Στήριξη από ΗΠΑ με ανταλλάγματα

γράφει ο Τάσος Τσακίρογλου

«Πρέπει να ευχαριστήσω δημόσια την αμερικανική κυβέρνηση και τον κύριο Ομπάμα, καθώς, χωρίς τη δική τους βοήθεια και την επιμονή ότι η συμφωνία πρέπει να περιλαμβάνει το ζήτημα του χρέους, ίσως να μην είχαμε πετύχει» δήλωνε στις 16 Ιουλίου ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Γιάννης Δραγασάκης, τέσσερις ημέρες μετά τη δραματική νύχτα στις Βρυξέλλες με τον «εικονικό πνιγμό» στον οποίο υπέβαλαν τον Αλέξη Τσίπρα οι δανειστές της χώρας.

Την ίδια μέρα, όπως αποκάλυψε η «Καθημερινή», είχε φτάσει στην Αθήνα το απόρρητο τηλεγράφημα του Ελληνα πρέσβη στην Ουάσινγκτον, Χρήστου Παναγόπουλου, το οποίο συνόψιζε την υποστηρικτική προς την Αθήνα στάση των ΗΠΑ, στην προσπάθεια να αποφευχθεί ένα Grexit και μια σύγκρουση στην ευρωζώνη με πολύπλευρες συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία. Εντελώς συμπτωματικά (;) το συγκεκριμένο τηλεγράφημα ήρθε στη δημοσιότητα την ώρα που ο πρωθυπουργός Αλ. Τσίπρας βρισκόταν ήδη επί αμερικανικού εδάφους.

Συνέπεσαν χρονικά

Η αμερικανική προσπάθεια να αποτραπεί μια μετωπική αντιπαράθεση με το Βερολίνο στο θέμα της αντιμετώπισης της κρίσης και η αξιοποίηση του ελληνικού προβλήματος για κατευνασμό της έντασης στην Ευρώπη φαίνεται ότι συνέπεσαν χρονικά με την επιδίωξη του ΣΥΡΙΖΑ, και του Αλέξη Τσίπρα, να αναδείξει τις ανακολουθίες της γερμανικής πολιτικής και να θέσει στο επίκεντρο το θέμα της διαγραφής του χρέους.

Τα πρώτα δείγματα γραφής ήρθαν πολύ νωρίς, ήδη το 2013, στην ομιλία του αρχηγού τής τότε αξιωματικής αντιπολίτευσης στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, λίγους μήνες μετά το συνέδριο του κόμματος, στο οποίο το συμπέρασμα ήταν «καμία θυσία για το ευρώ» και επαναδιαπραγμάτευση των δανειακών συμβάσεων με στόχο την ακύρωση των επαχθών όρων με λογιστικό έλεγχο.

«Εχουμε μια οικονομική ένωση και ένα κοινό νόμισμα και οι άμεσες εναλλακτικές είναι χειρότερες. Μια έξοδος δεν θα ωφελήσει κανέναν. (...) Μια έξοδος της Ελλάδας ή άλλης χώρας σε κρίση θα ήταν καταστροφή για την Ευρώπη» δήλωσε ο κ. Τσίπρας, σε μια αποστροφή, η οποία ερμηνεύτηκε τότε από πολλούς σαν στροφή 180 μοιρών.

Πρόσθεσε, μάλιστα, ότι προσδοκά σε έναν εποικοδομητικό διάλογο με την Ουάσινγκτον στο θέμα της κρίσης στην ευρωζώνη. «Ελπίζω, μόλις έρθει ο καιρός, μια κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ θα μπορέσει να βασιστεί στο ότι η Αμερική θα διατηρήσει μια σαφή προοπτική σε αυτά τα θέματα» είχε πει χαρακτηριστικά.

Λίγες μέρες μετά την εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ τον Ιανουάριο του 2015, ο πρώτος ξένος αξιωματούχος που έγινε δεκτός από τον Αλέξη Τσίπρα ήταν ο Αμερικανός πρεσβευτής στην Ελλάδα, Ντέιβιντ Πιρς. Αμέσως μετά, στην ανακοίνωση της αμερικανικής πρεσβείας τονιζόταν με έμφαση: «Ο κ. Πιρς έκανε ειδική μνεία στη στενή διμερή σχέση μεταξύ των ΗΠΑ και της Ελλάδας. (...)

Υπογράμμισε την εκτίμηση της Ουάσινγκτον για τη συνεισφορά της Ελλάδας στη σταθερότητα στην περιοχή της Μεσογείου και το ΝΑΤΟ. (...) Κατά την άποψη των ΗΠΑ η Ελλάδα πρέπει να πραγματοποιεί μεταρρυθμίσεις που την καθιστούν πιο ελκυστική στις ξένες επενδύσεις, ώστε η χώρα να μπορεί να τηρήσει τις διεθνείς υποχρεώσεις της και να επανέλθει στην ευημερία».

Σε όλη την επόμενη περίοδο, μέχρι και σήμερα, οι ΗΠΑ, σύμφωνα με τον Ελληνα πρέσβη, ξεδίπλωσαν τη στρατηγική τους σε δύο άξονες: την ανάδειξη της σημασίας του γεωπολιτικού ρόλου της Ελλάδας και τις αναφορές περί ανάγκης αναδιάρθρωσης του χρέους.

Η τοποθέτηση του Νίκου Κοτζιά στο υπουργείο Εξωτερικών δεν πρέπει να θεωρείται συμπτωματική, καθώς ο ίδιος από την πρώτη στιγμή ανέδειξε το θέμα της στρατηγικής θέσης της χώρας μας και της σημασίας της ως πεδίου σταθερότητας σε μια ταραγμένη ευρύτερη περιοχή, αλλά και πόνταρε στη βελτίωση των ελληνοαμερικανικών σχέσεων.

Η Ουάσινγκτον, σε αυτό το πλαίσιο, άσκησε την επιρροή της και στο ΝΑΤΟ, με τον γενικό γραμματέα Αλεξάντερ Βέρσμποου να στέλνει μήνυμα τον περασμένο Ιούνιο στο Βερολίνο, δηλώνοντας ότι το ενδεχόμενο ενός Grexit «θα μπορούσε να αποτελέσει κίνδυνο στον τομέα της ασφάλειας για τη Συμμαχία».

Η σθεναρή στάση της αμερικανικής διοίκησης στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων εκφράστηκε με τις αλλεπάλληλες παρεμβάσεις του Αμερικανού υπουργού Οικονομικών Τζακ Λιου προς τους Ευρωπαίους, αλλά και στη «νουθεσία» του Μπαράκ Ομπάμα προς τον Αλέξη Τσίπρα λίγο πριν από την κρίσιμη σύνοδο κορυφής της 12ης Ιουλίου, η οποία, σύμφωνα με πληροφορίες, συνοψίστηκε στην παρότρυνση «ό,τι και να γίνει, μη φύγεις από το δωμάτιο».

Στο παζλ της αμερικανικής στάσης πρέπει να προστεθεί και η τοποθέτηση στις αρχές Σεπτεμβρίου στη θέση του επικεφαλής οικονομολόγου του ΔΝΤ του Μορίς Ομπστφελντ, του «συναδέλφου του κυρίου Κρούγκμαν», όπως έγραψε πικρόχολα η «Ζιντόιτσε Τσάιτουνγκ».

Ο Ομπστφελντ, πρώην σύμβουλος του Ομπάμα και κεϊνσιανός, ο οποίος έχει χαρακτηρίσει τη γερμανική στάση στην κρίση «ατυχή και κοντόφθαλμη», θα είναι στο εξής ο κύριος σύμβουλος της Κριστίν Λαγκάρντ. Και φυσικά όλο το προηγούμενο διάστημα το βαρύ πυροβολικό των κεϊνσιανών Αμερικανών οικονομολόγων -Τζόζεφ Στίγκλιτς, Πολ Κρούγκμαν, Τζέιμς Γκαλμπρέιθ- έχει επιδοθεί σε «πυρ κατά βούλησιν» κατά της πολιτικής λιτότητας των δανειστών.

Φυσικά, η αμερικανική διοίκηση δεν προσφέρει τη στήριξή της άνευ ανταλλαγμάτων, καθώς θεωρεί δεδομένη τη συνέχιση της συνεργασίας της ελληνικής πλευράς σε θέματα γεωπολιτικής, ενέργειας και συμμαχιών στον ΟΗΕ, αλλά και την προσφορά των γνωστών «διευκολύνσεων», στρατιωτικού κυρίως χαρακτήρα. Στην τηλεφωνική επικοινωνία του προέδρου Μπάρακ Ομπάμα για τα συγχαρητήρια στον Αλέξη Τσίπρα μετά τη νέα εκλογική του νίκη, ο Αμερικανός πρόεδρος δεν παρέλειψε να ζητήσει συνεργασία με την Τουρκία για το προσφυγικό και το Κυπριακό.