Ευρώπη, η (μαύρη) ήπειρος των φοροφυγάδων

Η Ελλάδα μπορεί να είναι η διαχρονική πρωταθλήτρια της φοροδιαφυγής, είναι όμως και το γνήσιο τέκνο μιας φορολογικά «μαύρης» ηπείρου.

Η ετήσια φοροδιαφυγή στην Ευρωπαϊκή Ενωση, σύμφωνα με νέα έρευνα του καθηγητή Φρίντριχ Σνάιντερ του πανεπιστημίου του Λιντς στην Αυστρία, φθάνει στα 454 δις. ευρώ σε μια μάχη που δείχνει διαρκώς.

Η έρευνα, την οποία παρουσιάζουν οι Financial Times, δείχνει ότι οι απώλειες φόρων στην Ε.Ε. φθάνουν στο 8,6% των συνολικών φορολογικών εσόδων και κυμαίνονται από το 4,5% των συνολικών εσόδων στην Αυστρία έως το 18,8% στη Βουλγαρία.

Το ένα τρίτο σχεδόν των απωλειών προκύπτουν από τη δήλωση χαμηλότερων ποσών από επιχειρήσεις που διαχειρίζονται μεγάλο ποσοστό μετρητών, ενώ για το υπόλοιπο ευθύνεται η αδήλωτη εργασία.

Στις αναπτυσσόμενες οικονομίες η έκταση της παραοικονομίας είναι ακόμη μεγαλύτερη, σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) που επικαλείται η εφημερίδα. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ρίχνει την ευθύνη στη διαφθορά και τις υπερβολικές ρυθμίσεις, αλλά ταυτόχρονα αναγνωρίζει ότι η «ανεπίσημη οικονομία» μπορεί να έχει και θετικό ρόλο ως «το φυτώριο της μελλοντικής οικονομικής ανάπτυξης».

Η οικονομική κρίση έδωσε ισχυρή ώθηση για την καταπολέμηση της παραοικονομίας, σύμφωνα με τον Αντρέας Πρατς, αναλυτής της AT Kearney. Ο Αντρέα Πρατς επισημαίνει ότι οι κυβερνήσεις έχουν επιβάλει πάνω από 100 δραστικά μέτρα κατά της αδήλωτης εργασίας τα τελευταία χρόνια, σημειώνει ωστόσο ότι η αποτελεσματικότητα αυτών των μέτρων κρίνεται πάντοτε από τον τρόπο εφαρμογής τους.

Για παράδειγμα, οι επιδοτήσεις και φοροαπαλλαγές αποδείχθηκαν χρήσιμα μέσα, ως κίνητρα για τη μετακίνηση από την ανεπίσημη απασχόληση. Το βελγικό σύστημα «των αποδείξεων παροχής υπηρεσιών», που επιδοτεί την απασχόληση όσων κάνουν οικιακές εργασίες, ήταν ιδιαίτερα επιτυχημένο για τη μείωση της σκιώδους οικονομίας, όπως λέει ο Πρατς.

Ένα άλλο δημοφιλές μέτρο ήταν οι λοταρίες, τα γνωστά βραβείων με κλήρωση φορολογικών αποδείξεων - μία ιδέα που υιοθετήθηκε στην Πορτογαλία, τη Βραζιλία, την Αργεντινή, την Κολομβία, το Πόρτο Ρίκο, την Ταιβάν και τη Σλοβακία.

Οι περιορισμοί στις συναλλαγές με μετρητά επιβάλλονται όλο και περισσότερο. Η Γαλλία ήταν η τελευταία χώρα που έκανε αυτό τον μήνα πιο αυστηρούς τους κανόνες της για να αντιμετωπίσει την ανωνυμία που τροφοδοτεί το έγκλημα, την τρομοκρατία και τη φοροδιαφυγή.

Οι χώρες με χαμηλά ποσοστά χρήσης πιστωτικών καρτών δίνουν επίσης κίνητρα για την «εγκατάλειψη» των μετρητών. Η Κολομβία και η Αργεντινή είναι μεταξύ των χωρών που θέσπισαν μειωμένους συντελεστές ΦΠΑ για τις πωλήσεις με πιστωτικές κάρτες. Η στροφή αυτή είναι αξιοσημείωτη στις σκανδιναβικές χώρες, όπως η Σουηδία, όπου η χρήση των μετρητών μειώθηκε κατά το ένα πέμπτο.

Σε άλλες χώρες, καταγράφηκε ταχεία αύξηση των χαρτονομισμάτων, την οποία η Τράπεζα της Αγγλίας αποδίδει στον αποταμίευση που κάνουν οι φοροφυγάδες. «Τα μετρητά δεν είναι πιθανό να πεθάνουν σύντομα», σημειώνει η Τράπεζα της Αγγλίας.

Οι ειδικοί αναφέρουν ότι οι κυβερνήσεις μπορούν να τραβήξουν επιχειρήσεις και εργαζόμενους εκτός της παραοικονομίας, αλλά δεν έχουν τη δυνατότητα να εξαλείψουν εντελώς τη φοροδιαφυγή. «Μπορεί να αντιμετωπισθεί το 20 έως 30% της παραοικονομίας με έξυπνες πολιτικές, αλλά όχι περισσότερο», δηλώνει ο καθηγητής Σνάιντερ.

Πηγή