Η Τουρκία προ σοβαρών προκλήσεων

Του Χρήστου Θ. Μπότζιου, Πρέσβη ε.τ.

Για λόγους γεωπολιτικούς, ιστορικού παρελθόντος, πληθυσμού και άλλων σημαντικών μεγεθών, η Τουρκία βρίσκεται συχνά στο επίκεντρο της διεθνούς ειδησεογραφίας και πολιτικού ενδιαφέροντος.

Τα τραγικά πρόσφατα γεγονότα της τρομοκρατικής ενέργειας στο Σιδηροδρομικό Σταθμό της Άγκυρας με εκατοντάδες θύματα, έστρεψαν και πάλι τη διεθνή προσοχή προς τη γείτονα χώρα με πολλά ερωτηματικά τόσο για τη τρομοκρατική ενέργεια αυτή καθ εαυτή όσο και για τις δυνατές επιπτώσεις στο εσωτερικό της χώρας και την ευρύτερη περιοχή θέατρο εμφυλίων πολέμων, γεωπολιτικών ανταγωνισμών και πιθανών ανακατατάξεων.

Μέχρι στιγμής καμία οργάνωση δεν έχει αναλάβει την ευθύνη για το τρομοκρατικό χτύπημα. Κατά συνέπεια, μόνο υποθέσεις μπορεί να γίνουν για τους πιθανούς δράστες και τις επιδιώξεις τους. Από κυβερνητικούς και Προεδρικούς κύκλους επιχειρήθηκε να ενοχοποιηθεί το ISIS χωρίς όμως απτά αποδεικτικά στοιχεία.

Μέρος του τουρκικού τύπου το αποδίδει σε Κούρδους του ΡΚΚ συνδυάζοντας το γεγονός με την ειρηνική διαδήλωση που πραγματοποιούνταν στη περιοχή με βασικό σπόνσορα το φιλοκουρδικό HDP. Αν δεν αναληφθεί η ευθύνη από κάποια οργάνωση ή δεν προκύψουν αποκαλυπτικά στοιχεία για τον δράστη η τους δράστες, τότε όλα θα καλυφθούνε, ως συνήθως συμβαίνει, από ένα πέπλο μυστηρίου και θα αφεθούν στη λήθη του χρόνου.

Όμως το τραγικό γεγονός μοιραία θα συνδεθεί με την Προεδρία του Ταγίπ Ερντογκάν έναν πραγματικά χαρισματικό πολιτικό ηγέτη που ανέβασε το κύρος της χώρας του εντάσσοντας τη Τουρκία στους G20 δηλωτικό οικονομικής και πολιτικής ισχύος. Αν μάλιστα είχε αποχωρήσει από τη πολιτική ζωή ως Πρωθυπουργός, πιθανότατα θα έμενε στην ιστορία ως ο μεγαλύτερος ηγέτης στη σύγχρονη Τουρκία μετά τον Κεμάλ Ατατούρκ.

Η τρομοκρατική ενέργεια καταδικάσθηκε από όλες τις χώρες και ασφαλώς από την ΕΕ όχι όμως χωρίς κάποιες αιχμές κατά της τουρκικής Προεδρίας. Η πολυπραγμοσύνη και η μεγαλομανία που αποδίδεται στο Τούρκο Πρόεδρο, είχε αρχίσει να ενοχλεί πολλούς στη Δύση. Το ίδιο και η επαμφοτερίζουσα στάση του στο Συριακό πότε συντασσόμενος με τον Ασάντ και πότε πολέμιος του. Ίδια περίπου συμπεριφορά του καταλογίζεται και έναντι του ISIS με πολλά ερωτηματικά ως προς τις πραγματικές προθέσεις της Τουρκίας.

Στον ίδιο βαθμό, ερωτηματικά προκαλούσε και εξακολουθεί να προκαλεί ακόμη και μέσα στη Τουρκία, ο Νεοθωμανισμός που κυριαρχεί σαν δόγμα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής στη βάση «μηδενικά προβλήματα με τους γείτονες» που υποκρύπτει ηγεμονικές φιλοδοξίες. Αναμφίβολα ο νεοθωμανισμός έχει ως στόχο να καταστεί και να αναγνωρισθεί η Τουρκία ως μεγάλη περιφερειακή Δύναμις.

Στη πράξη ο νεοθωμανισμός πνευματικό δημιούργημα του Καθηγητή, πρώην Υπουργού Εξωτερικών και σημερινό Πρωθυπουργό Μ. Νταβούτογλου, λειτούργησε αντίστροφα. Με πολλές γειτονικές χώρες οι σχέσεις της Τουρκίας οξύνθηκαν ενώ έναντι της Ελλάδας δεν σταμάτησαν οι προκλήσεις και η αμφισβήτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων που απορρέουν από το Διεθνές Δίκαιο. Ούτε έγινε η Τουρκία διαλλακτικότερη στο Κυπριακό. Πρόσθετα, ο νεοθωμανισμός μπορεί να θεωρηθεί ότι απομάκρυνε και την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας. Από τη στιγμή που δινότανε η εντύπωση ότι η Άγκυρα ήθελε να επιβάλλει τους δικούς της όρους για πλήρη ένταξη στην Ε.Ενωση και άφηνε να εννοηθεί ότι προτιμάει μία SUI GENERIS συνεργασία με την Ε.Ε. Πολλοί αναλυτές διερωτώνται αν η τρομοκρατική ενέργεια θα επηρεάσει ή όχι την εσωτερική πολιτική ζωή στη Τουρκία.

Ορισμένοι εκτιμούν ότι ήδη δρομολογείται η μετά Ερντογκάν εποχή. Θα αναβιώσει το βαθύ κράτος των στρατιωτικών και άλλων παρασκηνιακών δυνάμεων το οποίο ο σημερινός Πρόεδρος είχε κατορθώσει να εξουδετερώσει η τουλάχιστον να περιορίσει σημαντικά; Το βαθύ κράτος ουδέποτε παραδέχθηκε ή ανέχθηκε την ύπαρξη κουρδικού προβλήματος – οι κούρδοι ήταν απλά ορεσίβιοι τούρκοι-σε αντίθεση με τον Ερντογκάν ο οποίος επέδειξε μετριοπαθέστερη πολιτική απέναντί των.

Δεν αποκλείεται το πολιτικό τοπίο στην Τουρκία να αλλάξει άρδην. Ακόμα και να προκληθεί αναζωπύρωση του Κουρδικού και να επηρεάσει και τις όμορες χώρες κυρίως Συρία και Ιράκ. Όποιες και να είναι τελικά οι εξελίξεις, η Ελλάδα οφείλει να ακολουθήσει σώφρονα έναντι της Τουρκίας στάση. Η καλλιέργεια και η διατήρηση καλών διμερών σχέσεων είναι προς το συμφέρον και των δύο λαών. Το πλαίσιο της Ε.Ενωσης είναι το πλέον κατάλληλο για να εκφρασθούν συλλογικές θέσεις. Πολύ καλή ήταν η χειρονομία του Έλληνα Πρωθυπουργού που ζήτησε τη τήρηση ενός λεπτού σιγή από τη Βουλή των Ελλήνων εις μνήμην των θυμάτων του τρομοκρατικού συμβάντος και τη καταδίκη του. Αντίστοιχα θετική ήταν και η επικοινωνία του Προέδρου της ελληνικής Δημοκρατίας όπως και του Υπουργού Εξωτερικών κ. Νίκου Κοτζιά με τους ομολόγους τους όπως και μεταξύ του Πρέσβη κ. Δ. Χρονόπουλου αρμοδίου Διευθυντού του Υπουργείου Εξωτερικών για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, με τον εδώ Τούρκο Πρέσβη.