O «ιός» της εκμετάλλευσης

Την ώρα που αυξάνεται ο αριθμός των νεκρών από τη νέα φονική πανδημία, πληθαίνουν κι οι καταγγελίες σχετικά με τα ανεπαρκή μέτρα προστασίας των εργαζομένων σε επιχειρήσεις που συνεχίζουν απρόσκοπτα τη λειτουργία τους.

Η πρόσφατη εσωτερική ειδησεογραφία κατέγραψε τη σχετική καταγγελία του Εργατικού Κέντρου Θεσσαλονίκης, έπειτα από τον θάνατο του 53χρονου χειριστή κλαρκ- φορέα του Covid-19 σε εργοστάσιο χημικής βιομηχανίας στη Σίνδο. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Ε.Κ. Θεσσαλονίκης, Χάρη Κυπριανίδη: «η επιχείρηση συνέχιζε να λειτουργεί παρά το κρούσμα κορωνοϊού», ενώ κανονικά γίνονταν και οι μεταφορές με φορτηγά που έρχονταν από το εξωτερικό.

Αναμφίβολα, δεν πρόκειται για ελληνική «ιδιαιτερότητα».

Παρόμοιες εργοδοτικές πρακτικές αναφέρουν κι οι εργαζόμενοι στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Μάλιστα, σε πρωτοκλασάτα «μαγαζιά» της αγοράς…

Την περασμένη εβδομάδα, σε μια από τις αποθήκες του τιτάνα του διεθνούς λιανεμπορίου, της Amazon, στο Τέξας, όταν οι εργαζόμενοι μπήκαν στην αίθουσα αναψυχής για το διάλειμμά τους, ανακάλυψαν ότι οι περισσότεροι φούρνοι μικροκυμάτων είχαν αφαιρεθεί, σε μια προσπάθεια να περιοριστεί η συγκέντρωση πολλών ατόμων κατά την αναμονή προετοιμασίας του μεσημεριανού τους.

Είναι θετικό μια εταιρεία να τηρεί τους κανόνες υγειονομικής ασφαλείας; Προφανώς. Αλλά, αυτό δεν πρέπει να περιορίζεται στους φούρνους μικροκυμάτων…

«Το μόνο πράγμα που φαίνεται να ενδιαφέρει την Amazon είναι η  παραγωγικότητα», έλεγε πρόσφατα στον διεθνή Τύπο o Peter, ένας από τους εργαζόμενους στην εν λόγω αποθήκη, την ίδια ώρα που παραλάμβανε την άδεια εξαίρεσης από τα μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας ως «εργαζόμενος που παρέχει ουσιαστική εργασία για την παράδοση κρίσιμων προϊόντων από την Amazon».

Το πρώτο κρούσμα κορωνοϊού στην εταιρεία εμφανίστηκε στις 18 Μαρτίου,  στις αποθήκες του Queens της Ν. Υόρκης. Από τότε, ανακοινώθηκαν άλλα 26 κρούσματα στις ΗΠΑ, ενώ αυξάνονται οι φόβοι για επιδείνωση της κατάστασης στις εγκαταστάσεις της πολυεθνικής και στην Ευρώπη.

Στην αποθήκη του Castel San Giovanni στην Ιταλία, μόλις μισή ώρα απόσταση από τη σοβαρά πληγείσα από την πανδημία πόλη του Codogno, οι συνδικαλιστικές ενώσεις ζητούν από τη «μαμά» εταιρεία να μεριμνήσει για την προστασία του προσωπικού. Όπως πρόσφατα κατήγγειλε ο Massimo Mensi, τοπικός εκπρόσωπος του Amazon Global Alliance, οι εργαζόμενοι δεν έλαβαν μάσκες. «Η Amazon είπε ότι χρειάζεται περισσότερο χρόνο, αλλά συνεχίσαμε να ασκούμε πίεση, γιατί δεν υπάρχει χρόνος – οι άνθρωποι πεθαίνουν», δήλωσε χαρακτηριστικά.

Ομοίως, η Christy Hoffman, Γ.Γ. του UNI Global Union ανέφερε ότι το εμπορικό «τέκνο» του μεγιστάνα Jeff Bezos, όχι μόνο δεν έκλεισε σ’ όλες τις περιπτώσεις τις αποθήκες του, έστω, για απολύμανση, αλλά δεν διαμόρφωσε και τις συνθήκες εργασίας με τέτοιο τρόπο, ώστε οι εργαζόμενοι να «απέχουν τουλάχιστον ένα μέτρο ο ένας απ΄ τον άλλον». Για να προσθέσει ότι, παρόλο που η επιχείρηση ανακοίνωσε ότι θα δοθεί άδεια μετ’ αποδοχών για δύο εβδομάδες στους εργαζομένους της που είχαν «ύποπτα» συμπτώματα, δεν δόθηκαν ποτέ τα -οικονομικά- κίνητρα σε όσους όντως αισθάνονταν άρρωστοι, αλλά δεν μπορούσαν να υποβληθούν άμεσα στο διαγνωστικό τεστ, να μείνουν σπίτι.

Ίδια κατάσταση καταγράφεται και στο Ηνωμένο Βασίλειο από τον  Mick Rix  της GMB Union, ο οποίος υπογραμμίζει ότι ενώ η Amazon είχε ειδοποιηθεί εδώ και σχεδόν ένα μήνα να θέσει σε ισχύ τα μέτρα προστασίας για τους περίπου 30 χιλ. εργάτες της στη χώρα, δεν έπραξε απολύτως τίποτα, μιας και αρνείται να «αναγνωρίσει και να συνομιλήσει με τα συνδικάτα».

«Η πολιτική της Amazon αρκείται -για την ώρα- στην άμεση ενημέρωση των εργαζομένων που βρέθηκαν στην ίδια βάρδια με άρρωστο συνάδελφό τους, αφήνοντας -όμως- στο σκοτάδι το υπόλοιπο εργατικό δυναμικό -καθώς- και το ευρύτερο κοινό», σχολίαζαν σε πρόσφατο άρθρο τους οι Financial Times και μάλλον πρέπει να το λάβουμε σοβαρά υπόψη, μιας και μιλάμε για έναν κίνδυνο που ξεφεύγει από τα χιλιάδες τετραγωνικά μέτρα των αποθηκών του αμερικανικού Λεβιάθαν του διαδικτυακού εμπορίου.

Η αμερικανική πολυεθνική, όπως ήδη αναφέραμε, δηλώνει ότι βρίσκεται δίπλα στους εργάτες που έχουν διαγνωστεί με Covid-19, υποσχόμενη παράλληλα πλήρη αμοιβή σε όσους -λόγω εργασίας- είχαν επαφή μαζί τους. Ωστόσο, παραμένουμε καχύποπτοι καθώς δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από τις σοβαρές καταγγελίες που δημοσίευσε σε άρθρο της η γαλλική Monde σχετικά με τις απαράδεκτες συνθήκες εργασίας στους χώρους αποθήκευσης της εταιρείας (για περισσότερα επί του θέματος, δες εδώ: dimitriskoulalis.wordpress.com. Αλλά και λόγω της παραδοχής του ίδιου του Jeff Bezos σε επιστολή του προς το προσωπικό στην οποία αναγνώριζε την έλλειψη προστατευτικών μέσων, όπως οι μάσκες.

Εντατικοποίηση ή ανεργία: Εργασιακά διλήμματα σε ζόρικους καιρούς

Φυσικά, η Amazon δεν αποτελεί χυδαία εξαίρεση στον κανόνα της διεθνούς εταιρικής ευθύνης.

Μακάρι να ήταν. Αλλά, δεν είναι.

Μπορεί η τηλεργασία να γνωρίζει ημέρες δόξας (με τους… δογματικούς να προβλέπουν καθιέρωση σε ευρεία κλίμακα αυτής της μορφής απασχόλησης και νέο πετσόκομμα των εργασιακών δικαιωμάτων στη μετά τον Covid-19 εποχή), ωστόσο αρκετοί είναι οι υπάλληλοι αποθηκών, εργοστασίων, σούπερ μάρκετ που προσέρχονται καθημερινά στη δουλειά τους, παρά τους κινδύνους.

Πρόκειται για εργασιακές συνθήκες σαν αυτές που περιέγραφε η Unite the Union στην ανακοίνωσή της, μέσω της οποίας καταφερόταν εναντίον της Diageo, της σκωτσέζικης εταιρείας απόσταξης και εμφιάλωσης οινοπνευματωδών ποτών, όπως : Smirnoff, Bailey’s, Johnnie Walker, Guinness, Tanqueray και Gin Gordon’s. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο σχετικό έγγραφο: «Παρά τα κυβερνητικά μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης, εξακολουθεί η κοινή χρήση των κυλικείων και των τουαλετών σε μονάδες στις οποίες καθημερινά συνωστίζονται έως και διακόσια άτομα».

Η Diageo εξήγησε ότι έχει λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία του προσωπικού της, επιτρέποντας σε όσους «μπορούσαν να εργαστούν από το σπίτι τους να παραμείνουν εκεί».

Ωστόσο, αυτό δε φαίνεται να επαρκεί.

Η εταιρεία καλύπτεται πίσω από το γεγονός ότι τα τρόφιμα και τα ποτά συγκαταλέγονται στα βασικά αγαθά. Ποιος όμως μπορεί να αγνοήσει ότι εκατοντάδες άνθρωποι που περιλαμβάνονται στα μισθολόγιά της, εργάζονται ο ένας πλάι στον άλλον, με τους περισσότερους από αυτούς να χρησιμοποιούν τα ΜΜΜ για τη μετακίνησή τους προς και από τη δουλειά τους;

Κι αν η Diageo λειτουργεί υπό τον μανδύα των «βασικών υπηρεσιών», στην αποθήκη της JD Sports στο Rochdale της βορειοδυτικής Αγγλίας φαίνεται να μην τηρούνται ούτε τα προσχήματα, αφού, εν μέσω πανδημίας, οι εργαζόμενοι- παρά τους περί του αντιθέτου ισχυρισμούς της επιχείρησης- καταγγέλλουν ότι συνεχίζουν να εργάζονται σε απόσταση μικρότερη των δύο μέτρων μεταξύ τους. «Θα το δεχόμουν αν παρήγαμε τρόφιμα ή ιατρικό εξοπλισμό», δήλωνε πρόσφατα ένας υπάλληλός της, όμως εμείς «παράγουμε αθλητικές φόρμες. Ακούμε συνεχώς να μείνουμε σπίτι, βοηθώντας έτσι το NHS», αλλά απ’ ό,τι φαίνεται αυτό δεν είναι δυνατό… [ΒΒC, 30/3/2020, «Coronavirus: Union ‘appalled’ at JD Sports workers’ safety concerns»]

Παρόμοιες δηλώσεις θα έκαναν ενδεχομένως και οι εργαζόμενοι στη Walmart των ΗΠΑ, καθώς εμφανίζουν όλο και περισσότερο σημάδια έντονου στρες, οι λιμενεργάτες της DP World στο λιμάνι της Μελβούρνης, οι οποίοι αρνήθηκαν να ξεφορτώσουν πλοίο που προηγουμένως είχε περάσει από τη Σαγκάη και την Ταϊβάν. Όπως και το συνεργείο καθαρισμού της αυστραλιανής αεροπορικής εταιρείας Qantas που αρνήθηκε- ελλείψει προστατευτικού εξοπλισμού- να επιβιβαστεί σε σκάφος που έφτασε από το Πεκίνο στις 30 Ιανουαρίου, στο ζενίθ, δηλαδή της πανδημίας στην Κίνα. Ομοίως, και οι απασχολούμενοι στην 2 Sisters Food Group, τη μεγαλύτερη παραγωγό κοτόπουλου στο Η.Β., η οποία, σύμφωνα με την παραδοχή του διευθύνοντος συμβούλου της, Ronald Kers, ακόμη δεν μπορεί να εγγυηθεί πλήρως  τη διατήρηση της απαραίτητης απόστασης των δύο μέτρων μεταξύ των εργαζομένων στη γραμμή παραγωγής.

Στο σημείο αυτό, οφείλουμε να θέσουμε το εξής ερώτημα: Τελικά, πόσο κοστίζει στην παγκόσμια οικονομία η πανδημία του κορωνοϊού; Κοστίζει τόσο ώστε να δικαιολογείται η επί καθημερινής βάσης έκθεση χιλιάδων εργαζομένων στον κίνδυνο μόλυνσης;

Είμαστε σίγουροι ότι τα εκασταχού αντηχεία του νεοφιλελευθερισμού θα έδιναν αμέσως καταφατική απάντηση.

Ωστόσο, όπως έλεγε πριν λίγες μέρες ο ακαδημαϊκός στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, Jeremias Adams-Prassl: «η προστασία των απασχολουμένων, δεν αφορά μόνο τους ίδιους, αλλά και τους καταναλωτές… ολόκληρη την κοινωνία».

Ποιος έχασε όμως την κοινωνική του ευαισθησία για να τη βρουν οι φονταμενταλιστές του μονεταρισμού;

Να δεις τι σου ‘χω για μετά…

Το κοινωνικό και πολιτικό «αύριο» φαντάζει αβέβαιο. Λουκέτα. Δισεκατομμύρια που εξατμίζονται μέσα σε λίγα λεπτά για τους μεγάλους παίκτες της αγοράς, στρατιές ανέργων, προβλέψεις για περαιτέρω αύξησή τους, απλήρωτα ενοίκια, ωράρια λάστιχα, ζωή με σύμβαση διάρκειας ορισμένου χρόνου… Φόβος! Φόβος για αυτό που έρχεται. Για το «ρεφάρισμα» των ισχυρών –πάλι- στις πλάτες των μικρών. Φόβος για την εντατικοποίηση της εκμετάλλευσης των πολλών, βορά στην αρένα της κεφαλαιακής συγκεντροποίησης. Φόβος! Πασπαλισμένος με την δηλητηριώδη άχνη της μιντιακής τρομοκρατίας και τη γαρνιτούρα της κρατικής καταστολής.

Πολλοί λένε ότι διανύουμε τις τελευταίες μέρες του νεοφιλελευθερισμού. Θα μας επιτρέψουν να διαφωνήσουμε. Αφενός, γιατί ο ιός της εκμετάλλευσης  δεν γιατρεύεται από καμία υγειονομική πανδημία, αλλά απ’ τους ανθρώπους,  αφετέρου, γιατί  το οικονομικό και, κατ’ επέκταση, πολιτικό μας αύριο θα είναι φτιαγμένο από τα ίδια απάνθρωπα υλικά. Αλλά, αυτή τη φορά θα έχει για «μπράβους» του τα έκτακτα μέτρα- αναγκαία για τη δημόσια υγεία, αλλά και για τη μελλοντική διατήρηση του οικονομικού status quo- των τελευταίων ημερών. Το ‘χει δοκιμάσει, άλλωστε και στο παρελθόν. 

Δημήτρης Κουλάλης

*Η εικόνα του δημοσιεύματος είναι των FTimes.