Δική τους η κρίση, δικά μας τα κόκκινα δάνεια…

Πέρασαν κιόλας δέκα χρόνια από την περίφημη πτώση της Lehman Brothers, δέκα χρόνια οικονομικής ύφεσης, παγκόσμιας και ελληνικής. Δέκα χρόνια κολυμπάμε μισοπνιγμένοι κόντρα στα μανιασμένα κύματα ανέχειας. Πιαστήκαμε από τα μαλλιά μας και φτάσαμε εξουθενωμένοι σε μια βραχώδη ακτή ίσα να πάρουμε μια ανάσα. Και πριν καλά-καλά εκπνεύσουμε βρεθήκαμε ενώπιων μιας νέας θύελλας.

Είμαστε λοιπόν επίσημα στο Φλεβάρη του 2019 και στα πρόθυρα μιας νέας οικονομικής ύφεσης, μιας νέας κρίσης. Αυτά προβλέπουν μεταξύ άλλων το ΔΝΤ, ο οίκος Fitch, το Economist, ο καθηγητής Rogoff του Harvard και πολλοί άλλοι. Ευάλωτο τραπεζικό σύστημα, πετρελαϊκή κρίση, έλλειψη ρευστότητας, απρόθυμοι επενδυτές, πολιτικές ταραχές και άτακτο Brexit με ανυπολόγιστα ωστικά κύματα και φαινόμενα ντόμινο.

Πάμε στα εν οίκω τώρα να συναντήσουμε τέσσερις συστημικές τράπεζες που πιέζονται ασφυκτικά από τα κόκκινα δάνεια, την έλλειψη ρευστότητας, την ανεπαρκή κεφαλαιοποίηση, την απαξίωση της χρηματιστηριακής τους αξίας και τη δυσπιστία επενδυτών και καταθετών. Και όλα αυτά ενώ η ΕΚΤ ανακοίνωσε σήμερα τα πολυαναμενόμενα ανοιξιάτικα μεταμνημονιακά stress tests.

Όλα αυτά ενώ ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός οικονομίας και ανάπτυξης κος Δραγασάκης μας προειδοποιεί εμμέσως πλην σαφώς για πιθανή νέα ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών την οποία σαφώς θα κληθεί να πληρώσει ο Έλληνας φορολογούμενος. Όλα αυτά ενώ η ΤτΕ περιμένει την έξωθεν έγκριση του σχεδίου της για τη μείωση των NPEs και την εξυγίανση των χαρτοφυλακίων των τεσσάρων συστημικών τραπεζικών ιδρυμάτων της χώρας, ενώ παράλληλα ο αρχιτραπεζίτης κύριος Στουρνάρας προσπαθεί με κάθε τρόπο να πείσει θεσμούς και επενδυτές, πιθανώς και τον ίδιο του τον εαυτό, πως τα χειρότερα τα έχουν αφήσει πίσω οι τράπεζές μας.

Όλα αυτά ενώ η τοξική κεφαλαιακή τους επάρκεια σε συνδυασμό με τα κόκκινα δάνεια δημιουργούν ένα πάσχων περιβάλλον ανασφάλειας στους επενδυτές και καθιστούν την έκδοση ομολόγων από ιδεατά ιδανική σε ρεαλιστικά απαγορευτική.

Όσον αφορά τα περί συγχωνεύσεων που ακούστηκαν πάλι τα τελευταία 24ωρα μετά τις δηλώσεις Δραγασάκη, είναι απλά άτοπες φλυαρίες και αυτό όχι γιατί κάποια ανώτερη μεταφυσική δύναμη που προβλέπει τα μελλούμενα το είδε στη γυάλινη σφαίρα της, ούτε γιατί ο πατριάρχης των τραπεζιτών κος Κωστόπουλος λάνθανε όταν υποστήριζε πως στην Ελλάδα χωράνε 2,5 τράπεζες. Όντως τόσες χωράνε και μάλιστα με το ζόρι όσο η Ελλάδα και η οικονομία της συρρικνώνονται συνεχώς. Όμως τη δεδομένη στιγμή, όποιος γνωρίζει απλή αριθμητική δημοτικού μπορεί να κατανοήσει το λόγο της ανοησίας. Οποιοσδήποτε από τους έξι πιθανούς συνδυασμούς δύο εκ των τεσσάρων τραπεζών (από τα μαθηματικά θα θυμάστε το κλάσμα των παραγοντικών 4 και 2 ήτοι 4!/2!=6) θα ήταν επί της ουσίας θανατική καταδίκη και αυτό διότι τα αθροίσματα των κεφαλαιακών διαθεσίμων τους υστερούν κατά πολύ των αθροισμάτων των κεφαλαιακών αναγκών τους.

Επί της ουσίας συγχωνεύουμε δύο ζημιογόνες επιχειρήσεις και παράγουμε μια κερδοφόρα; Πείτε μας το μαγικό ξόρκι να το εφαρμόσουμε και εμείς. Προφανώς τα τελευταία δημοσιεύματα περί ενδεχόμενου μεγάλου deal στον τραπεζικό χώρο με τις ευλογίες του ΤΧΣ, εξυπηρετούν εφήμερα κερδοσκοπικά τερτίπια που παίζουν με τον εξαθλιωμένο γενικό δείκτη της λεωφόρου Αθηνών.

Εν κατακλείδι, η μελάνη δεν έχει προλάβει να στεγνώσει ακόμη στους πομπώδεις τίτλους των πρωτοσέλιδων που πανηγύρισαν την έξοδο από τα μνημόνια, την επιστροφή της οικονομίας σε αναπτυξιακή πορεία, την έξοδο της Ελλάδας στις αγορές και πριν αλέκτορα φωνήσαι μια νέα οικονομική κρίση φαίνεται να πλησιάζει την ελληνική και την παγκόσμια οικονομία.

Άλλωστε όπως ορθώς επισήμανε το ΔΝΤ η νομισματική πολιτική που ακολουθήσαν οι τεχνοκράτες από το 2008 είναι σαν μια ένεση αδρεναλίνης που μπορεί να δώσει την ώθηση που χρειάζεται μια σταματημένη καρδιά να ξεκινήσει να χτυπά ξανά. Σε καμία περίπτωση όμως δε θεραπεύει την ασθένεια. Η ασθένεια βρίσκεται βαθιά ριζωμένη στα σπλάχνα του καπιταλιστικού συστήματος και σίγουρα οι πολιτικές και τα μέτρα λιτότητας δεν είναι η θεραπεία της.

Ο Καρλ Μαρξ υποστήριζε πως είναι καλύτερο ένα άθλιο τέλος παρά μια αθλιότητα χωρίς τέλος. Η αθλιότητα που βιώνει ο ελληνικός λαός εδώ και δέκα χρόνια φαίνεται πως δεν έχει τέλος. Ούτε αίσιο όπως διαμηνύει το κυβερνητικό προεκλογικό αφήγημα, ούτε καν άθλιο όπως μας διαβεβαιώνει η πιο ειλικρινής και ορθολογική μάντισσα, η οικονομία.

Αυτή η ψυχρή λογιστική επιστήμη με το αριθμητικό της οπλοστάσιο μας ενημερώνει πως το έτος 2019 είναι μια πολύ χειρότερη εκδοχή του έτους 2010, αφετηρία της χρεοκοπίας και των μνημονίων.

Μας προειδοποιεί ορθά-κοφτά πως το πολύ μέχρι το 2022 θα έχουμε ζητήσει ξανά την πολύτιμη και σωτήρια βοήθεια από τους μηχανισμούς στήριξης και θα ικετεύουμε για ένα νέο μνημόνιο.

Μας προεξοφλεί πως οι τράπεζες θα χρειαστούν άμεσα ανακεφαλαιοποίηση και δεδομένων των τεσσάρων που έχουν γίνει ως τώρα από το 2010, είναι σαφές πως αυτή η ανακεφαλαιοποίηση θα γίνει με κούρεμα καταθέσεων, καθώς δεν υπάρχει νοήμων επενδυτής που θα διαθέσει τα κεφάλαιά του.

Μας φωτίζει πτυχές του βραχυπρόθεσμου μέλλοντός μας, που απαιτεί την εφαρμογή του αμερικανικού μοντέλου ιδιωτικής ασφάλισης, καθώς το ασφαλιστικό δεν πρόκειται επ’ ουδενί να καταστεί βιώσιμο.

Μας ξεκαθαρίζει νέτα-σκέτα πως τα πανηγύρια του Μαξίμου για την έξοδο της χώρας στις αγορές δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα προεκλογικό αφήγημα που συνοψίζεται στο λαϊκό ρηθέν “της Κυριακής χαρά και της Δευτέρας λύπη”.

Εν τέλει η οικονομία και οι αμείλικτοι δείκτες της μας προσγειώνουν απότομα, καθώς τα δύσκολα δεν τα έχουμε αφήσει πίσω και αυτό διότι δεν τρέχουμε σε ευθεία. Τα δύσκολα τα έχουμε πάλι μπροστά μας γιατί ο στίβος είναι κυκλικός.

Όλα τα παραπάνω δεν είναι ούτε απαισιόδοξη ή καταθληπτική οπτική των πραγμάτων, που θέλει το ποτήρι μισοάδειο, ούτε σκόπιμη καταστροφολογία υποκεινούμενη από την ευρύτερη αντιπολίτευση.

Είναι καθαρός ρεαλισμός που προκύπτει από την απλή ανάγνωση των προσβάσιμων σε όλους οικονομικών δεικτών της χώρας. Για του λόγου το αληθές, η Ελλάδα πριν δέκα χρόνια είχε ΑΕΠ 222 δις ευρώ και χρέος 329 δις ευρώ. Σήμερα το ΑΕΠ είναι 180 δις ευρώ και το χρέος 356 δις ευρώ. Οι τράπεζες είχαν καταθέσεις 220 δις ευρώ και κόκκινα δάνεια 10 δις ευρώ. Σήμερα έχουν καταθέσεις 130 δις ευρώ και κόκκινα δάνεια 100 δις ευρώ. Το χρέος είναι μεγαλύτερο από την αρχή της κρίσης αλλά “ρυθμισμένο” μέχρι το 2022. Μετά όμως καμία πρόβλεψη ή ρύθμιση δεν καθορίζει την αποπληρωμή του, έτσι το μνημόνιο είναι μονόδρομος. Η έξοδος μας στις αγορές είναι ένα κακόγουστο αστείο ακόμη και για ένα παιδί του δημοτικού καθώς η χώρα δανείζεται με 3,5% ενώ αναπτύσσεται με ρυθμό 1,7%. Αυτό σημαίνει πως το χρέος μας πλέον αυξάνεται με διπλάσιο ρυθμό από αυτόν του ΑΕΠ μας, δρόμος που οδηγεί και πάλι σε χρεοκοπία. Το ασφαλιστικό μας σύστημα βασίζεται στο γεγονός πως οι μισθοί των 600 ευρώ είναι ικανοί να συντηρούν τις συντάξεις των 750 ευρώ με κρατήσεις της τάξης του 13% και ανεργία σε ποσοστό 18,6%. Το άτοπο είναι προφανές.

Εν κατακλείδει, τα μόνα αδιαμφισβήτητα και ασφαλή συμπεράσματα είναι τα εξής: η χώρα οδηγείτε ξανά σε χρεοκοπία, εντός τριετίας είναι απαραίτητο νέο μνημόνιο και εν τέλει κάναμε μια τρύπα στο νερό. Εξ΄ άλλου η πολιτική οικονομία μας θυμίζει πως ο καπιταλισμός είναι ένα σύστημα που συνεχώς γεννά χρέη.

Οι κρίσεις χρέους βρίσκονται στο γoνιδίωμα των κυττάρων του. Και για να κλείσουμε όπως αρχίσαμε, ο Μαρξ υποστήριζε πως η ιστορία επαναλαμβάνεται την πρώτη φορά ως τραγωδία και τη δεύτερη ως φάρσα. Μένει να φανεί πόσο αστεία θα είναι αυτή η φάρσα που βρίσκεται καθ’ οδόν…  

Διονύσης Μαλαπέτσας