εχθρό που δεν φαίνεται, αλλά όλοι ξέρουν ότι είναι εκεί, σύντομα θα ξεχαστεί. Άλλες φωτογραφίες θα πάρουν τη θέση της στην αέναη ροή της πληροφορίας. Άλλοι νέοι θα δοκιμάσουν τις αντοχές της γενιάς τους στα χαρακώματα της αδικίας. Άλλοι φωτογράφοι θα πατήσουν το κουμπί την κατάλληλη στιγμή. Άλλοι γραφιάδες θα προσπαθήσουν να βάλουν σε προτάσεις το συναίσθημα. Κι άλλοι πολλοί ανώνυμοι και επώνυμοι θα αφήσουν σχόλια σε μικρές ή μεγάλες θυρίδες του ψηφιακού κόσμου.

Για τον Ρόμπερτ Φρανκ, τον σημαντικότερο εν ζωή φωτογράφο του περασμένου αιώνα, το μάτι πρέπει να μάθει να ακούει πριν δει. Στο μακρινό 1951 ο νεαρός ελβετοαμερικάνος είχε πει πως θέλει οι άνθρωποι, όταν κοιτούν τις φωτογραφίες του, να αισθάνονται όπως όταν θέλουν να ξαναδιαβάσουν τον στίχο ενός ποιήματος. Η φωτογραφία του νέου που οδηγεί το κοινό έρχεται την κατάλληλη στιγμή -ούτε νωρίς ούτε αργά- να θυμίσει στους δικτυωμένους ανθρώπους ότι τίποτα δεν είναι σημαντικότερο απ’ το να μπορείς να ηγηθείς της ζωής σου. Σε έναν αιώνα όπου η προσοχή του κοινού διαρκεί μερικά δευτερόλεπτα, κάποιος κατάφερε να κάνει τη ζωή του εκείνον τον στίχο που χρειάζονται όσοι ακούν, για να ξαναδιαβάσουν σε μια γραμμή τι πραγματικά βλέπουν σήμερα γύρω τους.