Εφιάλτης ήταν το είδωλο, αλήθεια όμως το πάθος

Του Χρήστου Χωμενίδη

Στις 2 Μαΐου 1945, δυο φαντάροι σκαρφάλωσαν σε ένα τεράστιο μισογκρεμισμένο κτήριο και στερέωσαν στον εξώστη του ένα κοντάρι με ένα κόκκινο πανί, ραμμένο όπως-όπως από τρία τραπεζομάντηλα. Ένας πολεμικός φωτορεπόρτερ ονόματι Γεβγένι Χαλντέι τους απαθανάτισε. Το στιγμιότυπο τυπώθηκε σε εκατομμύρια αντίτυπα, δημοσιεύτηκε σε ολόκληρο τον κόσμο. Το μήνυμα ήταν εκκωφαντικό, δοξαστικό. Η σοβιετική σημαία κυμάτιζε στο Ράιχστανγκ. Το Βερολίνο είχε καταληφθεί. Ο ναζισμός είχε ηττηθεί στην καρδιά του.

Πόσες ανορθογραφίες δεν θα μπορούσαν να ανιχνευτούν, πόσα φάλτσα… Η φωτογραφία κάθε άλλο παρά αυθόρμητη ήταν. Mέχρι κάστινγκ είχε κάνει ο Γεβγένι Χαλντέι για να διαλέξει τα "μοντέλα" που του άρεσαν περισσότερο. Η φωτογραφία είχε ρετουσαριστεί –είχαν εκ των υστέρων προστεθεί στο φόντο της καπνοί εκρήξεων. Κυρίως δε είχε σβηστεί από τον δεξί καρπό τού πίσω στρατιώτη το δεύτερο ρολόι του –ένα ρολόι το οποίο πιθανότατα είχε εκείνος βουτήξει από κάποιον Γερμανό.

Φαντάζεστε πώς κάποιος θα αφηγούνταν το περιστατικό αποδομώντας τον μύθο, εκμηδενίζοντας τη λάμψη του: Στέλεχος της σοβιετικής προπαγάνδας με κάμερα Λάικα ανά χείρας αγγαρεύει περιερχόμενους πλιατσικολόγους και σκηνοθετεί την εικόνα ενός θριάμβου, ο οποίος στην πραγματικότητα δεν σημαίνει παρά την αντικατάσταση του ναζιστικού από τον κομμουνιστικό ολοκληρωτισμό. Για να μην προσθέσουμε ότι το παλικάρι με τα δυο ρολόγια λέγεται Αμπντουλχακίμ Ισμαϊλοβ και ανήκει στη μικρή τουρκογενή εθνότητα των Κουμούκων. Τι δείχνει λοιπόν η φωτογραφία; Έναν άρπαγα μουσουλμάνο να καμαρώνει στην καρδιά της Ευρώπης!

Εάν φρίξατε με την παραπάνω ερμηνεία, άλλο τόσο πρέπει να φρίξετε με το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την Ογδοηκοστή Επέτειο από την Έναρξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, το οποίο εγκρίθηκε από 535 παρόντες. Όχι επειδή όσα αναφέρει είναι αναληθή. Αλλά επειδή αλλοιώνεται –παραχαράσσεται– το μεδούλι της Ιστορίας.

Ο σταλινισμός εγκαθιδρύθηκε μετά τον θάνατο του Λένιν και ανέκοψε τη Νέα Οικονομική Πολιτική, με την οποία ο ιδρυτής της Σοβιετικής Ένωσης έβαζε νερό στο δογματικό κρασί του. Ο σταλινισμός είχε όλα τα γνωρίσματα μιάς στυγνής δεσποτείας. Η εξουσία μονοπωλούνταν από έναν στενό κύκλο "φωτισμένων" του Κόμματος, που κι εκείνων η ζωή κρεμόταν από μια λέξη του Πατερούλη. Τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα στραγγαλίζονταν, η έκφραση διαφωνίας ή δυσαρέσκειας προς το καθεστώς τιμωρούνταν βάναυσα. Ο κεντρικός σχεδιασμός κρατούσε την οικονομία σε αναιμική κατάσταση όταν δεν προξενούσε λιμούς. Εάν τους αντιφρονούντες έτρωγε το μαύρο σκοτάδι, πληθυσμοί ολόκληροι ξεριζώνονταν απ’ τη γη τους, μετακινούνταν για να υπηρετήσουν το όραμα ή τα καπρίτσια του ηγέτη. Η προσωπολατρεία είχε φτάσει στο ζενίθ της, ο Στάλιν λατρευόταν –με το στανιό–σαν θεός. Η πλαστογράφηση της πραγματικότητας ώστε να ταιριάζει με τις επιθυμίες του καθεστώτος οργίαζε.

Ο Στάλιν αποπειράθηκε προσέτι να τα βρει, στα τέλη της δεκαετίας του 1930, με τον Χίτλερ. Με το σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότοβ (από τα ονόματα των δύο υπουργών Εξωτερικών) νόμισε ότι εξασφάλιζε πως η Γερμανία δεν θα εισέβαλε στη Σοβιετική Ένωση. Τον Ιούνιο του 1941 διαψεύστηκε οικτρά.

Ο "Μεγάλος Πατριωτικός Πόλεμος", όπως αποκαλείται στα ρώσικα η σύρραξη με τον Άξονα, κόστισε τη ζωή σε σχεδόν είκοσι εκατομμύρια Σοβιετικούς. Έπεσαν όλοι εκείνοι προτιμώντας τον δικό τους έναντι του παρόμοιου ξένου ολοκληρωτισμού; Υπερασπίστηκαν δρόμο-δρόμο, πόρτα-πόρτα το Στάλινγκραντ για χατίρι του Κόμματος και του "Μουστάκια", όπως αποκαλούσαν τον Ιωσήφ Τζουγκασβίλι;

Προφανώς όχι. Περί πάτρης αμύνονταν κατά τον άριστο ομηρικό οιωνό. Σε έναν τιτάνιο αγώνα είχαν ριχτεί για να ανακόψουν τους εισβολείς, αγώνα ο οποίος υπερέβαινε επιμέρους καταγωγές και θρησκεύματα. Βαθιά πίστη τους πως η πατρίδα (η "πόλη" όπως την έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες) δεν ήταν ούτε ο μαρξισμός-λενινισμός-σταλινισμός ούτε οι κρατούντες του Κρεμλίνου. Αλλά η κάθε γυναίκα, ο κάθε άνδρας που η ταυτότητα και η μοίρα του είχαν ζυμωθεί μαζί της.

Διαισθάνονταν επίσης –παρά ήξεραν– ότι τα σχέδια του Χίτλερ εάν ευοδώνονταν θα είχαν ολέθριες συνέπειες για τον κόσμο. Πως ό,τι είχε καταφέρει ο άνθρωπος επί χιλιετίες, οι αξίες και ο πολιτισμός του, θα ισοπεδωνόταν. Ότι σε Ανατολή και σε Δύση θα επιβαλλόταν μία φρίκη που παρόμοιά της η ανθρωπότητα δεν είχε ξαναζήσει. Για να την αποτρέψουν θυσιάστηκαν.

Το ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου είναι απαράδεκτο διότι βάζοντας πλάι-πλάι τους δύο ολοκληρωτισμούς του 20ου αιώνα, παραβλέπει ότι ο ναζισμός σήμαινε το απόλυτο κακό. Ενώ η "δικτατορία του προλεταριάτου" την αποτρόπαια διαστρέβλωση μιας ευγενούς ιδέας. "Εφιάλτης ήταν το είδωλο, αλήθεια όμως το πάθος" λέει σοφά για την Αριστερά ο Διονύσης Σαββόπουλος.

"Ο δρόμος προς την κόλαση είναι στρωμένος με αγαθές προθέσεις…" θα μού υπενθυμίσετε. Ο χιτλερισμός εντούτοις ήταν η κόλαση η ίδια. Ο ορκισμένος αντικομμουνιστής Τσώρτσιλ το είχε αντιληφθεί πλήρως. Για αυτό και συμμάχησε ασμένως με τον Στάλιν προκειμένου να τον νικήσει.

Το ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου ποτέ δεν θα εγκρινόταν από τους ιστορικούς ηγέτες της μεταπολεμικής Ευρώπης. Ο Μιτεράν, ο Κολ, ο Αντρεότι, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Ανδρέας Παπανδρέου ανήκαν στη γενιά που είχε ζήσει στο πετσί της τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Είχαν πλήρη συνείδηση των αποχρώσεων και των προτεραιοτήτων.

Το ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου είναι, σε τελευταία ανάλυση, πολιτικά άστοχο καθώς -έμμεσα έστω- υποβαθμίζει την προσφορά της Σοβιετικής Ένωσης, διάδοχο της οποίας νοιώθει τον εαυτό της η σημερινή Ρωσία. Προφανώς ο Πούτιν πόρρω απέχει από έναν δημοκρατικό ηγέτη μιας ανοιχτής κοινωνίας. Το να προσβάλλεις ωστόσο τα ιερά και τα όσια ενός ολόκληρο έθνους μονάχα προς το συμφέρον τής ειρήνης και της συνεννόησης δεν λειτουργεί.   

Μπράβο στους Έλληνες ευρωβουλευτές οι οποίοι καταψήφισαν ένα τέτοιο κείμενο.

* Ο κ. Χρήστος Χωμενίδης είναι συγγραφέας