Η μακεδονική σαλάτα της «μειονότητας»

Μαθαίνουμε κάτι καινούργιο από το ρεπορτάζ του BBC; Oχι. Το story έχει γραφτεί και ξαναγραφτεί. Τώρα κάποιοι θα πουν ότι αυτή η Συμφωνία δίνει την ευκαιρία να ανακινηθεί επικοινωνιακά ένα θέμα που κρατάμε «χαμηλά» εδώ και δεκαετίες. Σωστό. Oμως, θα μπορούσε να ισχύει και το αντίθετο

Του  Κώστα Γιαννακίδη  

Υπάρχει «μακεδονική μειονότητα» στη Βόρεια Ελλάδα; Σωστό ερώτημα που άργησε εξήντα χρόνια. Το 1950 μπορούσαμε να συζητήσουμε για πληθυσμούς στην Πέλλα και στη Φλώρινα που μιλούσαν τη διάλεκτο η οποία αναγνωρίστηκε ως μακεδονική γλώσσα, αλλά δεν θα ήταν εύκολο να διατυπώσουμε γενική άποψη για τον εθνικό αυτοπροσδιορισμό αυτών των ανθρώπων. 

Ωστόσο θα ήταν σωστό να πούμε ότι οι δίγλωσσοι που σήμερα διαβιούν στη Βόρεια Ελλάδα έχουν ελληνική εθνική συνείδηση αν και αρκετοί άνθρωποι όπως ο 92χρονος που μίλησε στο διαβόητο ρεπορτάζ του BBC, διατηρούν άσχημες αναμνήσεις από τα χρόνια που ακολούθησαν το τέλος του Εμφυλίου. Οι περισσότεροι από τους σλαβόφωνους τάχθηκαν στο πλευρό του Δημοκρατικού Στρατού. Όταν τελείωσε ο πόλεμος, υποχρεώθηκαν να φύγουν προς τη Γιουγκοσλαβία και τη Βουλγαρία. Το ελληνικό κράτος έκλεισε τα σύνορα για αυτούς. Η Ιστορία έδειξε το σκληρό της πρόσωπο και στους προγόνους τους κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους. Οι σλαβόφωνοι της Μακεδονίας σήκωσαν στις πλάτες τους τις συνέπειες από τις δύσκολες σχέσεις μεταξύ Ελλάδας, Βουλγαρίας και Σερβίας στις αρχές του 20ου αιώνα. 

Πάντως ας μη λησμονούμε ότι ορισμένοι επιφανείς αρχηγοί του Μακεδονικού Αγώνα ήταν σλαβόφωνοι. Σε εκείνα τα χαρακώματα πολέμησαν και από τις δύο πλευρές άνθρωποι που μιλούσαν την ίδια γλώσσα. 

Το ρεπορτάζ του BBC κάνει λόγο για μία μειονότητα 100.000 ανθρώπων στη Μακεδονία αν και, όπως σημειώνει, μόνο 10.000-20.000 μιλούν ανοιχτά για αυτό. Οι αριθμοί είναι υπερβολικά μεγάλοι, εκτός και αν υπολογίζει ανθρώπους που δεν μιλούν καν τη γλώσσα, αλλά προέρχονται από σλαβομακεδόνες προγόνους. Και η αλήθεια είναι ότι θέμα μειονότητας δεν υπάρχει. Εληξε πριν καν γεννηθεί χάρη στην «αποτελεσματική» πολιτική των ελληνικών κυβερνήσεων μετά τον Εμφύλιο. «Εγιναν τρομερά πράγματα, αλλά δεν πρέπει να μιλάμε γι’ αυτά. Είναι προσβολή για τον ελληνικό πολιτισμό. Βλάπτει τη φήμη της Ελλάδας», λέει στο BBC ο 92χρονος. Δεν έχει και άδικο. Όμως με τα δεδομένα εκείνης της εποχής, η ελληνική πολιτική των διωγμών συνιστούσε αναγκαιότητα. Και από τότε, οι ελληνικές υπηρεσίες ασφαλείας παρακολουθούσαν στενά και παρενέβαιναν σε κάθε προσπάθεια που επικαλείτο μειονοτικά ερείσματα. Αλλά και αυτές οι πρωτοβουλίες τείνουν να εκλείψουν τα τελευταία χρόνια. 

Και τώρα στο ζουμί: μαθαίνουμε κάτι καινούργιο από το ρεπορτάζ του BBC; Οχι. Απλώς η Συμφωνία των Πρεσπών έδωσε την επικοινωνιακή αφορμή για να γίνει ένα story που έχει γραφτεί και ξαναγραφτεί. Τώρα κάποιοι θα πουν ότι αυτή η Συμφωνία δίνει την ευκαιρία να ανακινηθεί εκ νέου ένα θέμα που κρατάμε «χαμηλά» εδώ και δεκαετίες. Σωστό. Όμως θα μπορούσε να ισχύει και το αντίθετο. Αν σήμερα κάποιος «μειονοτικός» στραφεί στα Σκόπια για βοήθεια, βάσει της Συμφωνίας θα πρέπει να βρει κλειστές πόρτες. Αν όμως γυρίσει προς την Αθήνα και πει ότι αισθάνεται «Μακεδόνας» και ομιλεί τη «μακεδονική», η Αθήνα οφείλει να γνεύσει συγκαταβατικά.