Φτωχοποίηση και η ανάγκη ενός τολμηρού Κοινωνικού Ταμείου για το Κλίμα

 

γράφει η Ζέφη Δημαδάμα*

 

Η Ευρώπη βρίσκεται σε κλοιό κρίσεων για μια ακόμη φορά. Η ενεργειακή κρίση, η επισιτιστική κρίση και η ακρίβεια εντείνονται δημιουργώντας δυσβάσταχτες ανισότητες και αδιέξοδα. Σήμερα η Ευρωπαϊκή Ενωση αντιμετωπίζει μια κλιματική έκτακτη ανάγκη, η οποία υποβιβάζεται σε σχέση με άλλες προκλήσεις, όπως ο πόλεμος, η ενεργειακή φτώχεια. Κι όμως, αν ανατρέξουμε στις προηγούμενες δεκαετίες εύκολα θα παρατηρήσουμε ότι τα σημερινά ενεργειακά αδιέξοδα οφείλονται και σε δεκαετίες κλιματικής αδράνειας.

 

Υπενθυμίζεται ότι η παγκόσμια θερμοκρασία έχει ήδη αυξηθεί κατά πολύ πάνω από 1 βαθμό Κελσίου από την προβιομηχανική εποχή, με αποτέλεσμα να έχουμε ήδη αυξημένα ακραία καιρικά φαινόμενα και επιπτώσεις που βλάπτουν δυσανάλογα τους πιο ευάλωτους (φτωχότερους, γυναίκες, κοινωνικά αποκλεισμένους). Αναλαμβάνοντας ως εκπρόσωπος εκ μέρους των Γυναικών του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος (PesWomen) στην Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία «Just Transition Alliance» είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε τα μέσα με τα οποία θα προωθηθούν καλύτερα οι κλιματικοί στόχοι και θα επιτευχθεί ταυτόχρονα η κλιματική μετάβαση με κοινωνική δικαιοσύνη.

 

Η συζήτηση επανέρχεται στον ρόλο των ορυκτών καυσίμων, τα οποία όπως δήλωσε απερίφραστα η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, σε σύγκριση με το 2021 έχουν αυξηθεί κατά 580% (αναφερόμενη στις τιμές του ορυκτού αερίου). Ετσι, καθώς πολλά νοικοκυριά εξαρτώνται από τα ορυκτά καύσιμα για τη θέρμανση των σπιτιών, για τις μετακινήσεις τους αλλά και για να κρατήσουν ζωντανές τις μικρές επιχειρήσεις τους, το στοίχημα της διαχείρισης δεν είναι καθόλου απλό.

Γι' αυτό και είναι εύλογο το ερώτημα κατά πόσο οι πολιτικές για το κλίμα συμβαδίζουν με την ενεργειακή ασφάλεια και η επένδυση σε καθαρές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας καθώς και η εξοικονόμηση ενέργειας μπορούν να είναι εφικτές σε ένα περιβάλλον όπου η αμφισβήτηση της σταδιακής κατάργησης των ορυκτών καυσίμων είναι προς διαπραγμάτευση ή και προς αμφισβήτηση.

 

Η νεοφιλελεύθερη προσέγγιση, οι δεξιές και ακροδεξιές κυβερνήσεις της Ευρώπης δεν μπορούν και δεν θέλουν να ανατρέψουν τους μηχανισμούς αυτούς που αναπαράγουν δραματικές ανισότητες και επιβαρύνουν το περιβάλλον. Αντίθετα, οι προοδευτικές δυνάμεις έχουν χρέος να ωθήσουν την Ε.Ε. να υιοθετήσει νέα εργαλεία για να αντιμετωπίσει αυτές τις παράλληλες κρίσεις κοινωνικής, κλιματικής και ενεργειακής ανασφάλειας.

 

Δική μας πρόταση είναι ένα πραγματικά ισχυρό Ταμείο Κοινωνικού Κλίματος (Social Climate Fund), το οποίο να αποτελέσει κεντρικό και ζωτικής σημασίας πυλώνα για την οικοδόμηση της ανθεκτικότητας των πολιτών έναντι μελλοντικών κρίσεων. Χρειαζόμαστε ένα ισχυρό Ταμείο που θα χρηματοδοτήσει τα κράτη-μέλη για τη στήριξη μέτρων και επενδύσεων για την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, την απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα θέρμανσης και ψύξης των κτιρίων, συμπεριλαμβανομένης της ενσωμάτωσης της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, και την παροχή βελτιωμένης πρόσβασης σε κινητικότητα μηδενικών και χαμηλών εκπομπών.

 

Τα παραπάνω όμως με δέσμευση ότι τα μέτρα και οι επενδύσεις αυτές πρέπει να ωφελούν κυρίως τα ευάλωτα νοικοκυριά, τις πολύ μικρές επιχειρήσεις ή τους χρήστες των μεταφορών και τους πληγέντες εργαζομένους, προκειμένου να διασφαλιστεί μια δίκαιη μετάβαση που να είναι σύμφωνη με τον Ευρωπαϊκό Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων. Τώρα διαμορφώνονται οι προϋποθέσεις της δίκαιης ενεργειακής μετάβασης για όλους και όλες και το στοίχημα δεν πρέπει να χαθεί.

 

* Διδάσκουσα (ΕΔΙΠ), Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών & Περιφερειακών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, αντιπρόεδρος Γυναικών Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος, μέλος ΚΠΕ ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛΛ.